Ołtarz boczny prawy Ukrzyżowania

Dzieje zabytku

W 1703 roku wykonano i pozłocono ołtarz „nową modą francuską” z funduszy Konstancji z Lubomirskich Małachowskiej. W 1705 roku został poświęcony przez biskupa Kazimierza Łubieńskiego pod potrójnym wezwaniem: św. Krzyża oraz patronek fundatorki św. Anny i św. Konstancji. Pierwotnie pole główne flankowały rzeźby przedstawiające Matkę Boską i św. Jana Ewangelistę. Wymienione zostały jeszcze w 1918 roku przez Feliksa Koperę i Leonarda Lepszego w rękopiśmiennym inwentarzu zabytków sztuki w Suchej, a w 1948 roku Jerzy Szablowski stwierdził ich brak. W 2004 roku została wykonana pełna konserwacja ołtarza. Po 1971 roku usunięto osiemnastowieczne rzeźby świętych kobiet ustawionych po dwóch stronach tabernakulum.

Opis

Nastawa ołtarzowa jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, na podwójnym cokole. Mensa ołtarzowa drewniana, prostopadłościenna. Antepedium w formie leżącego prostokąta w profilowanej ramie. Pole dekorowane rzeźbionym akantem o układzie symetrycznym względem osi środkowej, z elementami muszli oraz parą puttów po dwóch stronach centralnie ustawionej łodygi z kwiatem. Tabernakulum w formie prostopadłościanu zamkniętego gzymsem. Drzwiczki w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym w profilowanej ramie z płaskorzeźbionym przedstawieniem zmartwychwstałego Chrystusa; ujęte płyciną, dekorowaną w przyłuczach polami z akantem. Chrystus został ukazany w całej postaci, lewą ręka przytrzymując krzyż, prawą wskazuje ranę w boku. Przy jego prawej nodze stoi kielich. Pierwsza kondygnacja nastawy ujęta dwiema parami kolumn o kapitelach kompozytowych i kanelowanych trzonach o kwadratowym przekroju, ustawionych przed pilastrami; wewnętrzna para ustawiona skośnie względem lica ołtarza. Podpory dźwigają pełne belkowanie wyłamane na ich osi, przerwane nad polem środkowym; wewnętrzna para podtrzymuje imposty oraz przerwany, esowaty przyczółek z siedzącymi przed nim, na gzymsie, figurami aniołów w długich sukniach. Pole środkowe kondygnacji w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym z wnęką z figurą Chrystusa Ukrzyżowanego na malowanym tle z Jerozolimą i postacią św. Marii Magdaleny. Zwieńczenie w formie bardzo rozbudowanej glorii promienistej, o naprzemiennie długich i krótkich wiązkach promieni; z płaskorzeźbionym mandylionem podtrzymywanym u spodu i po bokach przez trzy putta. Chustę św. Weroniki od góry i od dołu ujmują skłębione obłoki, między którymi widoczne główki anielskie.
Oba cokoły dekorowane płycinami: w partii dolnego cokołu wypełnionymi ciemnoróżową marmoryzacją, w partii górnego ornamentem akantowym, mniejsze płyciny w partii fryzu. Struktura polichromowana na kolor jasnoszary, pola płycin i profilowania czerwone; kolumny, gloria, ornamentyka i profilowania złocone; chusta i obłoki srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz jest przykładem dzieła wykonanego w stylu późnobarokowym i wyróżnia się pośród pozostałych nastaw stanowiących wyposażenie kościoła. Charakteryzują go bujna, dynamiczna struktura z częścią podpór ustawionych skośnie w stosunku do głównej osi, tendencja do zwielokrotniania elementów oraz wyłamywania linii prostych. Uwagę zwracają kunsztowne antepedium, odpowiadające mu stylowo płyciny w górnej części cokołu oraz duża ilość złoceń. Ołtarz jest poświęcony Pasji, w głównym polu umieszczono rzeźbiony krucyfiks na malowanym tle, na którym odznacza się postać klęczącej pod krzyżem Marii Magdaleny.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

W 2004 roku została wykonana pełna konserwacja ołtarza.

Streszczenie

Ołtarz został fundowany w 1703 roku przez Annę Konstancję z Lubomirskich Wielopolską secundo voto Małachowską i „pozłocony nową modą francuską”. Jest poświęcony Pasji, w głównym polu umieszczono rzeźbiony krucyfiks na malowanym tle, na którym odznacza się postać klęczącej pod krzyżem Marii Magdaleny.

Bibliografia