Lanckorona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Lanckorona
Tagi
bunty chłopi emigracja Habsburgowie Izdebnik Kazimierz Wielki konfederacja barska królewszczyzna letnisko Mikołaj Zebrzydowski Montleart Myszkowscy pensjonat starostwo tenuta turystyka uzdrowisko Wielopolscy willa Wolscy zamek Zbigniew z Brzezia
Autor opracowania
Artur Karpacz
Uznanie autorstwa 4.0

Zabytki

Parafie

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ukazuje św. Sebastiana przywiązanego do drzewa, o rękach skrępowanych sznurem na plecach. Postać zajmuje niemal cały kadr obrazu. Ciało świętego przebite czterema strzałami silnie pochylone do przodu, przepasane na biodrach tkaniną, z prawą nogą lekko wysuniętą, z lewą cofniętą, ugiętą w kolanie. Jego głowa jest nieproporcjonalnie mała w stosunku do ciała, nos długi, oczy na wpółotwarte, usta pełne, włosy brązowe, lekko kręcone, opadające na kark i wzdłuż lewego policzka. U jego stóp leżą czerwony kołczan z niebieską szarfą ze strzałami i łuk. Za drzewem widoczne krzewy i drzewa. W tle po prawej stronie kompozycji ukazuje się grupa jeźdźców i daleki, pagórkowaty krajobraz. Wzdłuż dolnej krawędzi, częściowo zasłonięta ramą inskrypcja: „A(nno) D[omini] 1762 d(ie) 27.  January Benedicta / Pinciera per R(everendum) Lucam Orłowski Cracoviae”.
obraz

Męczeństwo Św. Sebastiana

Zdjęcie nr 1: Kościół orientowany, jednonawowy, z krótkim zakończonym wielobocznie prezbiterium, przy którym od północy zakrystia z nowszym przedsionkiem; przy nawie od północy prostokątna kaplica Różańcowa (1712 r.), od zachodu wieża na rzucie kwadratu, od południa drewniana kruchta. Wewnątrz stropy. Arkada tęczy szeroka półkolista. Zewnątrz mury opięte przyporami, tynkowane. Dachy dwuspadowe i pulpitowe. Na kalenicy dachu nawy wieżyczka na sygnaturkę z datą 1878. Okna prostokątne zamknięte półkoliście. Dwa portale kamienne prostokątne. Wieża dołem gotycka, nadbudowana w stylu pseudoromańskim; trójkondygnacyjna, dołem z narożnikami artykułowanymi boniowaniem, narożniki górnej kondygnacji ujęte lizenami połączonymi fryzem arkadkowym. Elewacje wieży zwieńczone trójkątnymi szczytami i ostrosłupowym hełmem krytym blachą.
kościół

Kościół parafialny pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela

Zdjęcie nr 1: Tablica w kształcie prostokąta zbliżonego do kwadratu z inskrypcją w języku polskim: Tu lezy X. Jakub no/cinski prebendarz / lanckoroński prosi / za DVSZĘ SWĄ / o nabożne westchnienie. Poniżej wyryta uproszczona czaszka ludzka.
płyta nagrobna

Epitafium Jakuba Nowińskiego (?)

Zdjęcie nr 1: Płyta nagrobna w kształcie stojącego prostokąta, z listwowym obramieniem, na którym częściowo zatarta łacińska inskrypcja majuskułowa: ANNO DOMINI…. W polu płaskorzeźbione przedstawienie kobiety w całej postaci, ubranej w narzuconą na ramiona, rozciętą z przodu jubkę-kaftanik oraz w obszerną długą spódnicę z fałdami na bokach. Na głowie czepiec z podwiką.  Twarz dojrzałej kobiety, pełna, z wydatnymi uszami. Spod rozcięcia wysunięte i złożone na piersiach dłonie w rękawiczkach.
nagrobek

Płyta nagrobna Teresy Liers

Zdjęcie nr 1: Dwie kropielnice na wodę święconą, wmurowane w ściany krucht kościelnych, półkuliste, dołem puklowane, z szerokim gładkim wylewem wydzielonym przewężeniem; wewnątrz wydrążone.
kropielnica

Kropielnica

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta. Przedstawia scenę we wnętrzu. Po lewej stronie siedząca Matka Boska, zwrócona w trzech czwartych w prawo, obiema rękami podtrzymuje siedzące na poduszce Dzieciątko. Twarz owalna, młodzieńcza, o wyrazistych rysach, dużych oczach i prostym nosie. Włosy długie, jasne, opadają na plecy. Maria ubrana w białą suknię zdobioną przy dekolcie oraz okrywający jej postać obszerny, niebieski płaszcz. Na głowie ma koronę zamkniętą; wokół niej nimb. Wokół Marii mandorla o falistych i prostych promieniach. Dzieciątko ukazane frontalnie, z głową skierowaną w lewo, prawą ręką podtrzymuje na kolanie jabłko królewskie, lewa dłoń wzniesiona, z palcami ułożonymi w geście błogosławieństwa. Twarz pełna, o pucołowatych policzkach, jasnych, krótkich włosach. Biodra przepasane białą szarfą. W prawej części obrazu siedząca św. Anna zwrócona w trzech czwartych w lewo i pochylona w stronę Marii. W prawej ręce trzyma czerwony kwiat, lewą delikatnie unosi. Twarz okrągła o wyraźnych rysach. Ubrana w zieloną suknię i czerwony płaszcz opadający na kolana, na głowie podwika i biały welon. U dołu kompozycji dwie grupy niewielkich postaci. W lewym dolnym narożu klęczący papież z uniesionymi do góry rękoma oraz dostojnicy kościelni i zakonnicy w białych kapturach; w prawym dolnym narożu klęczący król z uniesionymi w górę rękoma, przed którym leży miecz oraz książęta i dwór królewski. W prawym górnym narożu obrazu ukazane okno, przy którym stoją św. Józef i Zachariasz. W oddali scena ofiarowania Marii do świątyni, z dziewczęcą postacią Marii wstępującej po stopniach w stronę kapłana. Kolorystyka ciepła, o intensywnych plamach barwnych.
obraz

Św. Anna Samotrzeć

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie leżącego prostokąta, w profilowanej, malowanej i złoconej ramie. Na tle rozległego, górzystego krajobrazu, pośrodku kompozycji przedstawienia ukrzyżowanego, zmarłego Chrystusa w silnym zwisie ciała i głową opuszczoną na prawy bark. Po prawej stronie Ukrzyżowanego stoją ukazani w całej postaci: św. Stanisław z Piotrowinem, św. Michał Archanioł i św. Piotr z księgą; po lewej stronie: św. Szymon Apostoł z piłą, św. Jan Ewangelista z kielichem oraz siedzący na koniu św. Marcin z żebrakiem. W lewym dolnym narożu obrazu klęczy starsza kobieta ze złożonymi do modlitwy dłońmi, w ciemnym stroju oraz w czepcu z podwiką na głowie.
obraz

Ukrzyżowanie w otoczeniu świętych

Zdjęcie nr 1: Ołtarz architektoniczny, z wydzieloną predellą, trójosiowy, dwukondygnacyjny ze zwieńczeniem. Predella węższa od nastawy, rozszerzająca się ku górze. Dolna kondygnacja artykułowana kolumnami o trzonach przedzielonych opaską w jednej trzeciej wysokości, zdobionych główkami aniołków, girlandami i dekoracją kandelabrową; kapitele kompozytowe; w osiach zewnętrznych kolumny nadwieszone na konsolach, w osiach wewnętrznych ustawione na postumentach. Kolumny wspierają belkowanie i gzyms występujące nad nimi. W polu środkowym prostokątna nisza zamknięta półkoliście, w niej obraz: Chrzest Chrystusa; w polach bocznych mniejsze nisze prostokątne zamknięte półkoliście, muszlowe, w nich rzeźby: Św. Piotr i Św. Paweł. Górna kondygnacja ujęta kolumnami o kręconych trzonach z dekoracją roślinną i kompozytowych kapitelach, wspierającymi belkowanie i profilowany gzyms. W polu środkowym nisza zamknięta półkoliście w niej obraz: Matka Boska z Dzieciątkiem. Po bokach obrazu rzeźby: Św. Anna (?) i Św. Marcin (?). Dolna i górna kondygnacje flankowane rzeźbionymi, ażurowymi uszakami z motywem herm aniołów. W osiach kolumn dolnej kondygnacji rzeźby: Św. Wojciech i Św. Stanisław. Zwieńczenie w kształcie półkolistego przyczółka wspartego na konsoli wchodzącej w pole górnej kondygnacji. W polu zwieńczenia płaskorzeźbione, półplastyczne przedstawienie Boga Ojca w popiersiu, flankowane wolutami z półpostaciami dwóch uskrzydlonych aniołów. Po bokach w zwieńczeniu, w osiach kolumn górnej kondygnacji, rzeźby uskrzydlonych aniołów.   W szczycie ołtarza na konsoli rzeźba: Św. Michał Archanioł. W przyłuczach nisz na obrazy, ponad niszami na rzeźby, w predelli, na konsolach i postumentach kolumn dolnej kondygnacji oraz na konsoli poniżej zwieńczenia uskrzydlone główki aniołków. Ponadto poniżej nisz, w tle kolumn oraz na belkowaniu płyciny ornamentalne z motywów roślinnych i motywy rautów. Struktura ołtarza, rzeźby i ornamenty złocone, karnacje i włosy polichromowane.
ołtarz

ołtarz

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna, ścięta z tyłu. Figura zwrócona frontalnie do widza, święty lewą nogę opiera na rzeźbionym fragmencie skały; w prawej ręce unosi zwrócony ostrzem w dół duży miecz, lewą podtrzymuje opartą na biodrze księgę. Twarz pociągła, o głęboko osadzonych, półprzymkniętych oczach, dużym prostym nosie, okolona długą brodą opadającą na pierś. Włosy krótkie, falowane. Święty ubrany w tunikę z długimi rękawami, przepasaną w talii, u dołu obficie drapowaną w równoległe fałdy oraz płaszcz przerzucony przez prawe ramię i przewieszony przez pas na lewym boku. Figura delikatnie poruszona, o niewłaściwych proporcjach anatomicznych. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała, szaty złocone, miecz srebrzony.
rzeźba

Św. Paweł

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna, ścięta z tyłu. Figura zwrócona frontalnie do widza, z głową skierowaną w prawą stronę. Święty prawą nogę opiera na rzeźbionym fragmencie skały; w prawej, wyciągniętej przed siebie ręce trzyma klucze, lewą podtrzymuje przy piersi księgę. Twarz pociągła, o głęboko osadzonych, półprzymkniętych oczach, dużym prostym nosie, okolona brodą. Włosy krótkie, falowane w postaci pukli po bokach i na czubku głowy. Święty ubrany w tunikę z długimi rękawami, przepasaną w talii, u dołu obficie drapowaną w równoległe fałdy, oraz płaszcz przerzucony przez lewe ramię oraz przewieszony przez pas na prawym boku. Rzeźba, delikatnie poruszona, o zaburzonych proporcjach ciała. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała, szaty złocone.
rzeźba

Św. Piotr

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna, ścięta z tyłu. Święty ukazany w całej postaci, frontalnie, stoi w kontrapoście. Ręce ugięte w łokciach. W lewej dłoni trzyma ferulę, prawą trzyma drzewce dużego krzyża. Twarz kwadratowa, o wyraźnej linii żuchwy, małych oczach, prostym nosie i niewielkich ustach. Święty ubrany w albę, komżę, spiętą pod szyją kapę, na głowie infuła. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała, szaty złocone.
rzeźba

Św. Wojciech

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna, ścięta z tyłu. Święty, ukazany frontalnie, stoi z rękami ugiętymi w łokciach, prawą błogosławi, lewą podtrzymuje pastorał. Twarz kwadratowa, o wyraźnej linii żuchwy, małych oczach, prostym nosie i niewielkich ustach. Święty ubrany w długą albę, komżę, spiętą pod szyją kapę, na głowie infułą ozdobiona dużym krzyżem. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała, szaty złocone.
rzeźba

Św. Stanisław

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna, ścięta z tyłu. Archanioł, ukazany frontalnie, stoi w lekkim kontrapoście, prawą nogę opierając na rzeźbionym fragmencie skały. W prawej ręce unosi zwrócony ostrzem do góry płonący miecz, w lewej trzyma wagę. Twarz szczupła, o młodzieńczych rysach. Włosy krótkie, układające się gęstymi puklami, z czubem pośrodku. Ubrany w długą szatę spodnią, szatę wierzchnią sięgającą do kolan i przepasaną w talii, na piersiach skrzyżowana szarfa. Skrzydła rozłożone na boki. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała, szaty i atrybuty złocone.
rzeźba

Św. Michał Archanioł

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna, ścięta z tyłu. Święta ukazana frontalnie, w lekkim kontrapoście, z prawą nogą ugiętą w kolanie i wysuniętą stopą. Ręce ugięte w łokciach. Prawą dłonią przyciska przez połę płaszcza nierozpoznany przedmiot; lewą wyciąga przed siebie. Twarz okrągła, pełna, o rysach dojrzałej kobiety, oczy zwrócone ku górze. Ubrana w przewiązaną w pasie tunikę oraz płaszcz podwinięty pod prawą ręką i odsłaniający prawą nogę, na głowie długi welon z podwiką. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała, szaty złocone.
rzeźba

Św. Anna (?)

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna, ścięta z tyłu. Święty, ukazany frontalnie, w lekkim kontrapoście, z lewą nogą ugiętą w kolanie i wysuniętą stopą. Lewą ręką przytrzymuje na piersi księgę, prawą wyciąga przed siebie. Twarz okrągła, pełna, o młodzieńczych rysach, oczy zwrócone ku górze. Włosy długie, falowane, opadają na ramiona i plecy. Ubrany w tunikę oraz płaszcz przerzucony przez prawe ramie i zawinięty na lewym boku. Przy lewej nodze niewielka półpostać mężczyzny w stożkowym nakryciu głowy. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała, szaty złocone.
rzeźba

Rzeźba nierozpoznanego świętego (św. Marcin ?)

Zdjęcie nr 1: Płyta w kształcie leżącego prostokąta, w profilowanej opasce tynkowej dekorowanej kimationem. Inskrypcja majuskułowa w języku polskim i zapisem daty po łacinie: TU LEŻY SIMON CHALUBKA / Z MAŁŻANKA HELENA Y SIN/EM MIKOLAIEM W GROBIE TYM / ODPOCZYWAIA POZOSTALY SIN / STANISLAW RODZICOM Y BRATV / TE PAMIATKE WISTAWIŁ MIEISCE / MAŁE MALEMU WZROSTOWI / SOBIE ZABISAWSZY ROKV / 1634. DIE 2I. NOVEMB(RIS).
płyta nagrobna

Epitafium

Zdjęcie nr 1: Kamienna płyta epitafium w kształcie stojącego prostokąta, z kutą inskrypcją, w kamiennym profilowanym obramieniu. Inskrypcja majuskułowa, w języku łacińskim, z datami śmierci małżonków i datą sprawienia pomnika.
płyta nagrobna

Epitafium Piotra i Zofii Owieczkowiczów

Zdjęcie nr 1: Chrystus rozpięty na krzyżu z ułożonymi niemal poziomo, szeroko rozłożonymi rękami, z ugiętą w kolanie prawą nogą, lewą niemal wyprostowaną, stopami założonymi prawa na lewą i przebitymi jednym gwoździem, z głową skłonioną na prawy bark. Twarz pociągła, z długim nosem i wpółotwartymi ustami, okolona zarostem i długimi spływającymi na kark włosami, spod których widać lewe ucho. Budowa anatomiczna i muskulatura silnie podkreślona naprężeniem ciała. Karnacja w odcieniu naturalnym z zaznaczonymi śladami męki. Rana w prawym boku. Wokół bioder perizonium zawiązane na prawym koku w węzeł, ze zwisem tkaniny przy prawym udzie. Nad głową Chrystusa poziomo ułożony titulus z końcami wyciętym w jaskółczy ogon, z literami INRI. Krzyż malowany na kolor brązowy, karnacja i włosy Chrystusa w kolorze naturalnym, perizonium srebrzone i złocone, titulus biały ze złoconymi krawędziami.
rzeźba

Krucyfiks

Zdjęcie nr 1: Chrystus rozpięty na krzyżu z ułożonymi niemal poziomo, szeroko rozłożonymi rękami, z nogami ugiętymi w kolanach, stopami założonymi prawa na lewą i przebitymi jednym gwoździem, z głową przechyloną na prawy bark. Twarz widoczna w trzech czwartych, owalna, z zamkniętymi oczami, okolona krótkim zarostem i spływającymi na barki włosami. Na włosy nałożona korona cierniowa. Budowa anatomiczna atletyczna, muskulatura silnie podkreślona. Karnacja ciemna, z raną w prawym boku.  Wokół bioder silnie udrapowane perizonium, przy lewym udzie z powiewającym „na wietrze” skręconym spiralnie końcem tkaniny. Nad głową Chrystusa titulus z literami IN/RI. Krzyż w kolorze naturalnego drewna, karnacja i włosy Chrystusa w kolorze naturalnym, perizonium białe i złocone, titulus biały.
rzeźba

Krucyfiks

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna, polichromowana; wyobrażenie św. Wojciecha Biskupa i Męczennika, w całej postaci, stojącego frontalnie, w stroju pontyfikalnym.
rzeźba

Św. Wojciech

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta w drewnianej malowanej i złoconej ramie. Kompozycja dwustrefowa. W dolej strefie, na tle wnętrza o monumentalnej architekturze i oknem w głębi siedzi ukazany w trzech czwartych, zwrócony w lewo, z głową pochyloną lekko na lewy bark św. Antoni w habicie franciszkańskim. Na kolanach ma rozłożoną księgę, którą podtrzymuje prawą ręką, lewą podtrzymuje stojące na księdze nagie Dzieciątko Jezus. Obok świętego po lewej stronie kompozycji nakryty tkaniną stół z księgą na pulpicie oraz anioł ze skrzydłami, lewą ręką wskazujący niebo w górnej strefie obrazu, gdzie ukazana Gołębica Ducha Świętego otoczona prze putta.
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, w profilowanej ramie, z przedstawieniem Chrystusa w typie Ecce Homo, ukazanego w trzech czwartych postaci, zwróconego lekko w lewo, z głową lekko przechyloną na prawy bark i wzrokiem skierowanym ku górze. Twarz pociągła, o głęboko osadzonych oczach, długim nosie, okolona krótkim zarostem i opadającymi na barki włosami. Na głowie korona cierniowa upleciona z drobnych kolczastych gałązek. Wokół głowy nimb ze świetlistych promieni. Ręce ugięte w łokciach, z dłońmi skrępowanymi w nadgarstkach sznurem, ułożonymi na wysokości pasa. Palcami prawej dłoni Chrystus trzyma trzcinę. Lewą ręką podtrzymuje połę płaszcza. Biodra osłonięte białym perizonium. Na ramiona narzucony czerwony płaszcz, spięty pod szyją i spływający d dół Lewą dłonią Chrystus podtrzymuje jego lewą połę zarzuconą na przód postaci. Tło ciemne, monochromatyczne.
obraz

Ecce Homo

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, w nowej drewnianej ramie, z przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii. Maria ukazana w półpostaci, lekko zwrócona w lewo. Twarz pociągła, z regularnymi łukami brwiowymi, długim nosem, małymi ustami i wydatnym podbródkiem. Lewą ręką obejmuje Dzieciątko siedzące na jej przedramieniu. W prawej trzyma berło. Ubrana w czerwoną suknię z długimi wąskimi rękawami i ciemnoniebieskie maforium z ozdobną lamówką, okrywające głowę i całą postać. Dzieciątko o dużej kulistej głowie z krótkimi kędzierzawymi włosami siedzi zwrócone w prawo, z twarzą ukazaną w trzech czwartych. Prawą dłonią błogosławi, lewą opiera na błękitnej kuli opasanej złotą taśmą. Ubrane w długą czerwoną sukienkę i biały płaszcz okrywający lewą część ciała. Na głowie Marii i Jezusa zamknięte korony. Tło ciemnoczerwone, rozjaśnione z tyłu głów Marii i Jezusa.
obraz

Matka Boska z Dzieciątkiem

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, w drewnianej profilowanej ramie, z przedstawieniem Matki Boskiej Bolesnej w ujęciu do kolan, zwróconej w trzech czwartych w lewo, z głową skierowaną w prawo i twarzą i wzrokiem zwróconymi ku górze, skąd pada światło. Maria przedstawiona jako starsza kobieta o masywnej, muskularnej szyi, z nabrzmiałą twarzą opuchniętą od płaczu, dużym nosem, podniesionymi ku górze wewnętrznymi kącikami oczu i nabrzmiałymi wargami. Siedzi lub stoi z rękami ugiętymi w łokciach i rozłożonymi na boki otwartymi dłońmi w sugestywnym geście bólu i rozpaczy.    Ubrana w luźną jasną suknię z długimi, szerokimi rękawami. Na głowie beżowa chusta spływająca na ramiona, której koniec przerzucony przez pierś. Okryta granatową draperią narzuconą na głowę, prawe ramię, przerzuconą przez przód postaci na lewe przedramię i spływającą ukośnie w dół, okrywając lewy bok i uda Marii. W prawą pierś Marii wbity ukośnie miecz o złotej rękojeści i jelcu. Wokół głowy nimb z drobnych złotych promieni. Tło ciemne, monochromatyczne. Karnacje i draperie malowane światłocieniowo, kształtowane światłem padającym ukośnie z góry.
obraz

Matka Boska Bolesna

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokiem, w ozdobnej ramie, z przedstawieniem Chrystusa Ukrzyżowanego. Chrystus rozpięty na krzyżu z wysoko uniesionymi nad głową. Ciało muskularne, naprężone, w lekkim skręcie tułowia w lewo i nóg w prawo. Głowa lekko przechylona na prawy bark, z twarzą zwróconą ku górze, okolona ciemnymi włosami i zarostem, na głowie korona cierniowa. Perizonium nisko zsunięte z bioder, odsłaniające prawy bok, z rozwianym końcem przy lewym udzie. Tło ciemne, ze skłębionymi ciemnymi obłokami. Ponad głową Chrystusa titulus z nieczytelnym napisem.
obraz

Chrystus Ukrzyżowany

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna; przedstawienie Matki Boskiej Bolesnej ukazanej w całej postaci, stojącej w lekkim kontrapoście, z prawą nogą ugiętą w kolanie, zwróconej lekko w lewo i twarzą skierowaną ku górze. Prawa ręka odwiedziona od ciała, wyciągnięta do przodu, lewa ugięta w łokciu, z dłonią złożoną na piersi. Twarz pełna, o jasnej karnacji, z wysokim czołem, regularnymi łukami brwiowymi, drobnymi ustami i pełnym podbródkiem. Ubrana w suknię z długimi rękawami, przewiązaną w pasie, układającą się drobnymi pionowymi fałdami, oraz płaszcz, który okrywa głowę, spływa na ramiona i osłania przód postaci.
rzeźba

Matka Boska Bolesna

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna; przedstawienie św. Jana Ewangelisty ukazanego w całej postaci, stojącego w lekkim kontrapoście, z prawą nogą ugiętą w kolanie, zwróconego lekko w prawo i zapatrzonego przed siebie. Ręce ugięte w łokciach, prawa z dłonią wzniesioną ku górze, lewa z dłonią na wysokości brzucha. Twarz młodzieńcza, o jasnej karnacji i delikatnych rysach, z wysokim czołem, bez zarostu, okolona włosami sięgającymi po bokach do uszu, a z tyłu spływającymi na plecy. Ubrana w długą luźną, przepasaną w talii suknię z długimi szerokimi rękawami, osłania przód postaci.
rzeźba

Św. Jan Ewangelista

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półpełnym nadwieszonym, o kompozycji dwustrefowej. W strefie dolnej przedstawienie świętej Anny Samotrzeć. Pośrodku siedzą na ławie Maria (po lewej i św. Anna po prawej, ukazane w całych postaciach, w trzech czwartych zwrócone ku sobie. Maria, z głową przechyloną na lewą stronę, prawą ręką podtrzymuje małego Jezusa siedzącego na jej kolanach. Św. Anna mocno przechylona w stronę Marii lewą dłonią dotyka Jezusa, który siedząc na kolanach Matki wyciąga ręce ku Babce ręce. Maria i św. Anna okryte jednakowymi drewnianymi sukienkami i maforionami zdobionymi motywami gałązek kwiatowych. Jezus w długiej białej sukience z długimi rękawami. Z tyłu po prawej stronie obrazu święty Józef widoczny w półpostaci. W tle kotara i fragmenty monumentalnej architektury. W strefie górnej na osi Gołębica Ducha Świętego na tle spływającej z góry smugi światła, po bokach aniołowie.
obraz

Św. Anna Samotrzeć

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie prostokąta o wklęsłych bokach zamkniętego łukiem półpełnym nadwieszonym, z przedstawieniem św. Floriana, w ujęciu do kolan, zwróconego w trzech czwartych w lewo, z głową odwróconą w prawo. Święty ukazany jako dojrzały, brodaty mężczyzna, w zbroi rzymskiego żołnierza, na głowie hełm ozdobiony piórami. Wokół głowy nimb w formie okręgu. Za plecami świętego ukazana duża różowa chorągiew, której koniec przewieszony przez jego prawe przedramię. Po prawej stronie obrazu na pierwszym planie płomienie, w głębi płonące budynki. W górnej części kompozycji obłoki, z których wychyla się anioł z palmą męczeństwa w prawej ręce.
obraz

Św. Florian

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna, przedstawiająca w całej postaci nierozpoznanego proroka (Izajasza?). Prorok stoi na niskim prostopadłościennym cokole, w kontrapoście, w prawą nogą ugiętą w kolanie i bosą stopą wysuniętą do przodu. Sylwetka esowato wygięta, z głową lekko pochyloną i zwróconą w lewo. Twarz pociągła, szczupła, okolona ciemnymi włosami i zarostem. Ręce ugięte w łokciach, prawą podtrzymuje zamkniętą księgę opartą o biodro. Lewą dłoń wyciąga do przodu w sugestywnym geście. Ubrany w długą złotą tunikę i płaszcz, przewiązane w pasie o fałdach kształtowanych kanciasto i dynamicznie.
rzeźba

Nierozpoznany święty

Zdjęcie nr 1: Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, z wydzieloną predellą, jednokondygnacyjny, ze zwieńczeniem. Mensa na prostopadłościennej, skrzyniowej tumbie z antependium ozdobionym prostokątną płyciną ze złoconym medalionem z ulistnioną gałązką pośrodku. Nastawa ujęta ustawionymi ukośnie kolumnami o skręconych trzonach oplecionych girlandą z liści i owoców, na cokołach, z kompozytowymi kapitelami, ustawionymi na dwustrefowych prostopadłościennych postumentach. Kolumny wspierają występujące nad nimi uproszczone belkowanie i profilowany gzyms, cofnięte nad polem środkowym. W polu nastawy prostokątna nisza ujęta ozdobną ramą, w której obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz na zasuwie obraz Matki Boskiej Różańcowej ze św. Dominikiem i św. Katarzyną ze Sieny. Po bokach obrazu rzeźby dwóch uskrzydlonych aniołów, umieszczone na konsolach. Ponad obrazem pośrodku dwie główki aniołków ze skrzydełkami oraz kolisty wypukły medalion ze splecionymi literami imienia Maria; po bokach wolutowo zwinięte liście akantu. W zwieńczeniu duży obraz z przedstawieniem św. Jacka, w kształcie tonda, ujęty srebrnymi obłokami i główkami aniołków oraz glorią promienistą. W osiach podpór rzeźby dwóch nieokreślonych świętych w mitrach książęcych na głowach. Retabulum flankowane płaskorzeźbionymi, ażurowymi uszami, zbudowanymi z motywów karbowanej wstęgi i liści akantu. Struktura malowana w kolorze brązowym, rzeźby, detale architektoniczne i ornamenty złocone, niektóre srebrzone.
ołtarz

ołtarz

Zdjęcie nr 1: Prostopadłościenna szafka na rzucie prostokąta o ściętych od przodu narożnikach, na cokole, od przodu opięta kolumienkami o trzonach w jednej trzeciej wysokości zdobionej ornamentem okuciowym, z kompozytowymi kapitelami, ustawionymi na cokołach i wysuniętych postumentach. Kolumny podtrzymują uproszczone belkowanie i profilowany gzyms występujące nad nimi. W przedniej ściance prostokątne zamknięte półkoliście drzwiczki, osadzone na zawiasach i zamykane na zamek, ozdobione płyciną powtarzającą kształt drzwiczek, z płaskorzeźbionym ustawionym na korporale kielichem mszalnym z hostią na tle promieni. W górnych narożach przedniej ściany uskrzydlone główki aniołków. W polach pomiędzy kolumnami płaskorzeźbione postacie nieokreślonych świętych. Tabernakulum pozłocone, hostia i korporał posrebrzone.
tabernakulum

Tabernakulum

Zdjęcie nr 1: Rzeźby pełnoplastyczne, przyścienne, wyobrażające dwóch młodzieńców w zróżnicowanych pozach, ukazanych frontalnie, w całej postaci, z głowami zwróconymi ku środkowi ołtarza. Ubrani w książęce szaty z gronostajami, w książęcych mitrach na głowie.
rzeźba

Nierozpoznani święci

Zdjęcie nr 1: Rzeźby pełnoplastyczne, przyścienne wyobrażające dwóch aniołów ze skrzydłami, ukazanych w całej postaci, w antytetycznych pozach, w kontrapoście, w trzech czwartych zwróconych ku środkowi ołtarza, z głowami skierowanymi do widza. Anioł po prawej prawą ręką uniesioną na wysokość barku, a anioł po lewej lewą ręką wskazują wymownym gestem na obraz Matki Boskiej umieszczony w retabulum. Obaj aniołowie o młodzieńczych twarzach okolonych ciemnymi kędzierzawymi włosami. Ramiona i tors nagie, o jasnej karnacji. Brzuch, biodra i uda okryte silnie pofałdowaną dynamicznie złotą draperią spływającą z tyłu postaci aż do ziemi. Na nogach wysokie buty odsłaniające palce.  Pod stopami srebrzyste laserowane na niebiesko obłoki.
rzeźba

Aniołowie

Zdjęcie nr 1: Opis:
Obraz w kształcie stojącego prostokąta, z przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz św. Dominika i św. Katarzyny ze Sieny. Pośrodku kompozycji, nieco w głębi, na podwyższeniu ukazana w całej postaci Matka Boska, frontalnie, z głową przechyloną w prawą stronę. Ręce ugięte w łokciach, lewą obejmuje siedzącego na jej przedramieniu Jezusa, prawą, wyciągniętą do przodu podaje różaniec św. Dominikowi. Ubrana w bladoróżową, długą suknię z wąskimi rękawami oraz niebieski płaszcz. Na głowie zamknięta korona. Jezus siedzi na ręce Matki z rozsuniętymi nóżkami, okryty jedynie pieluszką i w koronie na głowie. Lewą rączką podaje różaniec św. Katarzynie. Św. Dominik klęczy po lewej stronie obrazu, ukazany w trzech czwartych, zwrócony w lewo. Ręce ugięte w łokciach, lewą sięga po różaniec. Ubrany w habit dominikański (białą tunikę ze szkaplerzem oraz czarną kapę z kapturem). Św. Katarzyna, ukazana w dynamicznej pozie po prawej stronie kompozycji, przyklęka, wyciągając prawą rękę po różaniec. Ubrana w habit benedyktyński z czarnym welonem. W tle kompozycji rozjaśnione światłem niebo z jasnymi obłokami, wśród których uskrzydlone putta niosące wieńce z białych kwiatów oraz uskrzydlone główki aniołków.
obraz

Matka Boska Różańcowa (ze św. Dominikiem i św. Katarzyną ze Sieny)

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półpełnym. W centrum postać Chrystusa zwróconego w trzech czwartych w lewo, stojącego w kontrapoście, o silnie przegiętej sylwetce, z delikatnie pochyloną głową i skrzyżowanymi na piersi rękoma. Twarz o delikatnych rysach wydobytych światłocieniem, oczach skierowanych w dół; okolona brodą. Włosy długie, jasne, opadają falami na ramiona. Ciało o wyraźnie zarysowanej muskulaturze, przesłonięte białą tkaniną w partii bioder oraz na prawym ramieniu. W prawej części obrazu postać św. Jana Chrzciciela zwróconego w trzech czwartych w prawo z głową ukazaną w profilu. Święty unosi nad głową Chrystusa prawą rękę, w której trzyma misę, lewym ramieniem podtrzymuje laskę zwieńczoną krzyżem z banderolą z napisem: ECCE AGNUS DEI oraz wykonuje gest dłonią. Twarz o wyraźnych rysach, półprzymkniętych oczach i dużym nosie, okolona gęstą brodą. Włosy brązowe, półdługie, rozczochrane. Święty ubrany w melotę, odsłaniająca tors oraz czerwony, długi płaszcz przewieszony przez ramiona. W prawej części obrazu postacie trzech aniołów, jeden z nich podtrzymuje szatę Chrystusa, pozostałe dwa poruszone, dyskutują. Ponad nimi nadlatujące putto na tle drzewa. W górnej części obrazu wyłaniająca się z obłoków półpostać nadlatującego Boga Ojca w towarzystwie dwóch puttów. Poniżej Gołębica Ducha Świętego w glorii. Postacie stoją po kostki w wodzie, scena na tle krajobrazu. Kolorystyka intensywna.
obraz

Chrzest Chrystusa

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie leżącego prostokąta zamkniętego łukiem półpełnym nadwieszonym. W centrum Matka Boska ukazana w półpostaci, zwrócona w trzech czwartych w prawo, pochylona, z wyciągniętymi przed siebie obiema rękami. Twarz okrągła, o delikatnych, młodzieńczych rysach. Ubrana w różową tunikę przepasaną w talii, niebieski płaszcz narzucony przez ramiona oraz biały welon z podwiką. Wokół głowy nimb. W dolnej części obrazu leżący na posłaniu i śpiący mały Jezus w białej koszulce. Scenę od góry ujmują podwieszone kotary oraz para niewielkich rozmiarów aniołów, z których jeden podtrzymuje tkaninę, drugi zaś kwiat nad głową Marii. Kolorystyka intensywna, delikatny światłocień, delikatne przejścia tonalne.
obraz

Matka Boska z Dzieciątkiem

Zdjęcie nr 1: Ołtarz architektoniczny, jednokondygnacyjny, jednoosiowy ze zwieńczeniem. Antepedium z płaskorzeźbionym krzyżem ujętym wolutami z motywami lilii. Nastawę ujmują ukośnie ustawione zwielokrotnione  pilastry z konsolami, na których stoją figury. Pilastry podtrzymują belkowanie, które nad zewnętrznymi pilastrami jest lekko wklęsłe, nad wewnętrznymi zwieńczone falującymi naczółkami, a nad osią środkową  z lekko wybrzuszonym architrawem. Zwieńczenie o lekko wklęsłych bokach zamknięte profilowanym gzymsem w formie łuku nadwieszonego. W polu środkowym wnęka w kształcie stojącego prostokąta zakończonego łukiem odcinkowym, nadwieszonym, w niej obraz "Św. Anna Samotrzeć" i "Męczeństwo św. Sebastiana" na zasuwie. Pole obrazowe w zwieńczeniu powtarza jego kształt, wypełnione wizerunkiem św. Floriana. W partii predelli wkomponowano fantazyjny kartusz z obrazem przedstawiającym hołd Trzech Króli. Na dekorację ornamentalną składają się motywy rocaille'owe na pilastrach, uszy ujmujące nastawę z rocaille'ami w części wypełnionymi kratką regencyjną, kartusz w partii belkowania oraz drobne motywy roślinne i rokokowe w partii zwieńczenia.,
ołtarz

Ołtarz przytęczowy północny

Zdjęcie nr 1: Prostopadłościenna szafka na rzucie prostokąta o ściętych od przodu narożnikach i od przodu opięta wysmukłymi kolumienkami o gładkich trzonach i kielichowych kapitelach, ustawionych na cokole i podtrzymujących profilowany gzyms w zwieńczeniu. W przedniej ściance prostokątne zamknięte półkoliście drzwiczki, osadzone na zawiasach i zamykane na zamek, wypełnione płaskorzeźbionymi literami A i Ω na tle promieni. Całe tabernakulum pozłocone.
tabernakulum

Tabernakulum

Zdjęcie nr 1: Stopa na rzucie koła, na cokole; trzon profilowany, nodus tralkowy, ujęty pierścieniami. Czara półkulista z wywiniętą krawędzią. Pokrywa w formie korony zamkniętej, z czterema kabłąkami połączonymi kulą z krzyżem. Dno korony z uchwytem i datą: 1786 R.
chrzcielnica

Chrzcielnica

Zdjęcie nr 1: Ambona zawieszona w arkadzie tęczy, dostępna jednobiegowymi schodami od wschodu, od strony wejścia do zakrystii. Kosz na rzucie ośmioboku, opięty smukłymi kolumienkami o gładkich trzonach i kompozytowych kapitelach, ustawionymi występujących wybrzuszonych postumentach i wspierającymi gzyms występujący na nimi. Boki kosza na przemian gładkie i ozdobione nałożonymi rzeźbionymi motywami roślinnymi. Kosz nadwieszony na konsoli w kształcie spłaszczonego ostrosłupa. Zaplecek prostokątny, z prostokątną zamkniętą półkoliście płyciną, w której w górnej części litery IHS z krzyżem, otoczony promieniami. Baldachim powtarza rzut i podziały kosza, ozdobiomy lambrekinem, nakryty spłaszczonym ostrosłupem zwieńczonym prostym krzyżykiem. Na podniebiu rzeźbiona Gołębica Ducha Świętego wśród promieni. Struktura pomalowana na brązowo, podniebie baldachimu w kolorze bękitnym, ornamenty i detale architektoniczne złocone.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Czternaście stacji Drogi Krzyżowej w kształcie prostokąta zbliżonego do kwadratu, w profilowanych ramkach z krzyżykiem łacińskim pośrodku listwy górnej. Sceny wielofigurowe, o otwartej kompozycji, na tle monumentalnej architektury lub krajobrazu. U dołu białe banderole z oznaczeniem numeru stacji.
obraz

Droga krzyżowa

Zdjęcie nr 1: Chrystus rozpięty na krzyżu w lekkim zwisie ciała, z ukośnie ułożonymi rękami, z niemal wyprostowanymi nogami, stopami założonymi prawa na lewą i przebitymi jednym gwoździem, z głową przechyloną na prawy bark. Proporcje ciała zaburzone: duża głowa, krótki tors, chude ręce z drobnymi dłońmi, nogi muskularne z dużymi stopami. Twarz trójkątna, z zamkniętymi oczami, okolona krótkim zarostem i spływającymi na barki włosami. Na włosy nałożona korona cierniowa. Rana w prawym boku.  Wokół bioder podwiązane sznurem perizonium ze zwisem tkaniny przy prawym udzie. Nad głową Chrystusa ułożony poziomo titulus z wyciętymi w jaskółczy ogon końcami, z literami IN RI. Krzyż w kolorze brązowym, karnacja ciała blada, włosy ciemne, perizonium złocone (pociemniałe), titulus biały.
rzeźba

Krucyfiks

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna, polichromowana; wyobrażenie św. Stanisława Biskupa i Męczennika, w całej postaci, stojącego w kontrapoście, w stroju pontyfikalnym; u jego stóp Piotrowin w półpostaci.
rzeźba

Św. Stanisław

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, w rzeźbionej złoconej ramie, na cokole, zdobionej uproszczonym motywem korony cierniowej, z rozetami w narożach. Przedstawienie w półpostaci Chrystusa w typie Ecce Homo, z głową lekko przechyloną na prawe ramię, z przegubami rąk skrępowanymi sznurem i z trzciną w lewej dłoni. Nagi korpus ze schematycznie zaznaczoną muskulaturą i obfitymi plamami krwi okryty metalową srebrzystą sukienką ze złoconymi motywami roślinnymi. Na włosach metalowa ażurowa korona cierniowa upleciona z cienkich gałązek ciernia. Wokół głowy złocisty nimb promienisty. Tło ciemne monochromatyczne.
obraz

Feretron z obrazem Ecce Homo

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, w profilowanej złoconej ramie, z przedstawieniem św. Judy Tadeusza ukazanego w półpostaci, zwróconego lekko w lewo, z twarzą ujętą frontalnie. Twarz pociągła, z wysokim czołem, regularnymi łukami brwiowymi, wąskim nosem i małymi ustami, okolona krótkim zarostem i długimi spływającymi na plecy włosami. Ręce ugięte w łokciach, w prawej dłoni na wysokości piersi trzyma owalny medalion z wizerunkiem Chrystusa; lewą dłonią, uniesioną na wysokość barku, trzyma koniec laski. Tło neutralne monochromatyczne. W prawym dolnym narożu sygnatura malarza: Tadeusz Seroka.
obraz

Św. Juda Tadeusz

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, z przedstawieniem Matki Boskiej Saletyńskiej. Pośrodku ukazana w całej postaci, stojąca frontalnie Maria, z rękami ugiętymi w łokciach i dłońmi splecionymi w modlitewnym geście, ułożonymi na wysokości pasa. Twarz Marii owalna, pełna, o jasnej karnacji, z dużym nosem oraz małymi oczami i ustami; z oczu płyną łzy. Ubrana w różową bluzkę z długimi rękawami oraz w rozszerzającą się ku dołowi spódnicę ozdobioną motywem zygzaków i motywami kwiatków z listkami (róże?); w pasie przewiązana złotym fartuchem. Na ramionach widoczny łańcuch, pod szyją podwójny łańcuch z okazałym krzyżem z młotkiem i obcęgami po bokach. Głowa i ramiona okryte różową chustą spływająca aż do pasa. Na głowie zamknięta korona, wokół której nimb promienisty. U dołu inskrypcja: OBRAZ MARYI FRANCUSKI. Po prawej stronie obrazu, w prawym narożu ukazane śpiące na kamieniu dzieci oraz siedząca obok płacząca Matka Boska (Piękna Pani); wyżej w owalu na tle obłoków trzy główki aniołków ze złotymi skrzydłami. Po lewej stronie stado krów i klęczące dzieci, patrzące ku górze na unoszącą się do nieba Matkę Boską ukazaną w owalu na tle obłoków. W głębi, na horyzoncie widok kościoła z towarzyszącą zabudową – sanktuarium w La Salette.
płaskorzeźba

Matka Boska Saletyńska

Zdjęcie nr 1: Obraz dostosowany do formy zwieńczenia ołtarza, w kształcie stojącego prostokąta o wklęsłych bokach i zamkniętego łukiem półpełnym nadwieszonym. Na tle pustynnego krajobrazu i błękitnego nieba pośrodku kompozycji przedstawiona frontalnie młoda kobieta klęcząca na prawym kolanie na skale, z drugą nogą wyprostowaną; ręce ugięte w łokciach z dłońmi złożonymi do modlitwy na wysokości piersi. Twarz młoda, pełna, o regularnych, delikatnych rysach, wzrok skierowany ku górze, na jasnych, pofalowanych włosach, spływających na ramiona i plecy, wieniec z różowych róż. Ubrana w białą suknię z długimi rękawami, przewiązaną w pasie; biodra okrywa czerwony płaszcz przerzucony przez prawe przedramię. W tle daleki zamglony pejzaż i niebo zasnute obłokami.
obraz

