Św. Paweł
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Nowy Targ
Miejscowość
Waksmund
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Nowy Targ
Parafia
Świętej Jadwigi Śląskiej
Kościół
Świętej Jadwigi Śląskiej
Miejsce przechowywania
po prawej stronie ołtarza głównego
Identyfikator
DZIELO/10672
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
1909 rok
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Nowy Targ
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
wysokość – 136 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość figury –
124 cm
Szerokość figury –
57 cm
Wymiar podstawy –
3,5x39x32 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo-Nosal
Dzieje zabytku
Rzeźbę św. Pawła wraz z całym wystrojem rzeźbiarskim ołtarza głównego w Waksmundzie wykonał nowotarski rzeźbiarz Grzegorz Franciszek Bełtowski w 1909 roku.
Opis
Rzeźba pełnoplastyczna ustawiona na niskim, prostokątnym cokole o ściętych narożach. Święty Paweł ukazany frontalnie, w pozycji stojącej, w delikatnym kontrapoście, z prawą nogą ugiętą w kolanie. W prawej dłoni trzyma miecz, skierowany ostrzem w dół, a w lewej otwartą księgę. Ubrany w jest długą, zieloną suknię z długimi rękawami oraz czerwony płaszcz zarzucony na lewe ramię, z drugim końcem przewieszonym pod prawą ręką, zdobiony na obrzeżach stylizowaną wicią roślinną; na stopach ma założone ciemnobrązowe sandały. Twarz z długim i orlim nosem, wzrokiem skierowanym na księgę, okolona długą i ciemnobrązową brodą. Włosy średniej długości, ciemnobrązowe, opadające do tyłu na plecy. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, detale złocone i srebrzone.
Zarys problematyki artystycznej
Autorem dzieła jest Grzegorz Franciszek Bełtowski (1859?-1918), pochodzący z Nowego Targu. Jego twórczość, mocno osadzona w tradycji XIX-wiecznej rzeźby sakralnej, inspirowana była dziełami tyrolskimi, które łączyły tradycję rzemieślniczą z wpływami stylów historycznych, m.in. neogotyku. Bełtowski zdobył uznanie w 1909 roku na Wystawie Przemysłu Liturgicznego w Pałacu Sztuki we Lwowie, podczas której otrzymał dyplom honorowy w kategorii rzeźba kościelna w kamieniu i drzewie. W latach 1881–1883 pełnił funkcję werkmistrza w Państwowej Szkole Przemysłowej we Lwowie, gdzie nauczał stolarstwa, tokarstwa i snycerstwa użytkowego.
Omawiana rzeźba przedstawia św. Pawła. Jego sylwetka została ukazana w konwencjonalnej oraz statecznej pozie, a także zgodnie z tradycją ikonograficzną świętego, który w dłoniach dzierży charakterystyczne dla niego atrybuty: miecz, którym został ścięty oraz księgę – symbolizującą jego udział w misji apostolskiej. Brzegi płaszcza św. Pawła dekorowane są misterną, złoconą i stylizowaną bordiurą, inspirowaną haftami liturgicznymi tego czasu.
Streszczenie
Rzeźbę św. Pawła wraz z całym wystrojem rzeźbiarskim ołtarza głównego w Waksmundzie wykonał nowotarski rzeźbiarz Grzegorz Franciszek Bełtowski w 1909 roku.
