Św. Jan Ewangelista
Zdjęcie nr 1: Rzeźba drążona, przedstawiająca św. Jana Ewangelistę, ustawiona na niskim, półkolistym cokole. Święty zwrócony delikatnie w prawo, w kontrapoście, z głową skierowaną w prawo i uniesioną nieco do góry, z prawą ręką złożoną na piersi, a lewą wyprostowaną i odsuniętą w bok. Twarz okrągła z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, małymi ustami i prostym nosem; włosy długie, ciemnobrązowe z przedziałkiem pośrodku, opadające na plecy. Święty jest ubrany w długą szatę z długimi rękawami, zapiętą w górnej części na guziki, przewiązaną pasem oraz płaszcz, którego jeden koniec trzyma w prawej dłoni. Draperia szat gęsta, równolegle biegnąca w dół. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty złocone.
Zdjęcie nr 2: Rzeźba drążona, przedstawiająca św. Jana Ewangelistę, ustawiona na niskim, półkolistym cokole. Święty zwrócony delikatnie w prawo, w kontrapoście, z głową skierowaną w prawo i uniesioną nieco do góry, z prawą ręką złożoną na piersi, a lewą wyprostowaną i odsuniętą w bok. Twarz okrągła z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, małymi ustami i prostym nosem; włosy długie, ciemnobrązowe z przedziałkiem pośrodku, opadające na plecy. Święty jest ubrany w długą szatę z długimi rękawami, zapiętą w górnej części na guziki, przewiązaną pasem oraz płaszcz, którego jeden koniec trzyma w prawej dłoni. Draperia szat gęsta, równolegle biegnąca w dół. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty złocone.

Św. Jan Ewangelista

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Zembrzyce
Miejscowość
Zembrzyce
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Sucha Beskidzka
Parafia
Narodzenia św. Jana Chrzciciela
Tagi
Grupa Ukrzyżowania rzeźba XVII wieku św. Jan
Miejsce przechowywania
ołtarz w kaplicy bocznej
Identyfikator
DZIELO/09897
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVII wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie
Wymiary podstawowe
wysokość – 104 cm
Inne wymiary – średnica podstawy: 28 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Rzeźby św. Jana Ewangelisty oraz Matki Boskiej powstały w drugiej połowie XVII wieku i zostały ustawione na ołtarzu Ukrzyżowania.

Opis

Rzeźba drążona, przedstawiająca św. Jana Ewangelistę, ustawiona na niskim, półkolistym cokole. Święty zwrócony delikatnie w prawo, w kontrapoście, z głową skierowaną w prawo i uniesioną nieco do góry, z prawą ręką złożoną na piersi, a lewą wyprostowaną i odsuniętą w bok. Twarz okrągła z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, małymi ustami i prostym nosem; włosy długie, ciemnobrązowe z przedziałkiem pośrodku, opadające na plecy. Święty jest ubrany w długą szatę z długimi rękawami, zapiętą w górnej części na guziki, przewiązaną pasem oraz płaszcz, którego jeden koniec trzyma w prawej dłoni. Draperia szat gęsta, równolegle biegnąca w dół. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźby św. Jana i Matki Boskiej zostały wykonane w nieznanym warsztacie rzeźbiarskim w drugiej połowie XVII wieku, jako grupa Ukrzyżowania. Reprezentują typowe dla tego okresu dzieła o statecznej pozie i równolegle biegnących draperiach szat. Grupa Ukrzyżowania ilustruje scenę z Ewangelii św. Jana: „Kiedy więc Jezus ujrzał Matkę i stojącego obok Niej ucznia, którego miłował, rzekł do Matki: «Niewiasto, oto syn Twój». Następnie rzekł do ucznia: «Oto Matka twoja». I od tej godziny uczeń wziął Ją do siebie.” (J 19, 26-27). Święty Jan był uczniem Jana Chrzciciela, a następnie umiłowanym uczniem Chrystusa, który towarzyszył mu aż do śmierci na krzyżu. Został wysiedlony na wyspę Patmos, gdzie powstała księga Apokalipsy. Następnie powrócił do Efezu i napisał czwartą Ewangelię i trzy Listy kanoniczne. Zmarł, mając około 90 lat. Święty z omawianej rzeźby został ukazany w charakterystycznym dla niego typie ikonograficznym, jako młodzieniec, bez zarostu, z długimi włosami o łagodnej twarzy i delikatnym spojrzeniu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Stan zachowania dobry.

Streszczenie

Rzeźby św. Jana Ewangelisty oraz Matki Boskiej powstały w drugiej połowie XVII wieku i zostały ustawione na ołtarzu Ukrzyżowania. Święty Jan był uczniem Jana Chrzciciela, a następnie umiłowanym uczniem Chrystusa, który towarzyszył mu aż do śmierci na krzyżu.

Bibliografia

Heumann Stanisław, "Wiadomość o parafii Zembrzyce nad Skawą, w dekanacie Suskim, deycezyi Krakowskiej, pow. Wadowickim w Galicyi położonej, tudzież o kościele zembrzyckim jakoteż o Obrazie Matki Boskiej łaskami tamże słynącym, z dodatkiem pocztu Kapłanów, którzy przy kościele parafialnym w Zembrzycach pracowali, na podstawie metryk, wizyt biskupich, aktów parafialnych i innych źródeł", Kraków 1898
Janicka-Krzywda Urszula , "Patron – atrybut – symbol", Poznań 1993

Osoby związane z dziełem

Zdjęcie nr 1 dla osoby: Jan Ewangelista św.
Jan Ewangelista św.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, stojąca z dostępem w postaci jednobiegowych schodów z prawej strony, wsparta na ośmiobocznej podstawie przechodzącej w trzon zdobiony fryzem arkadkowym z kolumienkami. Kosz ośmioboczny, zamknięty profilowanym parapetem, dekorowany arkadami zamkniętymi łukiem półkolistym wspartym na skręconych kolumnach ujmujących krawędzie kosza. Wewnątrz arkad płyciny z aplikowanym motywem bukietów kwiatowych. Zaplecek w kształcie stojącego prostokąta, flankowany dwiema smukłymi kolumienkami. W polu, w płytkiej niszy dwie, rzeźbione tablice dekalogu umieszczone na obłokach. Baldachim na planie analogicznym do kosza, szerszy od niego, od dołu ujęty krenelażem, od góry rzeźbionym ornamentem ze spiętych wolut i kwiatonów, w podniebiu na jasnobłękitnym tle rzeźbiona gołębica Ducha Świętego otoczona promieniami. W zwieńczeniu figura Dobrego Pasterza pod niewielkim baldachimem, nakrytym kopułą, zakończoną krzyżem. Struktura malowana w kolorze naturalnego drewna, ornamentyka złocona, detale czerwone i srebrzone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Kościół św. Jana Chrzciciela w Zembrzycach jest usytuowany na zachód od głównej drogi prowadzącej z Makowa Podhalańskiego do Wadowic i położony w centrum wsi, na placu otoczonym żeliwnym płotem na kamiennej podmurówce. Wejście na plac przykościelny prowadzi przez bramę od zachodu i wąską bramkę od północy. Kościół jest budowlą orientowaną, założoną na planie prostokąta, trójnawową, pseudohalową z prezbiterium zamkniętym trójbocznie, przy którym od północy znajduje się kaplica, a od południa piętrowa zakrystia z przedsionkiem i emporą otwartą na prezbiterium. Do nawy od strony północnej przylega wąska kruchta, nakryta dwuspadowym daszkiem. Od zachodu świątyni jest czworoboczna, masywna wieża, w górnej jednej trzeciej wysokości ośmioboczna, nakryta hełmem baniastym z latarnią. W fasadzie wysoka, półkolista wnęka z portalem i oknem termalnym. Przy wieży od północny składzik, a od południa kaplica. Ściany prezbiterium, nawy oraz elewacje aneksów w narożnikach artykułowane są szkarpami. Elewacje boczne zwieńczone ceglanym, zygzakowatym fryzem z krzyżykami. Szczyty na zakończeniach korpusu ozdobione kamiennymi szyszkami. W nawie okna trójdzielne z kamiennymi przezroczami, zamknięte łukami półkolistymi; w prezbiterium prostokątne zamknięte półkoliście. Świątynia nakryta jest dachem dwuspadowym. Na zakończeniu nawy znajduje się wieżyczka na sygnaturkę z baniastym hełmem. Wewnątrz nawy oddzielone są kolumnami z ośmiobocznymi głowicami, które wspierają sklepienia kolebkowe z lunetami. Empory i kaplice otwarte są arkadami półkolistymi. Prezbiterium podniesione jest o poziom dwóch stopni.
kościół
Kościół Narodzenia św. Jana Chrzciciela
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający koronację Najświętszej Marii Panny. Pośrodku klęcząca Maria, z rękami skrzyżowanymi na piersiach, z głową zwróconą w lewo. Ma szeroką twarz, z małymi ustami, długim nosem i wzrokiem skierowanym ku górze. Jej długie, ciemnobrązowe włosy spływają na plecy. Ubrana jest w długą i złotą suknię z długimi rękawami oraz niebieski płaszcz z jedną połą rozwianą nad prawym ramieniem. Po prawej stronie obrazu znajduje się siedzący Bóg Ojciec, prawą ręką trzymający koronę nad głową Marii, z lewą ręką wspartą na niebieskim globie ziemskim. Twarz o rysach starszego mężczyzny, okolona długą i siwą brodą oraz krótkimi i siwymi włosami. Ubrany jest w niebieską, długą suknię oraz czerwony płaszcz z szarą podszewką. Po lewej stronie jest ukazany Chrystus w pozycji siedzącej, lewą ręką podtrzymujący koronę nad głową Marii, a w prawej dzierżący długie berło i jabłko królewskie. Twarz podłużna, okolona krótką i brązową brodą oraz długimi włosami, spływającymi na plecy. Ubrany jest w czerwony płaszcz, odsłaniający nagi tors. Bóg Ojciec i Chrystus mają wokół głów złote, koliste nimby. W dolnej części kompozycji, po prawej stronie na tle bujnych chmur znajdują się uskrzydlone główki aniołków; w górnej części obrazu gołębica Ducha Świętego z rozpostartymi szeroko skrzydłami, od której odchodzą promienie światła, a wokół niej biała, owalna aureola na tle złotego nieba. Rama drewniana, złocona. Na odwrociu napis „RENOVATUM ANNO 1990 / STARANIEM KS(IĘDZA) PRAŁATA / BRONISŁAWA FIDELUSA / KANCLERZA KURII / RODEM Z ZEMBRZYC”.
obraz
Koronacja Marii
Zdjęcie nr 1: Rzeźba Chrystusa przybita do krzyża trzema gwoździami, pełna. Zbawiciel ukazany w typie Cristo vivo, w lekkim zwisie, z głową pochyloną na prawą stronę. Chrystus ma szczupłą sylwetkę ciała, delikatnie podkreśloną linię żeber. Jego twarz jest podłużna, ma długi nos, delikatnie otwarte usta i oczy, krótką brodę. Ma długie, brązowe włosy spływające na plecy i prawe ramię, a na głowie założoną koronę cierniową złożoną z dwóch gałązek. Biodra oplata brązowe perizonium, zawiązane na prawym boku z jednym końcem zwisającym wzdłuż prawego uda. Z dłoni, stóp i boku Chrystusa spływają strużki krwi. Polichromia ciała naturalistyczna, krzyż brązowy.
rzeźba
Krucyfiks
Zdjęcie nr 1: Rzeźba Chrystusa przybita do krzyża trzema gwoździami, pełna. Zbawiciel ukazany w typie Cristo morte, w lekkim zwisie, z głową pochyloną na prawą stronę. Jezus ma szczupłą sylwetkę ciała, duże stopy, delikatnie podkreśloną linię żeber. Jego twarz jest podłużna, ma długi nos, delikatnie otwarte usta i zamknięte oczy, krótką brodę, zwiniętą na końcu w dwa pukle. Ma długie, brązowe włosy spływające falami do przodu, a na głowie założoną koronę cierniową złożoną z prostych zielonych gałązek. Biodra oplata złocone perizonium z zieloną podszewką, zawiązane pośrodku. Z dłoni, stóp i boku Chrystusa spływają strużki krwi. Polichromia ciała naturalistyczna, perizonium złocone. Nad głową Jezusa titulus w formie banderoli z napisem „I. N. R. I.”. Krzyż prosty, gładki, malowany na brązowo.
rzeźba
Krucyfiks
Zdjęcie nr 1: Pełnoplastyczna, ścięta w partii korpusu i bioder, polichromowana figura Chrystusa na prostym krzyżu, przybita trzema gwoździami i dodatkowym drewnianym kołkiem w partii bioder. Sylwetka zmarłego Chrystusa smukła, wychudła z wyraźnie zaznaczoną muskulaturą i układem kostnym klatki piersiowej. Ramiona uniesione wysoko tworzą łuk, nogi są lekko ugięte w kolanach, głowa opada na prawe ramię. Twarz pociągła, oczy zamknięte, nos niewielki, usta lekko otwarte. Na prawe ramię spływa pukiel długich włosów, broda krótka. Perizonium krótkie, spięte na prawym boku. Figura zmarłego Chrystusa pokryta polichromią imitującą naturalną karnację, widoczne są ślady męki. Perizonium ciemnobrązowe, włosy i zarost czarne.
rzeźba
Krucyfiks

