Św. Jan Chrzciciel

Dzieje zabytku

Ołtarz główny wraz z dekoracją rzeźbiarską powstał w latach 1751-1757 w czasie modernizacji wnętrza świątyni staraniem ówczesnego proboszcza, księdza Michała Lorencsa, przy wsparciu barona Antála Mednyanszkyego de Megyes, który miał przywilej patronatu w stosunku do kościoła. Z niezachowanej do dziś księgi rachunkowej z lat 1751-1829, na którą powoływali się dawni badacze wiadomo, że ołtarz główny wraz z figurami pozłocił malarz krakowski Jan Niegowiecki, a wykonawcami części dekoracji rzeźbiarskiej retabulum byli zapewne rzeźbiarze z rodziny Wierzbickich z Nowego Targu, którzy wzmiankowani są jako twórcy części wyposażenia (ławki, konfesjonał) oraz bliżej nieokreślonych rzeźb w ołtarzach.

Opis

Rzeźba stoi na podstawie w formie obłoku, zwrócona jest frontalnie, z tułowiem silnie odchylonym w tył i lewą nogą wspartą na obłoku. Święty ma obie ręce uniesione w górę, w prawej trzyma laskę zakończoną krzyżem, a na lewej dłoni ma rozpostarty pergamin. Jego twarz jest pociągła, z szeroko otwartymi oczami skierowanymi w górę, okolona brodą i krótkimi włosami. Święty ubrany jest w melotę (płaszcz ze skóry wielbłądziej) zawieszoną na pasku na lewym ramieniu, opadającą na prawy bok i tył postaci, odsłaniając klatkę piersiową. Polichromia naturalistyczna w partii ciała, szaty i atrybuty pozłocone.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja rzeźbiarska ołtarza głównego jest niejednorodna, wykonana niewątpliwie przez zespół różnych artystów. Para figur św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty została niewątpliwie wykonana przez tego samego twórcę, jakkolwiek różni się od pozostałych rzeźb z ołtarza, dlatego można je wyodrębnić spośród nich. Para świętych Janów posiada szczupłe ciała, które znajdują się w ekspresyjnym ruchu, silnym kontrapoście i wygięciu, z oderwanymi od tułowia rękoma zastygłymi w ruchu w przeciwieństwie do figur z grupy zwieńczenia ołtarza, które rzeźbione były w sposób blokowy z przedramionami przytwierdzonymi do korpusu. Rzeźby wyróżniają się również swoimi wymiarami, gdyż są znacznie mniejsze i drobniejsze od pozostałych w ołtarzu.
Święty Jan Chrzciciel był synem kapłana Zachariasza i Elżbiety, krewnej Marii. Nauczał o nadejściu Zbawiciela i udzielał chrztu pokuty. Gdy zjawił się u niego Chrystus, rozpoznał w nim Baranka Bożego i udzielił mu chrztu w rzece Jordan. Święty został pojmany i ścięty na życzenie Salome, córki Herodiady.
W ikonografii św. Jan Chrzciciel przedstawiany jest w melocie, a więc wielbłądziej skórze, gdyż tak został opisany w Ewangelii – „Sam zaś Jan nosił odzienie z sierści wielbłądziej i pas skórzany około bioder” (Mt 3, 4). Wynika to prawdopodobnie z tego, że prowadził życie pustelnicze. Jego atrybutem jest krzyż bądź laska nim zakończona, jak w omawianej figurze. Święty Jan Chrzciciel jest patronem Węgier.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Silne zabrudzenia figury.

Streszczenie

Figura św. Jana Chrzciciela znajdująca się na jednej z dodatkowych par kolumn flankujących ołtarz główny została wykonana w latach 1751-1757 razem z całym wyposażeniem i jego dekoracją rzeźbiarską. W ikonografii św. Jan Chrzciciel przedstawiany jest w melocie, a więc wielbłądziej skórze, gdyż tak został opisany w Ewangelii: „Sam zaś Jan nosił odzienie z sierści wielbłądziej i pas skórzany około bioder” (Mt 3, 4). Jego atrybutem jest krzyż bądź laska nim zakończona, jak w omawianej figurze.

Bibliografia