Św. Marcin

Dzieje zabytku

Ołtarze boczne wraz z dekoracją rzeźbiarską powstały w latach 1751-1757 w czasie modernizacji wnętrza świątyni staraniem ówczesnego proboszcza, księdza Michała Lorencsa, przy wsparciu barona Antála Mednyanszkyego de Megyes, który miał przywilej patronatu w stosunku do kościoła. Z niezachowanej do dziś księgi rachunkowej z lat 1751-1829, na którą powoływali się dawni badacze wiadomo, że ołtarze boczne zostały wykonane przez niewymienionego z nazwiska rzeźbiarza z Preszowa, natomiast pozłocone przez Dawida Kramera, malarza z Preszowa, jednocześnie trzej rzeźbiarze z rodziny Wierzbickich z Nowego Targu wykonali nieokreślone figury do wszystkich ołtarzy.

Opis

Rzeźba ścięta z tyłu, drążona, zwrócona frontalnie, z głową skierowaną w prawą stronę, w kontrapoście, z lekko odchyloną w tył sylwetką. Święty w prawej ręce trzyma miecz skierowany ostrzem w dół, w lewej pastorał. Twarz ma pociągłą, o zapadniętych policzkach, dużych, migdałowatych oczach, lekko garbatym nosie, pełnych rozchylonych ustach, okoloną wąsami i długą, falistą brodą, opadającą na pierś oraz krótkimi, kręconymi włosami. Ubrany jest w strój biskupa: albę przewiązaną w pasie, skrzyżowaną stułę, kapę zapiętą na piersi z fragmentem materiału zawiniętym na lewej nodze, na głowie ma infułę, na dłoniach rękawiczki. Ciało polichromowane naturalistycznie, strój i atrybuty pozłocone i posrebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja rzeźbiarska ołtarza jest niejednorodna, wykonana niewątpliwie przez kilku artystów. Osiem głównych figur w obu ołtarzach bocznych można potraktować jako spójny formalnie zespół, wyróżniający się pod względem poziomu wykonania spośród pozostałej dekoracji rzeźbiarskiej kościoła. Wszystkie figury charakteryzuje ten sam typ twarzy o głęboko osadzonych, migdałowatych oczach, lekko garbatych nosach, pełnych ustach ze znamiennie rzeźbionymi wąskimi wąsami oraz silnie skręconymi puklami brody i włosów. Sylwetki pozowane są dosyć zachowawczo, zaś we wszystkich przypadkach tkanina ściśle przylega do ciała i jest obficie drapowana. Figury zostały wykonane niewątpliwie przez tego samego artystę, którym z dużym prawdopodobieństwem był nieznany z nazwiska rzeźbiarz z Preszowa.
Święty Marcin urodził się Panonii (prowincji rzymskiej na terenach dzisiejszych zachodnich Węgrzech) i tak jak jego ojciec został legionistą. Z czasem chcąc poświęcić się Bogu rozpoczął życie pustelnika. Jego pełne wiary życie i cuda sprawiły, iż wybrano go biskupem Tours w Galii, którą to godność przyjął, dlatego przedstawiany jest w stroju biskupim. Miecz, który trzyma w dłoni figura nawiązuje do epizodu z życia świętego, gdy był legionistą i podzielił się z żebrakiem płaszczem, przecinając go mieczem na pół.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzenia; spękania i przetarcia warstwy polichromii i złoceń.

Streszczenie

Figura św. Marcina znajdująca się w prawym ołtarzu bocznym została wykonana w latach 1751-1757 razem z całym wyposażeniem i jego dekoracją rzeźbiarską, prawdopodobnie przez nieznanego z nazwiska rzeźbiarza z Preszowa. Święty Marcin urodził się Panonii i tak jak jego ojciec został legionistą. Z czasem chcąc poświęcić się Bogu rozpoczął życie pustelnika. Wybrano go później biskupem Tours w Galii, dlatego przedstawiany jest w stroju odpowiadającym tej godności. Miecz, który trzyma w dłoni nawiązuje do epizodu z życia świętego, gdy był legionistą i podzielił się z żebrakiem płaszczem, przecinając go na pół.

Bibliografia