Św. Jan Ewangelista

Dzieje zabytku

Figury św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej zostały wykonane po 1783 roku. Ich ikonografia sugeruje, że pierwotnie mogły znajdować się w ołtarzu głównym, w którym prezentowany jest gotycki krucyfiks i razem z nim tworzyły grupę Ukrzyżowania.
Być może po jego przebudowie zostały umieszczone w retabulum bocznym św. Małgorzaty.

Opis

Rzeźba ścięta z tyłu, głęboko drążona, ustawiona na ćwierćkolistej podstawie. Jan ukazany frontalnie, w kontrapoście, o esowato wygiętej sylwetce, z wypchniętym lewym biodrem oraz uniesioną i przechyloną na lewe ramię głową. Ręce ma rozłożone na boki. Jego twarz jest owalna, o delikatnych, młodzieńczych rysach, migdałowatych oczach skierowanych w górę, dużym nosie i niewielkich ustach. Włosy ma falowane, sięgające ramion. Święty ubrany jest w tunikę, z długimi, wąskimi rękawami, przepasaną w talii, ściśle przylegającą do ciała i marszczoną oraz w płaszcz przerzucony w partii nóg z zawiniętym na prawym ramieniu fragmentem. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała, szaty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Jan był rybakiem, bratem św. Jakuba Większego, wybranym przez Jezusa na ucznia. Był autorem Ewangelii, Apokalipsy i trzech Listów. W ikonografii jest przedstawiany zawsze jako młodzieniec, gdyż według tradycji był uważany za najmłodszego, a przez to najbardziej umiłowanego przez Chrystusa ucznia.
Przedstawienie Ukrzyżowania z Marią i św. Janem zostało zaczerpnięte ze sceny, która wydarzyła się podczas męczeńskiej śmierci Chrystusa na krzyżu, a którą opisuje Ewangelia św. Jana: „Kiedy więc Jezus ujrzał Matkę i stojącego obok Niej ucznia, którego miłował, rzekł do Matki: «Niewiasto, oto syn Twój». Następnie rzekł do ucznia: «Oto Matka twoja». I od tej godziny uczeń wziął Ją do siebie” (J 19, 26-27). Chwilę później Chrystus skonał i ten właśnie moment opłakiwania z postaciami Marii i św. Jana przedstawia grupa rzeźbiarska.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Silne przetarcia polichromii i złoceń figury (widoczne spodnie warstwy), spękania warstwy gruntu, silne zabrudzenia.

Streszczenie

Figury św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej zostały wykonane po 1783 roku. Ich ikonografia sugeruje, że pierwotnie mogły znajdować się w ołtarzu głównym, w którym prezentowany jest gotycki krucyfiks i razem z nim tworzyły grupę Ukrzyżowania. Święty Jan w ikonografii jest przedstawiany jako młodzieniec, gdyż według tradycji był uważany za najmłodszego, a przez to najbardziej umiłowanego przez Chrystusa ucznia.

Bibliografia