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po tagach

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji, na tle rozległego, górzystego pejzażu przedstawiony św. Antoni Padewski trzymający na ręku Dzieciątko Jezus. Święty ukazany frontalnie, w pozycji stojącej z głową zwróconą w trzech czwartych w lewo. Ubrany w brązowy habit franciszkański przepasany sznurem (cingulum), z przewieszonym u pasa różańcem. Stopy obute w brązowe sandały. Święty przedstawiony jako mężczyzna o okrągłej twarzy z pełnymi, zaróżowionymi policzkami, o dużych, ciemnych oczach oraz długim, prostym nosie. Głowa z tonsurą okolona nimbem. W prawym ręku postać trzyma kwiat białej lilii; w lewym podtrzymuje zamkniętą księgę, na której znajduje się Dzieciątko Jezus. Chrystus ukazany w postawie siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Ukazany jako jasnowłose, pulchne dziecko o jasnej karnacji z wyraźnie zaznaczonym rumieńcem. Oczy duże, nos prosty, usta lekko uśmiechnięte. Głowa otoczona nimbem. Biodra przepasane białą tkaniną. Dzieciątko wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemską. Tło kompozycji stanowi rozległy, górzysty pejzaż z widoczną w oddali sylwetą miasta i płynącą rzeką. Powyżej niebo zasnute białymi obłokami. Na odwrociu obrazu napis „Ołtarz S(więtego) Józefa odnowiony kosztem Pana Józefa Mianowskiego 1851” oraz „Ten Obraz z Ramą Odnowiony na Honor S Antoniego dnia 15 Grudnia 1851. Woj(ciech) Dembowski, Malarz i Pozłotnik m.p. O.M.K.”
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. W centrum kompozycji znajduje się św. Franciszek, usytuowany nieco z lewej strony obrazu, w pozycji klęczącej, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z rękami rozłożonymi szeroko na boki. Ma podłużną twarz, z krótkim i jasnym zarostem, z oczami skierowanymi na Chrystusa, na głowie tonsurę. Święty ubrany jest w habit franciszkański przewiązany sznurem, a na stopach ma założone sandały. W górnej części obrazu, po prawej stronie znajduje się Chrystus jako serafin, z którego ran wychodzą czerwone promienie tworzące stygmaty u świętego Franciszka. Przed świętym, na wysokim wzniesieniu ułożone są: otwarta księga oraz czaszka. W tle, pośrodku widać zakonnika, ukazanego w pozycji siedzącej, czytającego księgę. W oddali widać pejzaż górski i pochmurne niebo. W dolnej części obrazu słabo czytelna sygnatura „Wład(ysław) P. Bąkowski 1886.” Rama drewniana, profilowana, fakturowana i złocona, zdobiona stylizowanymi rocaille'ami.
obraz

