Św. Piotr

Dzieje zabytku

Dzieje omawianej rzeźby przedstawiającej św. Piotra związane są z dziejami ołtarza głównego w kościele w Gorenicach i podobnie jak w przypadku wspomnianego retabulum nie są dobrze znane. Ołtarz główny w gorenickiej świątyni został wzniesiony w 1731 roku w czasie przebudowy kościoła dokonanej staraniem Michała Stanisława Tarnowskiego oraz jego żony Róży z Rylska Ściborówny. Wówczas wzniesiono nową fasadę oraz wymurowano ponownie ściany boczne kościoła. Małżeństwo ufundowało również nowe ołtarze oraz liczne elementy wyposażenia świątyni, w tym naczynia i tkaniny liturgiczne.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna, polichromowana, ustawiona na niewielkiej, prostopadłościennej podstawie. Święty Piotr ukazany całopostaciowo, w dynamicznej pozie z głową zwróconą w lewo oraz prawą ręką, w której trzyma pęk srebrnych kluczy, wyciągniętą w przed siebie. W lewej ręce, ugiętej w łokciu trzyma zamkniętą księgę w czerwonej oprawie. Święty przedstawiony jako dojrzały mężczyzna o ciemnych włosach oraz bujnym zaroście. Twarz szczupła z niewielkim, prostym nosem oraz wyraźnie zaznaczonymi kośćmi policzkowymi. Postać ubrana w długą jasnozieloną tunikę, na którą narzucony obszerny ciemnozielony płaszcz z żółtą podszewką.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz główny w kościele św. Mikołaja w Gorenicach został wzmiankowany przez księdza Jana Wiśniewskiego w wydanym w 1935 roku „Historycznym opisie kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem”. Wiśniewski, który wymienił obrazy znajdujące się ówcześnie w ołtarzu tj. obraz Matki Boskiej Śnieżnej i umieszczony na zasuwie obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Eleusy nie wspomniał jednak o rzeźbach wchodzących w skład wyposażenia ołtarza. Figurę św. Piotra przypuszczalnie można datować na czas fundacji nowego ołtarza głównego dla gorenickiej świątyni tj. na około 1731 rok. Jednak taka informacja nie ma potwierdzenia w źródłach ani literaturze. Co ciekawe, apostoł nie został przedstawiony zgodnie z tradycyjną ikonografią tej postaci. Święty Piotr ukazywany jest z reguły jako starszy mężczyzna o siwych, przerzedzonych w okolicy czoła włosach oraz z charakterystyczną krótką, kędzierzawą brodą. W przypadku omawianej figury typ fizjonomiczny postaci oraz atrybut w postaci księgi mogłyby wskazywać na postać któregoś z ewangelistów Marka lub Łukasza, jednak srebrne klucze trzymane w prawej ręce jednoznacznie identyfikują postać św. Piotra.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry, stan zachowania wskazuje na przeprowadzoną niedawno konserwację.

Streszczenie

Dzieje omawianej rzeźby związane są z dziejami ołtarza głównego w kościele w Gorenicach i podobnie jak w przypadku wspomnianego retabulum nie są dobrze znane. Ołtarz główny w gorenickiej świątyni został wzniesiony w 1731 roku w czasie przebudowy kościoła dokonanej staraniem Michała Stanisława Tarnowskiego oraz jego żony Róży z Rylska Ściborówny. Zapewne wówczas powstała również omawiana rzeźba św. Piotra. Apostoł nie został przedstawiony zgodnie z tradycyjną ikonografią tej postaci. Święty Piotr ukazywany jest z reguły jako starszy mężczyzna o siwych, przerzedzonych w okolicy czoła włosach oraz z charakterystyczną krótką, kędzierzawą brodą. W przypadku omawianej figury typ fizjonomiczny postaci oraz atrybut w postaci księgi mogłyby wskazywać na postać któregoś z ewangelistów Marka lub Łukasza, jednak trzymany w prawej ręce atrybut jednoznacznie identyfikuje postać św. Piotra.

Bibliografia