Św. Rozalia

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, w rzeźbionej, złoconej i srebrzonej ramie z motywem liści. Przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zwanej Matką Boską Lanckorońską, w typie Hodegetrii. Maria ukazana w półpostaci , frontalnie, z rękami zgiętymi w łokciach, lewą podtrzymuje siedzącego na jej przedramieniu Jezusa, prawa dłoń złożona na piersi. Głowa Marii nieduża, osadzona na smukłej szyi; twarz o jasnej karnacji, delikatnych rysach, dużych niebieskich oczach zwróconych na wprost oraz małych ustach. Jezus, ukazany bokiem, zwrócony w lewo, z twarzą widoczną w trzech czwartych, prawą ręką błogosławi, w lewej dłoni trzyma niewielką książeczkę. Maria i Jezus okryci metalowymi srebrzonymi (?) sukienkami zdobionymi motywami roślinnymi; na głowach metalowe korony zamknięte, wokół głów nimby promieniste oraz dwanaście gwiazd. Tło ciemne, monochromatyczne.
obraz

Matka Boska z Dzieciątkiem

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie koła (tondo). Św. Jacek przedstawiony w całej postaci, w ujęciu w trzech czwartych, zwrócony lekko w lewo, w habicie dominikańskim. Głowa z wygoloną tonsurą otoczona nimbem. W prawej ręce trzyma przed sobą kustodię z hostią, lewą ręką przyciska do ciała okazałą, polichromowaną rzeźbę z przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem i Chrystusem Ukrzyżowanym na Drzewie Życia (Matka Boska Jackowa). Święty stoi na rozległej murawie, w tle daleki pejzaż miasta i skłębione ciemne chmury.
obraz

Św. Jacek Odrowąż

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, z tyłu opracowana, ustawiona na niewysokim cokole. Postać zwrócona frontalnie do widza, w kontrapoście, o esowato wygiętej sylwetce. W lewej ręce trzymał chorągiew, prawą unosi wysoko do góry w geście błogosławieństwa. Ciało o wyraźnie rzeźbionej muskulaturze z zaznaczonymi śladami męki. Twarz szczupła, o podkreślonej linii kości policzkowych i długim, prostym nosie, z dużymi oczami. Twarz okolona zarostem, włosy długie, gęste, z przedziałkiem na środku głowy, opadające na plecy. Przez biodra przepasane złote perizonium; pod szyją zapięty czerwony płaszcz opadający na plecy i lewe ramię. Karnacja ciała naturalistyczna, perizonium złocone.
rzeźba

Chrystus Zmartwychwstały

Zdjęcie nr 1: Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, z wydzieloną predellą, jednokondygnacyjny, ze zwieńczeniem. Mensa drewniana na skrzyniowej prostopadłościennej tumbie. Antependium w prostokątnej profilowanej ramie zdobione trzema płycinami, w których pośrodku płaskorzeźbione przedstawienie Chrystusa upadającego pod krzyżem, po bokach motywy serca. Nastawa ujęta kwadratowymi w rzucie filarami przyściennymi o kanelowanych trzonach, z kompozytowymi kapitelami, dźwigającymi występującymi nad nimi uproszczone belkowanie i profilowany gzyms, przerwany nad polem środkowym. Na tle filarów ustawione na konsolach rzeźby: Matka Boska Bolesna po lewej i św. Jan Ewangelista po prawej stronie. W polu środkowym barokowy obraz z przedstawieniem Ukrzyżowania w ozdobnej ramie. W przyłuczach ramy uskrzydlone główki aniołków. Poniżej obrazu nałożony motyw kielicha, po bokach dwie banderole z inskrypcją: BŁOGOSŁAWIONY KTÓRY / IDZIE W IMIĘ PAŃSKIE. Zwieńczenie w kształcie aedikuli o wklęsłych bokach, zamkniętej łukiem półkolistym nadwieszonym. W polu zwieńczenia obraz ukazujący św. Rozalię. Na gzymsie koronującym rzeźbione przedstawienie Boga Ojca oraz Gołębica Ducha Świętego. Poniżej obrazu medalion ze złoconymi literami: IHS. W osiach podpór dwa uskrzydlone anioły trzymające Arma Christi (trzcinę z gąbką i włócznię). Nastawa flankowana ażurowymi, płasko rzeźbionymi uszami w formie wici winnej latorośli z kiściami gron i liśćmi.  Struktura malowana na kolor brązowy, rzeźby, detale architektoniczne i ornamenty złocone lub srebrzone, część laserowana.
ołtarz

Ołtarz boczny pw. Chrystusa Ukrzyżowanego

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna; przedstawienie Boga Ojca ukazanego jako starzec z długą brodą, kępką włosów nad czołem i wianuszkiem siwych włosów wokół głowy; siedzi przechylony na prawą stronę i wsparty prawą ręką na obłoku; w prawej dłoni trzyma berło.  Lewa ręka odwiedziona w bok od ciała. Ubrany w długą złotą suknię z szerokimi rękawami i obszerny złoty płaszcz.
rzeźba

Bóg Ojciec

Zdjęcie nr 1: Dwie pełnoplastyczne przyścienne rzeźby, przedstawiające w całej postaci dwa siedzące w antytetycznych pozach uskrzydlone anioły. W rozłożonych na boki rękach trzymają: trzcinę z gąbką (anioł po lewej) i dzidę (anioł po prawej). Anioły, okryte złotą draperią, siedzą ukośnie na srebrzystych obłokach.
rzeźba

Aniołowie

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, w profilowanej, złoconej ramie dekorowanej ornamentem roślinnym z masy gipsowej. Przedstawienie św. Teresy od Dzieciątka Jezus, ukazanej w półpostaci, zwróconej w trzech czwartych w lewo, ze wzrokiem skierowanym do widza. Dłońmi o cienkich palcach podtrzymuje na wysokości piersi ułożony diagonalnie krzyż ozdobiony różami, na który pada ukośnie z góry smuga światła. Ubrana w habit karmelitański: brązową tunikę, biały płaszcz chórowy i czarny welon. Tło ciemne, monochromatyczne, rozjaśnione wokół głowy świętej.
obraz

Św. Teresa od Dzieciątka Jezus

Zdjęcie nr 1: Polichromia ścian i stropów prezbiterium i nawy podkreślająca podziały architektoniczne. W prezbiterium i nawie fryzy podstropowe. W połowie wysokości okien prezbiterium i nawy poziomy fryz, ponad którym całopostaciowe przedstawienia świętych, na północnej ścianie nawy Ostatnia Wieczerza oraz dekoracja heraldyczna. Stropy z malowane na kolor ciemnoniebieski z rozrzuconymi symetrycznie złotymi i srebrnymi rozetkami, z bogatą malowaną fasetą wokół, pośrodku z dużymi owalnymi medalionami z figuralnymi przedstawieniami scen z życia św. Jana Chrzciciela. Podłucze arkady tęczowej z dekoracją z motywów roślinnych i geometrycznych. Wnęki okienne ujęte obramieniami ze zgeometryzowanych motywów roślinnych.
polichromia ścienna

Polichromia ścian i stropów

Zdjęcie nr 1: Kompozycja malarska umieszczona na ścianie wschodniej prezbiterium i na ścianach bocznych dwóch ukośnych przypór prezbiterium. Na tle skalistego pejzażu z kamiennymi budowlami ukazana scena ukrzyżowania Chrystusa i dwóch łotrów z symetrycznie rozmieszczonymi krzyżami. Obok krzyża Chrystusa, po lewej stronie, stoją Maria podtrzymywana przez jedną ze swoich sióstr oraz setnik, po prawej - św. Jan Ewangelista i dwie kobiety. U stóp krzyża klęczy św. Maria Magdalena.
polichromia ścienna

Golgota

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokiem, z przedstawieniem wizji św. Franciszka z Asyżu. Kompozycja dwustrefowa. W strefie dolnej św. Franciszek, ukazany bokiem, zwrócony w prawo, klęczy na skale z prawym kolanem wysuniętym do przodu i cofniętą do tyłu lewą nogą, z rękami wysuniętymi przed siebie i splecionymi modlitewnie dłońmi wzniesionymi ku górze. Głowa świętego widoczna z profilu okolona ciemnym krótkim zarostem, z wygoloną tonsurą. Twarz szczupła, ascetyczna, z wysokim czołem. Ubrany w brązowy franciszkański habit przepasany białym sznurem. W tle zamglony pejzaż, po prawej stronie świętego z widokiem centralnej kopułowej świątyni. Święty zwraca się ku ukazanej w górnej strefie, wśród obłoków Matce Boskiej. Maria zwrócona w trzech czwartych w lewo, ubrana w białą, przewiązaną w talii suknię i narzucony na ramiona błękitny płaszcz spięty pod szyją. Towarzyszą jej putto i anioł ze skrzydłami przedstawiony w całej postaci w prawej części obrazu. U góry kompozycji na osi tronuje na obłokach Chrystus podtrzymujący lewą ręką duży krzyż.
obraz

Wizja św. Franciszka z Asyżu

Opis topograficzny

Lanckorona położona jest na granicy Pogórza Wielickiego i Beskidu Średniego oraz płaszczowiny śląskiej i magurskiej w fazie fliszu karpackiego. Miasteczko zajmuje pas między górami a kotlinami, wahający się od 250 m n.p.m. na Podchybiu do 550 m n.p.m. na Górze Lanckorońskiej. Łagodne zbocza porastają lasy mieszane, urozmaicone przez pola uprawne i naturalne łąki. W pobliżu przebiega droga krajowa nr 52 łącząca Kraków z Wadowicami. Miejscowość graniczy z gminami w Kalwarii Zebrzydowskiej, Skawinie, Budzowie, Sułkowicach i Stryszowie.

Streszczenie dziejów

Nazwa Lanckorona wywodzi się z języka niemieckiego, znajdując swą etymologię w wyrażeniu „Landeskrone”, oznaczającym koronę kraju czy ziemi. W 1361 roku król Kazimierz Wielki zezwolił nieznanemu nam wójtowi na lokację miasta, które z czasem stało się siedzibą starostwa niegrodowego. Na początku XV wieku tenutę wydzierżawiono Zbigniewowi z Brzezia, marszałkowi Królestwa Polskiego. Miejscowość ufortyfikowano wówczas wałem palisadowym z trzema bramami. W kolejnym stuleciu Lanckoronę dzierżawił już Mikołaj Wolski herbu Półkozic, ochmistrz królowej Bony Sforzy. W latach siedemdziesiątych doszło do poważnego kryzysu na tle obsady starostwa między wdową Barbarą z Hlebowiczów a Olbrachtem Łaskim, zwolennikiem króla Henryka Walezego. W 1590 roku tenutę nabył Mikołaj Zebrzydowski, fundator klasztoru Bernardynów i kaplic Męki Pańskiej. Królewszczyzna pozostała w rękach jego rodziny do końca lat sześćdziesiątych XVII wieku. We wrześniu 1655 roku jednostki generała Roberta Douglasa zajęły zamek w Lanckoronie, paląc wcześniej domy i stodoły w mieście. Z kolei rządy Marianny ze Stadnickich doprowadziły to poważnego buntu kmieci (1669-1670), powtórzonego w latach 1699-1700. Ostatnimi tenutariuszami dóbr przed rozbiorami Polski byli Wielopolscy. W tym okresie warownię zdobyli i ufortyfikowali konfederaci barscy, pokonani w 1771 roku przez wojska rosyjskie Aleksandra Suworowa. Na przełomie XVIII i XIX stulecia część starostwa („klucz lanckoroński”) zakupiła Maria Krystyna de Montleart. Fortecę wykorzystywano początkowo jako koszary i więzienie, doprowadzając stopniowo do jej ruiny. Około 1870 roku miejscowość liczyła 1420 osób oraz 245 domów. Działała tutaj trzyklasowa szkoła ludowa, urząd pocztowy i dom dla ubogich pod opieką burmistrza. Niestety pożar z 1869 roku niemal całkowicie strawił drewnianą zabudowę osady. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku obywatele Lanckorony poczęli rozmyślać nad możliwościami wyciągnięcia miasteczka z długotrwałej stagnacji poprzez rozwój turystyki regionalnej. Powołano Komitet Urządzenia Letniska i Zakładu Wychowawczego dla Sierot Powojennych. Miejscowość przeżywała wówczas istny boom budowlany, głównie dzięki mądrej polityce rady miejskiej promującej wznoszenie willi i pensjonatów. Druga wojna światowa i okupacja hitlerowska przekreśliły ambitne plany rozwijającego się dynamicznie letniska. Niemcy postanowili wykorzystać świetne warunki klimatyczne Lanckorony, zajmując większość obiektów na potrzeby wojska. W styczniu 1945 roku ofensywa radziecka zmusiła oddziały III Rzeszy do wycofania się ze wsi. W 1955 roku zelektryfikowano miejscowość oraz otwarto ośrodek zdrowia, trzy biblioteki ze świetlicami i Spółdzielnię Pracy „Gromada". Lata sześćdziesiąte XX wieku to okres odkrywania letniska przez bohemę artystyczną Krakowa. Niestety w okresie transformacji ustrojowej Polski Ludowej marazm dotknął Lanckoronę. Upadające miasteczko podźwignięto dopiero w XXI wieku dzięki dobremu wykorzystaniu środków Unii Europejskiej.