Bibliografia
Skorupa Andrzej, "Zabytkowe kościoły Niżnego Podhala", Kraków 2004
"Nekrolog Franciszka Grzegorza Bełtowskiego" , Gazeta Podhalańska , s. 7
"Nekrolog Franciszka Grzegorza Bełtowskiego" , Gazeta Lwowska , s. 4
Kowalik Beata, "Nowy Targ 1867-1918. Pół wieku, które zmieniło oblicze miasta", Nowy Targ 2006
Rèau Louis, "Iconographie de l’art chrètien", Paryż 1959
Janicka-Krzywda Urszula , "Patron – atrybut – symbol", Poznań 1993
Inne dzieła tego autora
Osoby związane z dziełem
Inne dzieła z tego miejsca
Inne dzieła z tego roku
![Zdjęcie nr 1: Wolnostojący, jednokondygnacyjny, trójosiowy ołtarz uzyskał formę architektoniczną ze zwieńczeniem. Stipes ołtarzowy przyjął formę leżącego prostopadłościanu ustawionego na podeście z dwoma gradusami, na którym wsparto drewnianą mensę z portatylem. Fronton stipesu podzielono za pomocą trzech płyciny, czworoboczną na osi, a w osiach skrajnych prostokątnymi. W płycinie pola środkowego umieszczono płaskorzeźbiony krzyż równoramienny wpisany w okręg. Natomiast w polach bocznych znalazły się ostrołukowe arkadki wypełnione malowanym i złoconym ornamentem roślinno-kwiatowym. Na mensie na osi ustawiono architektoniczne tabernakulum z tronem eucharystycznym. Jego dwuskrzydłowe drzwi ujęte zostały parą lizen, których płyciny wypełniono płaskorzeźbionym ornamentem. Drzwiczki ozdobiono płaskorzeźbioną dekoracją z winną latoroślą i srebrnymi literami „A” i „Ω”. Na lizenach wsparto niewielki, fazowany gzyms. Ponad nim usytuowano tron eucharystyczny w formie aediculi flankowanej złoconymi kolumnami na postumentach z liściastymi kapitelami podtrzymującymi imposty przechodzące w pinakle z kwiatonami. Pomiędzy nimi znalazła się wimperga z czołganiami i wieńczącym ją pinaklem z kwiatonem. Wimpergę wypełnia stylizowany łuk trójlistny. W niszy na tylnej ściance wykonano malarską dekorację z przedstawionym kielichem z jaśniejącym nad nim Najświętszym Sercem Pana Jezusa w koronie cierniowej, na tle dekoracji roślinnej. Całoś baldachimu nakrywa daszek siodłowy. Tabernakulum flankują dwa adorujące anioły w jasnych szatach ustawione na profilowanych postumentach dekorowanych na licu łacińskimi napisami "Adoremus" i "Venite". Nastawa ołtarzowa ustawiona została na wysokim, dwustrefowym cokole. Górną strefę artykułowano za pomocą czworobocznych, zielonych płycin wypełnionych płaskorzeźbionym i złoconym ornamentem roślinnym, obramienionych profilowanymi listwami. Cokół zwieńczony został profilowanym gzymsem. Część środkowa nastawy jest wyższa i szersza od osi bocznych. Tworzy ją pole w kształcie stojącego prostokąta zamknięte u góry łukiem siodłowym, ujętego złoconą, profilowaną ramą. Pole flankują dwie smukłe kolumienki z liściastymi kapitelami, ustawione na postumentach, przechodzące w pinakle zwieńczone kwiatonami. Pomiędzy pinaklami usytuowano wimpergę wypełnioną maswerkiem z czterolistnym polem, w którym znajduje się napis:"S[anc]t[us] Mrtinus". Wimpergę zakończoną pinaklem z kwiatonem zdobią czołgani. Ponad nią wypiętrzone zostało ażurowe zwieńczenie utworzone z podwójnych ostrołukowych arkadek flankujących fialę z kwiatonem. W polu kondygnacji prezentowany jest obraz ze św. Marcinem oraz dwa pozostałe na zasuwie z przedstawienie Madonny Sykstyńskiej oraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Poniżej pola obrazowego wprowadzono płycinę w kształcie leżącego prostokąta, dekorowaną malowaną, złoconą ornamentyką na zielonym tle. W osiach bocznych znalazły się dwie aedicule zwieńczone wimpergami z czołgankami i kwiatonem, flankowane parą wysmuklonych pinakli z kwiatonami. Górną część aediculi wypełnia arkatura. W niszach na niebieskim tle ze złotymi gwiazdami ustawiono figury św. Franciszka z Asyżu i św. Elżbiety z Turyngii. Kondygnację flankują ażurowe struktury utworzone z płycin ujętych smukłymi pinaklami, wypełnionymi płaskorzeźbionym ornamentem roślinnym. Struktura ołtarza polichromowana została w odcieniach zgaszonego brązu. Załamania profili architektonicznych pomalowano na czerwono, zielono i niebiesko, natomiast ornamenty wyzłocono.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5bbf3238381ecb517ef0c255/WorkImage/5bbf334030395f9fda4ed8a3/5bbf334030395f9fda4ed8a3_blockSmall.jpg?rand=1729075097)
Podobne dzieła
Po tytule
Po kategorii
Po tagach
Po technice i materiale
![Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5761632794eef3d32613ba97/WorkImage/5b446d5a4d9d597226db9bba/5b446d5a4d9d597226db9bba_home.jpg?rand=1729075097)
Jak cytować?
Maria Działo-Nosal, "Św. Paweł", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-pawel-60