Św. Piotr

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
olkuski
Gmina
Olkusz
Miejscowość
Gorenice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Krzeszowice
Parafia
Parafia Św. Mikołaja Biskupa
Tagi
barok ikonografia świętych rzeźba barokowa rzeźba ołtarzowa rzeźba religijna rzeźba XVIII wieku styl barokowy sztuka barokowa
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/11561
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
około 1731 (?) roku
Fundator
Michał Stanisław Tarnowski i Róża z Rylska Ściborówna
Technika i materiał
drewno rzeźbione, polichromowane i srebrzone
Autor noty katalogowej
Justyna Kuska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Dzieje omawianej rzeźby przedstawiającej św. Piotra związane są z dziejami ołtarza głównego w kościele w Gorenicach i podobnie jak w przypadku wspomnianego retabulum nie są dobrze znane. Ołtarz główny w gorenickiej świątyni został wzniesiony w 1731 roku w czasie przebudowy kościoła dokonanej staraniem Michała Stanisława Tarnowskiego oraz jego żony Róży z Rylska Ściborówny. Wówczas wzniesiono nową fasadę oraz wymurowano ponownie ściany boczne kościoła. Małżeństwo ufundowało również nowe ołtarze oraz liczne elementy wyposażenia świątyni, w tym naczynia i tkaniny liturgiczne.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna, polichromowana, ustawiona na niewielkiej, prostopadłościennej podstawie. Święty Piotr ukazany całopostaciowo, w dynamicznej pozie z głową zwróconą w lewo oraz prawą ręką, w której trzyma pęk srebrnych kluczy, wyciągniętą w przed siebie. W lewej ręce, ugiętej w łokciu trzyma zamkniętą księgę w czerwonej oprawie. Święty przedstawiony jako dojrzały mężczyzna o ciemnych włosach oraz bujnym zaroście. Twarz szczupła z niewielkim, prostym nosem oraz wyraźnie zaznaczonymi kośćmi policzkowymi. Postać ubrana w długą jasnozieloną tunikę, na którą narzucony obszerny ciemnozielony płaszcz z żółtą podszewką.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz główny w kościele św. Mikołaja w Gorenicach został wzmiankowany przez księdza Jana Wiśniewskiego w wydanym w 1935 roku „Historycznym opisie kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem”. Wiśniewski, który wymienił obrazy znajdujące się ówcześnie w ołtarzu tj. obraz Matki Boskiej Śnieżnej i umieszczony na zasuwie obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Eleusy nie wspomniał jednak o rzeźbach wchodzących w skład wyposażenia ołtarza. Figurę św. Piotra przypuszczalnie można datować na czas fundacji nowego ołtarza głównego dla gorenickiej świątyni tj. na około 1731 rok. Jednak taka informacja nie ma potwierdzenia w źródłach ani literaturze. Co ciekawe, apostoł nie został przedstawiony zgodnie z tradycyjną ikonografią tej postaci. Święty Piotr ukazywany jest z reguły jako starszy mężczyzna o siwych, przerzedzonych w okolicy czoła włosach oraz z charakterystyczną krótką, kędzierzawą brodą. W przypadku omawianej figury typ fizjonomiczny postaci oraz atrybut w postaci księgi mogłyby wskazywać na postać któregoś z ewangelistów Marka lub Łukasza, jednak srebrne klucze trzymane w prawej ręce jednoznacznie identyfikują postać św. Piotra.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry, stan zachowania wskazuje na przeprowadzoną niedawno konserwację.

Streszczenie

Dzieje omawianej rzeźby związane są z dziejami ołtarza głównego w kościele w Gorenicach i podobnie jak w przypadku wspomnianego retabulum nie są dobrze znane. Ołtarz główny w gorenickiej świątyni został wzniesiony w 1731 roku w czasie przebudowy kościoła dokonanej staraniem Michała Stanisława Tarnowskiego oraz jego żony Róży z Rylska Ściborówny. Zapewne wówczas powstała również omawiana rzeźba św. Piotra. Apostoł nie został przedstawiony zgodnie z tradycyjną ikonografią tej postaci. Święty Piotr ukazywany jest z reguły jako starszy mężczyzna o siwych, przerzedzonych w okolicy czoła włosach oraz z charakterystyczną krótką, kędzierzawą brodą. W przypadku omawianej figury typ fizjonomiczny postaci oraz atrybut w postaci księgi mogłyby wskazywać na postać któregoś z ewangelistów Marka lub Łukasza, jednak trzymany w prawej ręce atrybut jednoznacznie identyfikuje postać św. Piotra.

Bibliografia

Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian , "Sztuka Ziemi Krakowskiej", Kraków 1982
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Wiśniewski Jan, "Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem", Marjówka Opoczyńska 1933

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Justyna Kuska, "Św. Piotr", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-piotr-12

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności