Św. Piotr

Dzieje zabytku

Rzeźbę św. Piotra wraz z całym wystrojem rzeźbiarskim ołtarza głównego w Waksmundzie wykonał nowotarski rzeźbiarz Grzegorz Franciszek Bełtowski w 1909 roku.

Opis

Rzeźba św. Piotra pełnoplastyczna, ustawiona na niskim cokole o ściętych narożach. Święty ukazany jest frontalnie, w pozycji stojącej, w delikatnym kontrapoście z lewą nogą ugiętą w kolanie. W prawej ręce, ugietej w łokciu, trzyma złoty klucz, a w lewej dłoni srebrzony krzyż papieski (ferulę) ze złoconymi gałkami na zakończeniach ramion. Ubrany jest w długą, ciemnozieloną suknię z długimi rękawami, przepasaną w talii paskiem oraz oliwkowozielony płaszcz z kapturem i jasnozieloną podszewką, spięty pod szyją; na stopach ma ciemnobrązowe sandały. Płaszcz zdobiony jest na brzegu szeroką bordiurą w formie stylizowanej wici roślinnej. Twarz podłużna z długim i prostym nosem, wzrokiem skierowanym przed siebie, okolona ciemnobrązową brodą. Na głowie zaznaczona łysina z kępką włosów nad czołem i lokami zawiniętymi po bokach głowy. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, detale złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Autorem dzieła jest Grzegorz Franciszek Bełtowski (1859?-1918), pochodzący z Nowego Targu. Jego twórczość, mocno osadzona w tradycji XIX-wiecznej rzeźby sakralnej, inspirowana była dziełami tyrolskimi, które łączyły tradycję rzemieślniczą z wpływami stylów historycznych, m.in. neogotyku. Bełtowski zdobył uznanie w 1909 roku na Wystawie Przemysłu Liturgicznego w Pałacu Sztuki we Lwowie, podczas której otrzymał dyplom honorowy w kategorii rzeźba kościelna w kamieniu i drzewie. W latach 1881–1883 pełnił funkcję werkmistrza w Państwowej Szkole Przemysłowej we Lwowie, gdzie nauczał stolarstwa, tokarstwa i snycerstwa użytkowego.

Omawiana rzeźba przedstawia św. Piotra. Jego sylwetka została ukazana w konwencjonalnej oraz statecznej pozie, a także zgodnie z tradycją ikonograficzną św. Piotra, który trzyma w dłoni swój atrybut – klucz i krzyż papieski. Symbolizują one władzę namiestnika Chrystusa. Jednak wizerunek tego apostoła charakteryzują nie tylko jego atrybuty, ale również fizyczny wygląd, który jest powszechnie rozpoznawalny w ikonografii chrześcijańskiej. W sztuce Orientu święty ma kręcone włosy, natomiast w sztuce Zachodu, wręcz przeciwnie, jest łysy lub ma tylko kępkę siwych włosów na głowie. Jego broda jest zawsze krótka. Liczba atrybutów przypisywanych św. Piotrowi jest nieliczna. Niektóre charakteryzują go jako apostoła, inne jako papieża. Najwcześniejszym i najbardziej rozpowszechnionym są występujące w omawianej rzeźbie klucze, które po raz pierwszy w ikonografii świętego pojawiły się w połowie V wieku, a następnie stały się wręcz jego znakiem rozpoznawczym. Atrybuty te symbolizują jego władzę w sprawach życia wiecznego i doczesnego, moc rozwiązywania i wiązania wszystkiego, zgodnie ze słowami, jakie wypowiedział Jezus do św. Piotra: „I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie” (Mt 16, 19).

Streszczenie

Rzeźbę św. Piotra wraz z całym wystrojem rzeźbiarskim ołtarza głównego w Waksmundzie wykonał nowotarski rzeźbiarz Grzegorz Franciszek Bełtowski w 1909 roku. Święty Piotr został ukazany w tradycyjnym ujęciu z kluczem w dłoni, symbolizującym władzę namiestnika Chrystusa.

Bibliografia