Św. Marek Ewangelista

Dzieje zabytku

Rzeźba powstała wraz z całą amboną, a także z zespołem ołtarzy bocznych w latach około 1693-1705, w czasie gdy proboszczem parafii był ksiądz Barny.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna, przedstawiająca św. Marka Ewangelistę. Święty ustawiony frontalnie, z głową zwróconą w prawo, z lewą nogą ugiętą w kolanie, księgą w lewej dłoni, którą wspiera o biodro oraz piórem w prawej dłoni. Twarz pociągła z wysokim czołem, okolona zarostem, włosy średniej długości z przedziałkiem na środku głowy. Ubrany jest w długą, złotą suknię z brązowym kołnierzem, przepasaną w talii i złoty płaszcz podbity na zielono, przewieszony przez lewe ramię i zawieszony na lewym boku. Przy prawej nodze lew, zwrócony w prawo. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała, szaty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Niestety w dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła w Orawce, wobec braku dokumentów archiwalnych dotyczących wykonawców, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów nastaw ołtarzowych, ambony i ich rzeźbiarskiego wystroju. Święty Marek był bratem ciotecznym św. Barnaby. Towarzyszył św. Pawłowi i św. Barnabie w podróżach misyjnych. Nie był uczniem Chrystusa, a Ewangelię napisał na podstawie nauk św. Piotra Apostoła. Według tradycji poniósł męczeńską śmierć jako biskup Aleksandrii około 74 roku. U stóp rzeźby znajduje się lew – jedno ze zwierząt ewangelicznych, które jest atrybutem przypisywanym św. Markowi, gdyż księgę rozpoczyna od opisu św. Jana Chrzciciela, przebywającego na pustyni i wołającego proroczym głosem jak ryczący lew. Ewangelia ta podkreśla też majestat Chrystusa i jego królewską godność, podczas gdy lew uważany jest za króla zwierząt. Atrybuty ewangelistów (człowiek, lew, orzeł i wół) pojawiają się już w wizji Ezechiela (Ez 1, 1-14) i apokaliptycznym widzeniu św. Jana (Ap 4, 6-8). Symbole te znane były również w obrazie świata starożytnych Babilończyków, gdzie odnosiły się do zodiaku, pór roku i czterech stron świata. Każde z trzech zwierząt ucieleśnia szczególny typ siły fizycznej: lew – siła potężna, ognista, nieujarzmiona; orzeł – ostrość wzroku, wysokość i szybkość lotu; wół – odporność i wytrwałość. Z kolei człowiek oznacza istotę obdarzoną duszą, inteligencją i wolą. W wizji Ezechiela cechy te są poszerzone i opisują Boga: człowiek – poznanie i wolę Boga, wół – jego siłę, lew – potęgę, a orzeł – wszechwiedzę. Z odniesieniem czterech symboli do tajemnic Chrystusa i do Ewangelii można spotkać się po raz pierwszy u św. Hieronima. W Lidii odkryto blok marmuru z następującym tekstem, odnoszącym się do Chrystusa i odpowiadający czterem atrybutom ewangelistów: „Jak człowiek cierpiał, jak lew zwyciężał, jak orzeł wzleciał, jak wół został zabity na ofiarę”.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Rzeźba św. Marka powstała wraz z całą amboną, a także z zespołem ołtarzy bocznych w latach około 1693-1705, w czasie gdy proboszczem parafii był ksiądz Barny. Atrybutem, z którym zwykle przedstawiano tego ewangelistę jest lew.

Bibliografia