Św. Joachim

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Raba Wyżna
Miejscowość
Raba Wyżna
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Rabka
Parafia
Św. Stanisława
Tagi
rzeźba późnobarokowa rzeźba XVIII wieku sztuka drugiej połowy XVIII wieku
Miejsce przechowywania
ołtarz w kaplicy bocznej
Identyfikator
DZIELO/05708
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
przed 1765 rokiem
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, pozłacanie
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

Wyposażenie w kościele św. Stanisława w Rabie Wyżnej powstało prawdopodobnie przed 1765 rokiem, gdyż w aktach wizytacji z tego roku wymienionych jest siedem ołtarzy o innych niż w aktach poprzedniej (1728) wezwaniach i ilości. Według opisu ołtarze ozdobione były rzeźbą, miejscami pozłacane, polichromowane i posrebrzane, wszystkie miały malowane obrazy. Figura św. Joachima powstała z przeznaczeniem do ołtarza maryjnego usytuowanego w kaplicy pod wezwaniem Matki Bożej, co poświadcza jej ikonografia. Ołtarz ten i jego dekoracja figuralna najprawdopodobniej zostały wykonane w warsztacie Korneckich z Gdowa. Podczas przebudowy kościoła rabiańskiego w latach 1841-1843 wszystkie ołtarze zostały „na nowo popostawiane” i pomalowane. Wskazuje to na przebudowanie struktur architektonicznych ołtarzy z ponownym wykorzystaniem ich dawnych elementów, np. omawianej figury. Rzeźba razem z ołtarzem była odnawiana w latach 1863, 1903, 1961-1969 i 1985.

Opis

Rzeźba drążona, ustawiona na niewysokiej podstawie o nieregularnym kształcie. Figura zwrócona w trzech czwartych w prawo, w kontrapoście, sylwetka silnie odchylona w tył, z głową skierowaną do góry. Prawa ręka ugięta, znajduje się przed klatką piersiową, lewa wyciągnięta jest w lewo i w górę. Twarz ma pociągłą, o skierowanych w górę oczach, lekko garbatym nosie i otwartych ustach, okolona jest wysuniętą w przód, gęstą, kręconą brodą oraz krótkimi włosami rzeźbionymi w pojedyncze pukle. Święty ubrany jest w beżową tunikę o pozłoconych mankietach i pasie w talii oraz pozłacane nakrycie głowy. Przez klatkę piersiową i prawe ramię przerzucony jest fragment czerwono-brązowego, silnie drapowanego płaszcza, który opada na plecy i lewą nogę. Polichromia ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Figurę św. Joachima charakteryzuje duża ekspresja wyrażona w silnym przecięciu sylwetki, któremu towarzyszy płynny ruch rąk oraz w miękko kształtowanej i bardzo silnie drapowanej tkaninie tuniki i płaszcza. Sposób rzeźbienia figury odpowiada wykonywanym w warsztacie Korneckich rzeźbom. Znamienny układ przechylonego w tył ciała jest bliski św. Joachimowi z ołtarza św. Antoniego Padewskiego oraz dwóm biskupom z ołtarza św. Wojciecha w bazylice w Bochni, potwierdzonych archiwalnie dziełach warsztatu. Sposób rzeźbienia rysów twarzy oraz szczególnie charakterystycznych włosów i wysuniętej w przód brody jest bardzo bliski twarzom wspomnianych biskupów w Bochni. Korneccy kilkakrotnie wykonywali figury św. Joachima (Trzemeśnia, Tokarnia), zazwyczaj jednak przedstawiając go z szuflą pasterską.
Piotr Kornecki był z wykształcenia malarzem i rzeźbiarzem. Razem ze swoim przyrodnim bratem Stanisławem założyli w Gdowie warsztat stolarsko-rzeźbiarski i malarski. Z czasem pracowali w nim również synowie tego pierwszego oraz krewniacy mieszkający w tej wsi. Rodzinny warsztat Korneckich był szczególnie prężny w trzeciej ćwierci XVIII wieku, wykonując prace w wielu kościołach na terenie południowej Małopolski.
Figura jest ściśle związana z programem ikonograficznym ołtarza skupionym wokół postaci Marii, której wizerunek prezentowany jest w polu głównym. Retabulum flankują postacie rodziców Marii – św. Joachim i św. Anna. W ikonografii św. Joachim przedstawiany był jako dojrzały mężczyzna lub starzec, gdyż zgodnie z tradycją będąc już w podeszłym wieku, wyprosił dzięki modlitwie i postom na pustkowiu dziecko, którym była właśnie Maria. Stosunkowo rzadko przedstawiany jest w nakryciu głowy zbliżonym do turbanu, jak w omawianej rzeźbie. Zazwyczaj występuje w towarzystwie swojej małżonki – św. Anny.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Figura w całości silnie zabrudzona, ubytki mechaniczne – brak części palca prawej dłoni, drewnojady (dziura w partii nóg). Figura razem z ołtarzem była odnawiana w latach 1863, 1903, 1961-1969 i 1985.

Streszczenie

Ołtarz do kaplicy Matki Bożej razem z figurami św. Joachima i św. Anny powstał przez 1765 rokiem. Najprawdopodobniej został wykonany przez warsztat Korneckich z Gdowa. Figura jest ściśle związana z programem ikonograficznym ołtarza skupionym wokół postaci Marii, której wizerunek prezentowany jest w polu głównym. Święty Joachim przedstawiany był jako dojrzały mężczyzna lub starzec, gdyż zgodnie z tradycją będąc już w podeszłym wieku, wyprosił dzięki modlitwie i postom na pustkowiu dziecko, którym była właśnie Maria. Zazwyczaj występuje w towarzystwie swojej małżonki – św. Anny.

Bibliografia

"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Pietrzak Michał, "Kronika parafii Raba Wyżna, t. 1: 1835-1993", Raba Wyżna-Kraków 2011
Zaleski Wincenty, "Święci na każdy dzień", Warszawa 1989

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Św. Joachim", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-joachim-2

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności