Św. Katarzyna Aleksandryjska

Dzieje zabytku

Rzeźbę św. Katarzyny Aleksandryjskiej wraz z całym wystrojem rzeźbiarskim ołtarza głównego w Waksmundzie wykonał nowotarski rzeźbiarz Grzegorz Franciszek Bełtowski w 1909 roku.

Opis

Rzeźba św. Katarzyny Aleksandryjskiej, pełnoplastyczna, ustawiona na niskiej, prostopadłościennej podstawie o ściętych narożach. Święta ustawiona jest frontalnie, w delikatnym kontrapoście, z głową przechyloną w stronę lewego ramienia. W lewej dłoni trzyma miecz zwrócony ostrzem do dołu, a prawą ugiętą w łokciu przytrzymuje brzeg płaszcza. Twarz owalna o wydatnym podbródku, długi nos, duże oczy, rysy delikatnie rzeźbione. Włosy ciemnobrązowe, długie, falowane, opadające na plecy i ramiona. Święta ubrana jest w szarą suknię z długimi rękawami, przewiązaną w talii i bordowy płaszcz z zieloną podszewką. Płaszcz zdobiony jest na brzegu szeroką bordiurą w formie stylizowanej wici roślinnej. Na głowie święta ma założony jasnoszary welon oraz złotą, otwartą koronę, a na stopach ciemnobrązowe sandały. W podstawie, po lewej stronie świętej zatknięte jest koło. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała.

Zarys problematyki artystycznej

Autorem dzieła jest Grzegorz Franciszek Bełtowski (1859?-1918), pochodzący z Nowego Targu. Jego twórczość, mocno osadzona w tradycji XIX-wiecznej rzeźby sakralnej, inspirowana była dziełami tyrolskimi, które łączyły tradycję rzemieślniczą z wpływami stylów historycznych, takich jak neogotyk. Bełtowski zdobył uznanie w 1909 roku na Wystawie Przemysłu Liturgicznego w Pałacu Sztuki we Lwowie, podczas której otrzymał dyplom honorowy w kategorii rzeźba kościelna w kamieniu i drzewie. W latach 1881–1883 pełnił funkcję werkmistrza w Państwowej Szkole Przemysłowej we Lwowie, gdzie nauczał stolarstwa, tokarstwa i snycerstwa użytkowego.

Jednym z jego dzieł jest rzeźba św. Katarzyny Aleksandrysjkiej, którą charakteryzują idealizowane rysy twarzy oraz konwencjonalna, stateczna poza, zgodna z tradycyjną ikonografią świętej (z jej atrybutami – mieczem i kołem). Szaty drapowane są regularnymi fałdami, przylegającymi do ciała i podkreślającymi anatomię (inspirowane antycznym drapowaniem szat). Brzegi płaszcza św. Katarzyny dekorowane są misterną, złoconą i stylizowaną bordiurą.

Omawiana rzeźba przedstawia św. Katarzynę Aleksandryjską, patronkę filozofów chrześcijańskich oraz uniwersytetów, która za życia miała otrzymać wysokie wykształcenie. Zalicza się ją do grona Czternastu Świętych Wspomożycieli. Święta zginęła śmiercią męczeńską na początku IV wieku, gdy odmówiła wykonania rozkazu cesarza Maksencjusza – złożenia ofiary pogańskim bogom. W rzeźbie ołtarza głównego w Waksmundzie została ukazana z kołem u stóp, które nawiązuje do jej męczeńskiej śmierci. W trakcie tortury - miażdżenia kołem - sprawiła modlitwą, że rozpadło się ono w rękach oprawców. Ostatecznie została ścięta mieczem. Oba atrybuty są często wykorzystywane w ikonografii świętej.

Streszczenie

Rzeźbę św. Katarzyny Aleksandryjskiej wraz z całym wystrojem rzeźbiarskim ołtarza głównego w Waksmundzie wykonał nowotarski rzeźbiarz Grzegorz Franciszek Bełtowski w 1909 roku.

Bibliografia