Św. Paweł

Opis

Rzeźba drążona, ustawiona na niskiej prostopadłościennej podstawie. Figura ustawiona frontalnie, w delikatnym kontrapoście, z głową skierowaną w prawo i uniesioną. Prawą rękę św. Paweł kładzie na piersi, w lewej trzyma miecz. Twarz szczupła z wysokim czołem o głęboko osadzonych oczach, dużym nosie; okolona długą brodą układającą się w dwa skręcone pukle oraz krótkimi włosami, usytuowanymi po bokach głowy. Ubrany jest w suknię o wąskich rękawach z wywiniętymi mankietami oraz dekoltem odsłaniającym fragment piersi, przepasaną w talii; tkanina ściśle przylegającą do ciała, obficie marszczona w ostre, łamane fałdki. Przez lewe ramię przerzucony ma płaszcz, opadający na bok, otaczający postać, z fragmentem skręconego materiału zawiązanego na pasku z przodu; tkanina drapowana w grube, ostro zaginane fałdy z odwiniętym brzegiem. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, szaty złocone, miecz srebrzony.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźbę prawdopodobnie wykonał anonimowy pracownik Antoniego Gegenbaura w drugiej połowie XVIII wieku. Przypisuje się mu również autorstwo małej figurki św. Józefa z ołtarzyka Matki Boskiej Dobrej Rady w kościele Bernardynów w Krakowie, a także figury dwóch aniołów w ołtarzu św. Jana Chrzciciela w tym kościele (umowę na wykonanie tych dzieł podpisał Antoni Gegenbaur 13 listopada 1763). Rzeźby nie posiadają charakterystycznej dla Gegenbaura ekspresyjnej maniery, lecz klasyczny kontrapost i wyczuwalną cielesność pod obfitymi draperiami. Dlatego można przypuszczać, iż mistrz zlecił to zadanie swojemu pomocnikowi. Podobne cechy mają figury w ołtarzu Jezusa Miłosiernego w kościele św. Floriana w Krakowie z 1761 roku, rzeźby w ołtarzu głównym w Sancygniowie (1763-1765), wyposażenie kościoła św. Andrzeja w Sieciechowicach, a także figury z dawnego ołtarza w kościele w Niegowici. Figury św. Piotra i św. Pawła w ołtarzu głównym w kościele w Marcyporębie są niemal powtórzeniem dzieł z Sancygniowa, Sieciechowic i Niegowici (obecnie w Mętkowie). Anonimowy pracownik Antoniego Gegenbaura wykonał również w kościele w Marcyporębie ambonę, która jest jest niemal formalnym powtórzeniem ambony z kościoła w Sieciechowicach. Warsztat Antoniego Gegenbaura należy do nurtu południowoniemieckiego, wyrażającego się dużą ekspresją. W rzeźbie krakowskiej nurt ten wiązał się z twórczością artystów napływowych. Sam Gegenbaur przybył do Krakowa z Austrii w 1755 roku, zmarł w 1773 roku. W tych latach można zamknąć okres jego działalności w Polsce. Dzieła artysty można odnaleźć m.in. w krakowskich kościołach: Bernardynów, Bożego Ciała czy św. Marka.
Rzeźba przedstawia św. Pawła, który został ukazany w tradycyjnym ujęciu ikonograficznym z mieczem w dłoni, którym został ścięty. Miecz był przypisywany apostołowi dopiero po XIII wieku, znacznie później, niż klucze u św. Piotra. Po drugiej stronie ołtarza znajduje się rzeźba św. Piotra, pochodząca z tego samego warsztatu rzeźbiarskiego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Rzeźbę św. Pawła oraz św. Piotra w ołtarzu głównym wykonał prawdopodobnie anonimowy pracownik Antoniego Gegenbaura w drugiej połowie XVIII wieku. Warsztat Antoniego Gegenbaura należy do nurtu południowoniemieckiego, wyrażającego się dużą ekspresją. Sam Gegenbaur przybył do Krakowa z Austrii w 1755 roku, zmarł w 1773 roku. W tych latach można zamknąć okres jego działalności w Polsce.

Bibliografia