Dzieje miejscowości

Badania profesora Zbigniewa Perzanowskiego z drugiej połowy XX wieku łączyły początki Lanckorony z treścią dokumentu biskupa krakowskiego Jana Grotowica z 1345 roku, wystawionego dla klasztoru Cystersów w Mogile. W liście świadków powyższego aktu prawnego odnotowano między innymi ówczesnego proboszcza kościoła parafialnego („Jacobi plebani”), a samą osadę określono nazwą „villa Hartmanni” lub „Hermani”. Jednak najnowsze ustalenia historyków wiążą powyższą wieś i plebana z Przeciszowem koło Zatora. Na scenie dziejów Lanckorona pojawiła się dopiero w drugiej połowie XIV wieku za sprawą Kazimierza Wielkiego, który nadał wsi prawo magdeburskie, lokując miasto w latach 1361-1366. Król myślał wówczas o kolonizacji południowo-zachodniej części Małopolski, w efekcie rozciągając osadnictwo na teren rozległej Puszczy Karpackiej. Zasadźcy posuwali się wzdłuż linii rzeki Skawinki, zakładając nowe wsie oraz przenosząc funkcjonujące dotychczas miejscowości na prawo niemieckie. Kazimierzowi przypisuje się również budowę zamku obronnego w Lanckoronie, będącego siedzibą późniejszych starostów. Istnieją też przesłanki, że warowny gród położony na wzgórzu działał już w okresie przedlokacyjnym, strzegąc granicy oraz szlaków handlowych wiodących w kierunku księstw śląskich i dalej do Królestwa Czech. Służyli przy nim ubożsi rycerze osadzeni najprawdopodobniej przez księcia Władysława Laskonogiego w pobliskich Leńczach w drugiej ćwierci XIII wieku, odgrywając rolę tak zwanych ministeriałów zobowiązanych do obsługi grodu. Według Zbigniewa Perzanowskiego określenie „Lanckorona” wywodzi się z języka niemieckiego, znajdując swą etymologię w wyrażeniu „Landeskrone”, oznaczającym koronę kraju czy ziemi. Powyższa nazwa miała już funkcjonować samodzielnie w pierwszej połowie w XIV stuleciu, lecz oficjalnie została zaakceptowana przez polskiego monarchę dopiero podczas lokacji miasta w 1361 roku. Król zezwolił wówczas nieznanemu nam wójtowi na organizację osady w oparciu schemat magdeburski. Otrzymał on dwa łany frankońskie (około 50 ha) i młyn oraz połowę dochodów z jatek rzeźniczych, piekarni czy kramów sukienniczych i szewskich. Ponadto pobierał jedną trzecią sum pieniężnych od spraw sądowych i jedną szóstą czynszów od areałów mieszczańskich. Ci z kolei dostali do zagospodarowania zaledwie trzy łany ziemi, a co gorsza ich uposażenie znacznie uszczuplała konieczność utrzymywania załogi zamku starościńskiego. W ramach rekompensaty Kazimierz Wielki obiecał im zyski z opłat za przewóz beczek z piwem przez miejscowość, wolny handel w Krakowie, a także utarg z postrzygania sukna i „ważenia” metali. Najwcześniejszym potwierdzonym źródłowo burgrabią lanckorońskim był w 1366 roku niejaki Orzeszko, lecz już na początku XV wieku tenutę wydzierżawiono Zbigniewowi z Brzezia, marszałkowi Królestwa Polskiego. Jego spadkobiercy trzymali królewszczyznę blisko sto lat, traktując ziemie jak swą dziedziczną własność, nota bene biorąc od niej swoje nazwisko. Miasto szybko stało się centrum rozległego klucza dóbr obejmującego w 1444 roku 16 wsi (z upływem lat powyższa liczba sukcesywnie wzrosła do 24 osad w 1564 roku). Na podstawie szacunkowych rachunków lanckoroński okręg parafialny zamieszkiwało wówczas między 144 a 210 osób, z czego większość stanowili obywatele miejscy. Najstarszym wójtem był niejaki Pietrasz, odnotowany w dokumencie z 1398 roku. Trzydzieści lat później funkcję tę pełnił Mikołaj herbu Grabie, zawołania Leśniow (Lesień). W obrębie rynku znajdowały się drewniane domy patrycjuszy z głębokimi działkami w głębi zwanymi „zatyłkami”, zaadaptowanymi później na budynki mieszkalne. Obiekty gospodarcze, ogrody i łaźnia leżały w przedmieściach Jastrzębie i Łaśnica, z których rekrutowano cyklicznie dwóch mężczyzn do siedmioosobowej ławy (sądu). Jej posiedzenia wraz z radą miejską obywały się przeważnie w domu burmistrza, przenosząc się na zamek w chwilach obecności podstarosty. Urzędował tam również sąd wyższy prawa niemieckiego, rozstrzygający spory poddanych tenuty lanckorońskiej. Z racji obsadzenia warowni zbrojnymi, miejscowość ufortyfikowano tylko wałem palisadowym z trzema bramami, prowadzącymi w kierunku Skawiny i Krakowa, Palczy i Budzowa oraz Barwałdu i Wadowic. Przy zachodniej ulokowano folwark wójtowski z młynem, położonym nad rzeczką Cedron (obok działały dwa grodowe „koła doroczne”, określane jako „Przytuliński” i „Łasiński”). Niestety brak przecinających osadę dróg handlowych wpłynął negatywnie na jej rozwój. Wprawdzie Kazimierz Wielki pozwolił organizować cotygodniowe targi w czwartki (w 1537 roku król Zygmunt Stary zmienił termin na niedziele i święto Jana Chrzciciela), lecz miasteczko nie wybiło się poza lokalny rynek zbytu. Sytuację próbował ratować w 1581 roku Stefan Batory, zwalniając kupców nawiedzających Lanckoronę od wszelkich ceł oraz uposażając mieszczan 20 bałwanami soli z żup wielickich. Poza rzeźnikami, piekarzami, kowalami i szewcami obsługującymi głównie zamek starościński, w miejscowości pracowali także nieliczni kuśnierze, krawcy i tkacze, posiadający własne bractwo przy kościele parafialnym. W drugiej połowie XVI wieku funkcjonowały trzy gorzelnie, dwie słodownie i browar.

Po zgonie wspomnianego wcześniej Zbigniewa z Brzezia, w 1444 roku królewszczyznę objął jego najstarszy syn Mikołaj. Kolejni spadkobiercy rozległego kompleksu dóbr, Stanisław i Jan, w drugiej połowie XV stulecia pojawiali się w dokumentach z określeniem „de Lanczkoruna”. Ostatnim starostą wywodzącym się z tej rodziny był Przecław, który w 1511 roku wydzierżawił za sumę 200 florenów część włości Mikołajowi Jordanowi z Zakliczyna, kasztelanowi wiślickiemu, a resztę przekazał bratu, również Mikołajowi, burgrabiemu zamku wawelskiego. Rządom panów z Brzezia położył kres król Zygmunt I Stary, cedując tenutę w następnym roku na Spytka z Jarosławia herbu Leliwa, kasztelana krakowskiego (ten zasłużył się wykupieniem dwóch dziedzicznych wójtostw za łączną kwotę 100 florenów). Po niespełna 15 latach Lanckoronę dzierżawił już Mikołaj Wolski herbu Półkozic, ochmistrz królowej Bony Sforzy. Podczas rządów jego syna Stanisława, marszałka nadwornego koronnego i dyplomaty, w 1564 roku przeprowadzono lustrację starostwa. Dzięki niej wiadomo, że czynsze od łanów, domów oraz ogrodów wyniosły 17 grzywien i 34 groszy, a na uzbrojenie fortecy składało się 12 dział i hakownic, 9 halabard oraz tylko 2 rusznice. Szos, czyli podatek miejski płacono w dniu św. Jakuba Apostoła (25 lipca), pobierając od komorników z przedmieść Łaśnica i Jastrzębia łącznie 5 grzywien i 41 denarów. Gorzelnie odprowadzały na każde „suche dni” (środa, piątek i sobota po pierwszej niedzieli Wielkiego Postu, a także po Zielonych Świątkach, dniu Podwyższenia Krzyża Świętego oraz św. Łucji) 1 grzywnę i 42 grosze. Ponadto z arendy młynów zamkowych otrzymano 6 grzywien i 12 groszy. Niestety nie odnotowano żadnego dochodu z posiadanego przywileju targowego, gdyż kupcy omijali Lanckoronę, podążając głównymi szlakami handlowymi w kierunku Wadowic czy Suchej. Powyższe wyliczenia potwierdza rejestr poborowy województwa krakowskiego z 1581 roku, różniąc się jedynie wysokością szosu – 12 florenów i 24 grosze uiszczone z trzech łanów miejskich oraz od dziewięciu rzeźników, szewców i kowali.