Stygmatyzacja św. Franciszka

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem. Święty został ukazany w ujęciu do kolan, zwrócony w lewo, w stronę Dzieciątka stojącego na blacie przykrytym czerwonym obrusem. Głowa świętego jest delikatnie przechylona w lewo, lewa ręka obejmuje Dzieciątko, prawa opuszczona trzyma kwiat lilii. Święty ma owalną twarz o młodzieńczych rysach, na głowie tonsurę. Jest ubrany w habit franciszkański. Dzieciątko ukazane zostało niemal nagie, z białą chustą okrywającą biodro i przerzuconą przez prawe ramię. Prawą ręką Chrystus dotyka brody świętego, lewą wyciąga w jego stronę. U stóp Dzieciątka leży otwarta księga. Wokół głów postaci złote nimby. Tło kompozycji jednolite, ciemnobrązowe. Na odwrocie napis malowany farbą „Fundator Walenty / Tekiela. / 1840. / 24 lipca”.
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie prostokąta zbliżonego do kwadratu ujęty złoconą, profilowaną ramą. W centrum kompozycji przedstawiony św. Benedykt w postawie stojącej, w ujęciu frontalnym z głową zwróconą w trzech czwartych w prawo. Święty ubrany w obszerny czarny habit benedyktyński z kapturem i szerokimi rękawami. Ukazany jako mężczyzna o pozbawionej zarostu okrągłej twarzy z wydatnym nosem oraz szeroko otwartymi, skierowanymi na wprost oczami. Wokół głowy tonsura oraz złocony nimb. Święty w swojej prawej ręce podtrzymuje oprawioną na czerwono księgę. Lewą dłoń składa na piersi na wysokości serca. Po prawej stronie obrazu widoczny fragment stołu przykrytego zieloną tkaniną, na którym widoczna biała mitra. Na drugim planie, po lewej stronie nieco za postacią świętego przedstawiono fragment wysokiego cokołu stanowiącego podstawę dla kolumny. Tło złocone, wytłaczane w motywy roślinno-kwiatowe.
obraz

Św. Benedykt

Zdjęcie nr 1: Obraz przedstawiający św. Izydora Oracza w kształcie stojącego prostokąta, podzielony na dwie strefy. W dolnej strefie został ukazany anioł orzący pole za pomocą pary wołów i pługa. Anioł ubrany jest ciemnozieloną tunikę, ma również czerwone skrzydła. Powyżej ukazana jest niewielka scenka rodzajowa przedstawiająca pasterza, ubranego w strój krakowski: niebieską sukmanę i czerwony kapelusz, stado białych owieczek oraz latające wrony. W górnej strefie obrazu, po prawej stronie został ukazany św. Izydor, który klęczy przed przydrożnym krzyżem ze złożonymi w geście modlitwy rękami. Święty ubrany jest w brunatno-zieloną sukmanę, szare spodnie i czarne buty z wysokimi cholewami. Twarz z dużymi oczami, krótkim zarostem okolona długimi i brązowymi włosami. Wokół głowy ma trójstrefowy nimb: brązowy kolisty, niebieski okrągły i żółty utworzony z przerywanej kreski. Sylwetki postaci, draperie oraz brzegi szat oddane są konturem i wypełnione płaską plamą barwną. Po lewej stronie obrazu widoczne murowane zabudowania z jasnobrązowymi dachami. Krzyż prosty, a wokół jego ramion jest namalowana żółto-pomarańczowa poświata. Tło obrazu jednolite, niebieskie. Rama drewniana, prosta, pokryta bejcą.
obraz

Św. Izydor Oracz

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.
obraz

Adoracja Matki Boskiej przez św. Józefa Kalasantego

Jak cytować?

Maria Działo, "Św. Jan Ewangelista", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jan-ewangelista-8

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności