Matka Boska Bolesna

Dzieje zabytku

Obraz Matki Boskiej Bolesnej powstał w latach około 1693-1705 w nieznanym warsztacie malarskim. Umieszczono go w zwieńczeniu ołtarza bocznego w kościele w Orawce.

Opis

Obraz w formie tonda z całopostaciowym przedstawieniem Matki Boskiej Bolesnej. W centrum kompozycji stojąca Matka Boska, ukazana frontalnie z dłońmi skrzyżowanymi na wysokości piersi, z głową przechyloną w prawo. W jej serce wbite jest siedem mieczy: trzy z lewej strony i cztery z prawej. Twarz trójkątna, oczy otwarte wzniesione ku górze, z których spływają po zaczerwienionych policzkach krople łez. Ubrana jest w różową suknię i szaro-niebieski płaszcz; na głowie ma brązowy welon, a wokół głowy jasny i promienisty nimb. Maria ukazana jest na jednolitym, jasnoszarym tle, u dołu ciemniejszym. Kolorystyka przytłumiona. Rama w kształcie wieńca z wawrzynu, srebrzona, od zewnątrz opleciona złoconą wicią liści akantu.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawia Matkę Boską Bolesną i jest ilustracją fragmentu Ewangelii św. Łukasza: „Symeon zaś błogosławił Ich i rzekł do Maryi, Matki Jego: «Oto Ten przeznaczony jest na upadek i na powstanie wielu w Izraelu, i na znak, któremu sprzeciwiać się będą. A Twoją duszę miecz przeniknie, aby na jaw wyszły zamysły serc wielu»” (Łk 2, 34-35). Przedstawienia Matki Boskiej Bolesnej przeszytej mieczem pojawiły się już w średniowieczu. Jednak wizerunek usamodzielnił się dopiero pod koniec XV i na początku XVI wieku, zyskując dużą popularność w XVII i XVIII wieku. Siedem mieczy symbolizuje siedem boleści Matki Boskiej: Proroctwo Symeona, Ucieczkę do Egiptu, Zgubienie Jezusa, Spotkanie na drodze krzyżowej, Ukrzyżowanie i śmierć Jezusa, Zdjęcie z krzyża i Złożenie do grobu (kaznodzieje podawali zamiennie również zbliżone, ale inne wydarzenia z życia Marii). Geneza motywu sięga do ustalonego na synodzie kolońskim w 1423 roku nabożeństwa do Siedmiu Boleści Marii. W omawianym dziele oprócz miecza przeszywającego serce Matki Boskiej ból został wyrażony poprzez charakterystyczny układ dłoni i spływające strużki łez. Podobnie jak aktor na scenie ma wzbudzać u widza poruszenie, tak i obraz miał wywołać to samo uczucie u modlących się wiernych. Przedstawienie Matki Boski Bolesnej nie jest jedynym w kościele w Orawce. Kolejne znajduje się na tkaninie wielkopostnej, a Matce Boskiej Bolesnej poświęcona jest kaplica boczna. Niestety nieznany jest autor dzieła.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz został wykonany w latach około 1693-1705 w nieznanym warsztacie malarskim z przeznaczeniem do zwieńczenia ołtarza bocznego. Przedstawia Matkę Boską Bolesną i jest ilustracją proroctwa Symeona z Ewangelii św. Łukasza. Siedem mieczy symbolizuje siedem boleści Matki Boskiej: Proroctwo Symeona, Ucieczkę do Egiptu, Zgubienie Jezusa, Spotkanie na drodze krzyżowej, Ukrzyżowanie i śmierć Jezusa, Zdjęcie z krzyża i Złożenie do grobu (kaznodzieje podawali zamiennie również zbliżone, ale inne wydarzenia z życia Marii).

Bibliografia