W latach siedemdziesiątych XVI wieku doszło do poważnego kryzysu na tle obsady starostwa po śmierci Zygmunta Wolskiego w 1574 roku. Wprawdzie wdowa Barbara z Hlebowiczów posiadała dożywotnie prawo użytkowania tenuty, lecz dobra przypadły do gustu Olbrachtowi Łaskiemu, wojewodzie sieradzkiemu i jednemu z głównych propagatorów wyboru Henryka Walezego na króla Polski. Chcąc się przypodobać szlachcie, monarcha szybko począł obsadzać wakujące urzędy i stanowiska państwowe. Łaski otrzymał upragniony klucz lanckoroński pomimo prawomocnego dzierżenia go przez Barbarę Wolską. Co więcej, w sierpniu 1574 roku zbrojnie naszedł i zajął miasto razem z zamkiem i przyległymi wsiami. Obradujący we wrześniu sejm nakazał zwrot nielegalnie zagrabionego majątku, polecając egzekucję wojewodzie krakowskiemu, Piotrowi Zborowskiemu. Datę polubownego spotkania w komnatach wawelskich wyznaczono na 7 grudnia, które Olbracht Łaski zbojkotował, umacniając się wcześniej w fortecy. Paradoksalnie lokalna szlachta w większości poparła woltę, tłumacząc swą postawę faktem, iż nigdy wcześniej forteca nie była tak dobrze uzbrojona, co niewątpliwie musiało być poważnym argumentem w bardzo niespokojnych czasach po pierwszej wolnej elekcji w Polsce. Konflikt definitywnie zamknął nowo obrany król Stefan Batory, odbijając Lanckoronę w maju 1575 roku (ponoć huk wystrzałów z dział i armat był słyszalny w samej stolicy). Starostwo powróciło do Barbary pod warunkiem, że włości obejmie wskazany przez nią krewny z doświadczeniem wojennym. Najwidoczniej tak się jednak nie stało, bowiem już trzy wiosny później w źródłach pojawił się tenutariusz Kasper Bekiesz, dawny siedmiogrodzki banita ułaskawiony z woli Batorego. Wdowa po nim, Anna de Sarcandy, w 1583 roku poślubiła monarszego pokojowca Franciszka Wesselényi de Hadat, właściciela Krzywaczki i Dębna. W następnych latach małżeństwo zdecydowało się na sprzedaż klucza lanckorońskiego, nabytego w 1590 roku przez Mikołaja Zebrzydowskiego, wojewodę lubelskiego, fundatora klasztoru Bernardynów i kaplic Męki Pańskiej oraz przywódcę rokoszu przeciwko Zygmuntowi III Wazie. Świeżo mianowany starosta od razu przystąpił do wytyczenia granic między prywatnymi dobrami w Brodach i Zebrzydowicach, a wsiami wchodzącymi w skład królewszczyzny. W 1593 roku komisarze monarsi polecili usypać dziewięć kopców wzdłuż ujścia Zimnego Potoku (obecnie Bugajka) do rzeki Skawinki (dawniej Cedron), dzięki czemu Mikołaj mógł rozplanować sieć dróżek, stacji i kaplic, tworzących razem spektakularny kompleks wzorowany na trasie drogi krzyżowej. Pomimo uzyskania intratnych urzędów marszałka wielkiego koronnego (1597) i wojewody krakowskiego (1601) Zebrzydowski ciągle pozostawał w opozycji do króla, występując zbrojnie po śmierci swego bliskiego stronnika Jana Zamojskiego w 1606 roku. Dla części magnaterii i szlachty powodem niezadowolenia było faworyzowanie jezuitów przez władcę oraz jego dążenia absolutystyczne, w tym przede wszystkim pomysł ustanowienia zasady dziedziczności tronu. Opuściwszy ostentacyjnie stolicę, buntownicy zamknęli się w murach warowni lanckorońskiej. Mikołaj powierzył opiekę nad miastem rotmistrzowi Piotrowi Porębskiemu, wyruszając z prywatnymi oddziałami w kierunku Sandomierza. Rokoszanie starli się z wojskami państwowymi pod dowództwem hetmanów Stanisława Żółkiewskiego i Jana Karola Chodkiewicza pod Guzowem 5 lipca 1607. Bitwa skończyła się totalną klęską „armii” spiskowców, pozbawiając ich możliwości dalszego działania. Spacyfikowany przywódca rebelii powrócił do tenuty, poświęcając się dokończeniu swego „opus magnum” w Kalwarii.

Starostwo pozostało w rękach Zebrzydowskich do końca lat sześćdziesiątych XVII wieku. Na rządy wnuka Mikołaja, Michała, przypadł trudny okres potopu szwedzkiego. Po wycofaniu się z Krakowa we wrześniu 1655 roku jednostki generała Roberta Douglasa zajęły zamek w Lanckoronie, poddany przez burgrabiego Jakuba Wilkońskiego. Jednak następnego lata podstarości Jan Zarzecki fortelem odbił miasto, biorąc w niewolę dowódcę warowni, Arnolda Strumbila. Sejm nagrodził postawę obrońców zawrotną kwotą 118 tysięcy złotych. Według informacji zawartych w lustracji województwa krakowskiego z 1660 roku Szwedzi, stacjonując w miasteczku, spalili 79 domów i 23 stodoły ze zbożem oraz zniszczyli jatki rzeźnicze, piekarskie i szewskie. Czynsze od obywateli (poza krawcami, kuśnierzami, ślusarzami i kowalami) wyniosły zaledwie 6 złotych i 20 groszy. W źródle pojawił się także pierwszy, dokładny opis zamku, który był „na wysokiej górze zbudowany, wiatrom i inszym «iniuriis coeli» podległy, ustawicznej poprawy i konserwacyi potrzebuje, na co starostwa koszt niemały ustawicznie łożyć musi. Otoczony jest dokoła parkanem z drzewa we dwoje budowanym, a wewnątrz ziemią zasypanym. Na trzech rogach są baszty z drzewa pobudowane, a na czwartym baszta wielka kosztem zmurowana, bo wapno aż z Krakowa zwożono. Studnie dwie biją w żywej skale z wielką pracą i nakładem, i wybito już najmniej 60 otworów, a jeszcze i znaku wody nieposzlakowano. «Praesidium», które p. starosta Michał Zebrzydowski, miecznik kor. dla bezpieczeństwa chowa, oprócz urzędników, wiele nakładu i kosztu potrzebować musi. Podstarości zdał sprawę, że niemasz nie strzelby JKról. Mości, jeno pana starosty”.

Wraz ze śmiercią Zebrzydowskiego w 1667 roku dobra trafiły do jego żony, Marianny ze Stadnickich. Wdowa zasłynęła prawdopodobnie jako najgorsza dzierżawczyni tenuty, gdyż za jej władzy doszło to poważnego buntu kmieci. Ważne miejsce w lokalnej gospodarce zajmował przemysł drzewny, skupiający się głównie na wycince lasów, produkcji węgla i smoły oraz wyrobie desek, beczek i gontów, sprzedawanych później w Krakowie. Chłopi byli prawnie zobowiązani do odrobienia trzech dni pańszczyzny w tygodniu (choć jej wymiar wzrastał niekiedy nawet do pięciu dni w folwarkach starostwa). Do tego dochodził długi szereg różnych opłat i danin na rzecz dworu i warowni (w mleku, jajach, serach, mięsie, grzybach, zbożu czy drewnie). Niezmiernie uciążliwe stało się również utrzymywanie stacjonujących wojsk koronnych (tzw. hiberna), co w połączeniu ze zniszczeniami dokonanymi przez Szwedów niemal doprowadziło wsie wchodzące w skład królewszczyzny do kompletnej ruiny. Okupacja i wzrost świadczeń pańszczyźnianych odbił się na plonach, które spadły prawie o połowę. W takiej sytuacji dziedziczka Stadnicka nie zważając na ciężkie położenie chłopów, zmuszała ich do codziennej pracy w swoich gospodarstwach z użyciem własnych narzędzi i zwierząt pociągowych. W listopadzie 1669 roku kmiecie postanowili zwrócić się ze skargą do sądu referendarskiego orzekającego w sprawach poddanych tenuty, lecz uzyskali jedynie zapewnienie zajęcia się problemem w nieokreślonej przyszłości. Tymczasem w regionie już wrzało, głównie z inicjatywy nieformalnego przywódcy buntu, zubożałego szlachcica Stanisława Wierzbięty, a także dzięki zaangażowaniu kilku kmieci – Klimunta Czarnego ze Skawicy, Macieja Augustynka „Worownika” i Marcina Kufla z Sidziny, którzy otrzymali od króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego glejt z potwierdzeniem nienaruszalności ich dotychczasowych praw. 28 lutego 1670 doszło do wielkiej manifestacji chłopskiej na rynku lanckorońskim i wypowiedzenia posłuszeństwa Mariannie Stadnickiej. Wieści szybko rozeszły się po innych miejscowościach starostwa, doprowadzając do sabotażu prac na pańskich polach oraz przy dworskich browarach i gorzelniach. Aby zakończyć powstanie, władze stopniowo aresztowały przywódców zrywu, wydając stosunkowo lekkie wyroki (niekiedy nawet anulując wszystkie przewinienia). Nie obyło się jednak bez wysokich kar pieniężnych – opuszczone dni miały kosztować buntowników aż 10 tysięcy złotych, a zaległe czynsze i opłaty wyniosły niecałe 8 tysięcy złotych! Ostatecznie osiągnięto sądowne porozumienie w wymiarze tygodniowej pańszczyzny, skracając ją do połowy dnia dla komorników, półtora dnia dla kmieci oraz dwóch dni dla zagrodników i chałupników. Od robocizny można było się wykupić kwotami: 12 groszy (kmiecie), 6 groszy (zarębnicy), 4 grosze (komornicy) oraz 3 grosze (chałupnicy).

Zgon dziedziczki Stadnickiej w 1676 roku spowodował, że tenuta przeszła na ręce Jana Karola Czartoryskiego, żonatego najpierw z Anną Zebrzydowską, a następnie z Magdaleną Konopacką, dożywotnią dzierżawczynią Lanckorony po rychłej śmierci męża w 1680 roku. Wdowa w swym testamencie wyraziła wolę, aby starostwo trafiło do jej krewnego Józefa Bogusława Słuszki, kasztelana wileńskiego i hetmana polnego litewskiego (co faktycznie nastąpiło w 1694 roku). Ten z kolei scedował powyższe dobra na Józefa Myszkowskiego i Helenę Czartoryską, fundatorów słynnej akademii w ordynacji pińczowskiej. Zanim to miało miejsce, w 1699 roku doszło do kolejnych wystąpień chłopskich w okolicy. Mimo pomyślnych orzeczeń sądu referendarskiego sprzed 30 lat, kmieci nadal gnębiła wadliwie funkcjonująca administracja wojskowa (najbardziej dawała się odczuć hiberna na pozbawione żołdu, zdemoralizowane jednostki jazdy konnej). Tym razem przywództwo nad zrywem objął Jakub Śmietana ze Skawicy, według Andrzeja Komonieckiego, autora „Dziejopisu żywieckiego”, człowiek „dosyć dostatni i nauczony”, który „piwo i gorzałkę do starostwa ważył się wozić” wbrew pańskiemu monopolowi propinacyjnemu. Strajk dotknął niemal wszystkie gałęzie lokalnej gospodarki, począwszy od wysiewania zbóż bez zastosowania nawozów, przez niesprzątanie siana z pól i łąk po niezbieranie jarzyn z ogrodów folwarcznych. Co więcej, w lasach samowolnie wyrębywano drzewa pod wyrób gontów i wypał węgla na własny użytek, spławiając je rzekami w pierwszej kolejności (z pominięciem drewna dworskiego). Na koniec odmówiono płacenia czynszów i uiszczenia daniny z owiec, przeznaczając świadczenia na potrzeby gromad wiejskich. Po bulwersującej próbie spacyfikowania buntowników przez oddział hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jabłonowskiego sprawa ponownie trafiła do grona referendarzy. W obliczu braku jednoznacznego werdyktu sędziów Śmietana postanowił udać się z poselstwem do Augusta II Sasa, przebywającego wówczas w Dreźnie. Monarcha wysłuchał próśb i błagań, obiecując napomnieć starostę Słuszkę do respektowania dawnych praw i przywilejów kmieci. Uradowani chłopi powrócili wprost do Krakowa, prosząc o wpisanie królewskiego glejtu do akt grodzkich. Niestety tydzień później sytuacja zmieniła się całkowicie, ku olbrzymiemu zaskoczeniu Jakuba Śmietany i jego kompanów. Władca bowiem cofnął swe słowa, ogłaszając status quo sprzed konfliktu oraz nakazując poddanym tenuty wywiązywanie się z ich obowiązków względem dzierżawców majątku. Kmiecie ani myśleli ustąpić, odmawiając płacenia podatków przypadających na dzień św. Jana Chrzciciela (24 czerwca). Rozpalone emocje szybko ostudziło pojmanie Śmietany w końcu sierpnia 1700 roku. Przywódcę buntu przetransportowano do zamku lanckorońskiego, po czym ścięto na rynku miejskim.

