Chrystus u słupa

Dzieje zabytku

Obraz prawdopodobnie powstał w XVII wieku namalowany przez nieznanego artystę.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta z całopostaciowym przedstawieniem Chrystusa przy kolumnie biczowania. Chrystus w lekkim wykroku, w trzech czwartych zwrócony w prawo, z lewą nogą wysuniętą do przodu, z rękami przywiązanymi łańcuchem do kolumny biczowania. Twarz owalna z dużym nosem, z zamkniętymi oczami, okolona krótkim i ciemnobrązowym zarostem. Włosy długie, ciemnobrązowe, opadające na plecy i ramiona. Wokół głowy świetlisty nimb. Ciało nagie o sumarycznie opracowanej muskulaturze ze spływającymi strużkami żywo-czerwonej krwi. Na biodrach krótkie, białe perizonium. Kolumna kamienna o gładkim trzonie i wklęsło-wypukłej bazie, ustawiona na stylobacie. Chrystus stoi na kamiennej posadzce z kwadratowych płytek. W dolnym prawym rogu leżą dwa bicze. Tło ciemne, jednolite. Rama drewniana, profilowana, od wewnętrznej strony pomalowana na złoto, od zewnątrz na czarno.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawia scenę Biczowania Chrystusa, która została opisana w trzech Ewangeliach. Samodzielne przedstawienie Chrystusa biczowanego przy kolumnie rozwinęło się w XV wieku, jako scena służąca kontemplacji. Od początku XVI wieku stała się ona szczególnie popularna w Hiszpanii, w której niedługo potem rozwinięto motyw, ukazując Chrystusa po biczowaniu, tak jak w omawianym obrazie, na którym widzimy spływające strużki krwi po jego ciele. Po soborze trydenckim (1545-1563) inspirowano się podczas malowania niewielką kolumną biczowania przechowywaną w kościele św. Praksedy w Rzymie. Temat Chrystusa u słupa był również popularny w sztuce polskiej XVII wieku. Podobne obrazy z tego okresu znajdują się w: kościele w Kalwarii Zebrzydowskiej, klasztorze Franciszkanów w Krakowie, kolegium Jezuitów w Krakowie (obraz prawdopodobnie namalowany w Hiszpanii) i w kościele parafialnym w Tykocinie. Ikonograficzny temat powrócił w sztuce polskiej w XIX wieku. Chrystus w omawianym obrazie został przedstawiony na czarnym tle, aby podkreślić mistycyzm dzieła i zwrócić szczególną uwagę na umęczonego Zbawiciela. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora zabytku. Obraz reprezentuje warsztat prowincjonalny, co przejawia się w sumarycznie oddanych detalach anatomicznych i sposobie kształtowania rysów twarzy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ściemnienie i zabrudzenie powierzchni, duże ubytki warstwy malarskiej w tle obrazu (zamalowane).

Streszczenie

Obraz przedstawia scenę Biczowania Chrystusa, która została opisana w trzech Ewangeliach. Postać Chrystusa w omawianym wizerunku została zakomponowana na czarnym tle, aby podkreślić mistycyzm dzieła i zwrócić szczególną uwagę na umęczonego Zbawiciela. Obraz został namalowany prawdopodobnie w XVII wieku, niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieła.

Bibliografia