Wprawdzie ruchy emancypacyjne ludności wiejskiej w siedemnastowiecznej Małopolsce nie przyniosły zasadniczych zmian w położeniu najliczniejszej grupy społecznej, ale wskazały pewne wady funkcjonowania systemu folwarczno-pańszczyźnianego Rzeczypospolitej. W 1703 roku Myszkowscy scedowali prawa do królewszczyzny na hrabiego Franciszka Wielopolskiego, właściciela Żywca i Pieskowej Skały, świadka tragicznego pożaru miasteczka w 1717 roku. Według zeznań burmistrza na 128 domów ocalało tylko 26, a ogień pochłonął też browar ze słodownią. Spadkobiercy Franciszka dzierżyli starostwo do 1774 roku, kiedy po pierwszym rozbiorze Polski Austriacy podzielili dobra tenuty na trzy klucze majątkowe: lanckoroński, myślenicki i makowski. Wcześniej mieszczanie byli świadkami przebiegu konfederacji barskiej, zawiązanej na Podolu przez szlachtę sprzeciwiającą się dominacji Rosji na terenie Rzeczypospolitej. Już w 1768 roku słynny awanturnik Maurycy Beniowski (uwieczniony później w poemacie autorstwa Juliusza Słowackiego) zdobył warownię miejską, przekonując załogę do przejścia na stronę powstańców. Po pojmaniu Beniowskiego w następnym roku panowanie nad twierdzą objęły francuskie jednostki inżynieryjne pod opieką oficerów de la Serre, Duciosa i Despreza, którzy nakazali oddziałom Józefa Miączyńskiego ufortyfikowanie zamku na wypadek szturmu wojsk carskich. Do takiego faktycznie doszło 20 lutego 1771, kiedy Aleksander Suworow w sile 1000 żołnierzy i 800 kawalerzystów zaatakował Lanckoronę. Dzięki wsparciu artylerii obrońcy szczęśliwie odparli natarcie, przystępując do kontrofensywy u stóp warowni. Rosjanie stracili prawie 500 „sołdatów”, w tym młodszego brata samego Suworowa. Pułkownik zemścił się trzy miesiące później, rozbijając 21 maja siły Charlesa François Dumourieza. Konfederaci pogrzebali na granicy Palczy i Harbutowic około 300 kompanów. Upadek zrywu przypieczętowało podpisanie przez kraje ościenne traktatu rozbiorowego, skutkującego m.in. zajęciem województwa krakowskiego przez Cesarstwo Austriackie w czerwcu 1772 roku.

Dawne ziemie tenuty nabyła księżna kurlandzka Franciszka z Krasińskich, żona księcia Karola Wettyna (syna poprzedniego króla Rzeczypospolitej Augusta III), przekazując majątek swej córce Marii Krystynie (primo voto de Carignan), od 1800 roku związanej z księciem francuskim Juliuszem Maksymilianem de Montléart. Fortecę lanckorońską wykorzystywano początkowo jako koszary i więzienie, lecz po utworzeniu cyrkułu wadowickiego w 1819 roku miasteczko utraciło na znaczeniu (podupadło zwłaszcza wraz z wytyczeniem szlaku cesarskiego i kolei żelaznej prowadzących przez Kalwarię Zebrzydowską). Pierwsza połowa XIX stulecia to w regionie okres klęsk żywiołowych, nieurodzaju i epidemii. Najpierw w 1806 roku chłopi wcieleni do wojska austriackiego na czas kampanii napoleońskich, wracając z frontu, przynieśli cholerę. W 1813 roku wystąpiły słoty, wywołując niespotykaną do tej pory powódź na Cedronie. Kolejnym tragicznym wstrząsem była rabacja z 1846 roku, po której przyszły ciężkie lata zarazy, poprzedzone przez dwie wielkie powodzie niszczące zebrane plony. Po edykcie cesarskim o zniesieniu pańszczyzny z 1848 roku właściciele dóbr lanckorońskich w 1851 roku ogłosili masę spadkową i rozparcelowali ponad 30 ha ziemi i 100 ha lasów pomiędzy mieszkańców wsi wchodzących w skład dominium. Nie poprawiło to jednak i tak już nie najlepszej sytuacji gospodarstw chłopskich, które pomimo dodatkowej produkcji rolnej nadal nie mogły wyżywić własnych rodzin. Coraz częściej rozmyślano o emigracji zarobkowej do Stanów Zjednoczonych i Francji, lecz wyjazdy te wiązały się jeszcze z ogromnym ryzykiem i były w dużej mierze wielką niewiadomą. W drugiej połowie XIX stulecia miejscowość liczyła 1420 osób oraz 245 domów. Działała tutaj trzyklasowa szkoła ludowa, urząd pocztowy i dom dla ubogich pod opieką burmistrza. Niestety w 1869 roku pożar strawił 69 domów i 20 stodół, powodując niemal całkowite zniszczenie centrum miasta. W 1889 roku dziedziczka klucza lanckorońskiego Wilhelmina de Montléart przekazała swoje dominium arcyksięciu Rainerowi Habsburgowi. Ten poprzez administratora otrzymanego majątku, Ludwika Seelinga, rozwinął w niedalekim Izdebniku przemysłową produkcję alkoholi różnego typu (głównie nalewki i likiery), popularnych w całej monarchii austro-węgierskiej (zatrudniano tam wielu chłopów z pobliskich wsi). Dzięki determinacji proboszcza Antoniego Rajskiego w 1911 roku kosztem 100 tysięcy koron wybudowano drogę łączącą miejscowość z Brodami i Kalwarią Zebrzydowską.

Tuż przed pierwszą wojną światową okolicę nawiedziła kolejna epidemia cholery. Pomimo wysokiej śmiertelności osady nadal były znacznie przeludnione, w związku z czym coraz więcej rodzin udawało się na emigrację do Austrii, Węgier, Niemiec czy nawet za ocean. Wybuch pierwszej wojny światowej w czerwcu 1914 roku spowodował pobór mężczyzn do armii cesarskiej (wielu z nich zasiliło później Legiony Józefa Piłsudskiego i oddziały Józefa Hallera). Wprawdzie front działań wojennych ominął ziemie położone w dorzeczu Skawy, ale spowodował znaczne zubożenie jej mieszkańców. Należy bowiem pamiętać, że w wielu przypadkach domostwa opuścili główni żywiciele rodzin, co spowodowało brak rąk do pracy i skutkowało niedoborem oraz rosnącą drożyzną produktów spożywczych (pojawiały się problemy z zaopatrzeniem w zboża, paszę czy nawet ziemniaki). Wyczerpana konfliktem zbrojnym ludność często zapadała na różne choroby, w tym na czerwonkę, dur brzuszny i przede wszystkim na grypę hiszpankę, przyniesioną przez powracających z frontu żołnierzy.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku obywatele Lanckorony poczęli rozmyślać nad możliwościami wyciągnięcia miasteczka z długotrwałej stagnacji poprzez rozwój turystyki regionalnej. Już na początku XIX wieku Kazimierz Girtler i Ambroży Grabowski zachwalali walory okolicy, zwracając uwagę na romantyczne ruiny warowni, rozległe lasy i bliskość Kalwarii Zebrzydowskiej (w 1885 roku wakacje spędzał tu nawet Stanisław Wyspiański). Później do miejscowości zaczęli stopniowo napływać letnicy, a pośród nich Józef Lorenz, który od 1889 roku propagował lokalne sadownictwo i pszczelarstwo. Na zakupionej działce wzniósł razem z żoną drewniany dom zwany Zamkiem, służący również jako pierwszy profesjonalny pensjonat. Aby zachować w pamięci miłe wspomnienia z wypraw do Lanckorony, rozpoczęto produkcję kartek pocztowych z widokiem na Rynek i kościół parafialny. W 1919 roku rada miejska powołała Komitet Urządzenia Letniska i Zakładu Wychowawczego dla Sierot Powojennych z burmistrzem Janem Tomczykiem na czele. Następnie wystosowano memoriał do parlamentu Rzeczypospolitej, chcąc uzyskać aprobatę państwa dla powyższego pomysłu, a przy okazji odzyskać prywatne dobra w Izdebniku i część lasów dworskich. Niestety wybrano zły moment na pomysły rewitalizacyjno-rewindykacyjne, gdyż odrodzony kraj zmagał się wówczas z bolszewikami na wschodzie i z plebiscytem na Śląsku. Początkiem lat dwudziestych do osady wrócił syn Józefa Lorenza, Tadeusz, zatrudniając się w majątku senatora Ludwika Mikołaja Hammerlinga, właściciela pobliskich Brodów. W 1923 roku okazyjnie zakupił tereny wokół góry zamkowej razem z ruinami (sic!), wznosząc na zboczu drewnianą, dwupiętrową willę z pokojami gościnnymi dla letników. Dalej powstawały kolejne rezydencje – „Gąsiorówka” rodziny Gąsiorowskich, „Bajka” generała Edwarda Schuberta czy „Widok” zwany potocznie „Honoratką”. Miasteczko przeżywało wówczas istny boom budowlany, głównie dzięki mądrej polityce rady miejskiej. Odkupiono bowiem kwartał ziemi oraz lasów pańskich, sprzedając je następnie na parcele pod przyszłe domy wypoczynkowe. Powyżej kościoła parafialnego „wyrosła” zatem „Willa Róż” doktora Goliana, w centrum stanęła kamienica profesora Bujaka, a Eugeniusz Artwiński ufundował modernistyczną posesję według projektu uznanego krakowskiego architekta i konserwatora Bogdana Tretera. Ponadto duże zasługi dla lokalnej turystyki położyli bracia Królikiewiczowie, którzy przy willi „Modrzewiówka” wykopali pierwszy w okolicy basen kąpielowy. Barwny opis miejscowości zawarł w swoich wspomnieniach Stanisław Rękiewicz, bawiący tutaj w 1930 roku. Z książki można dowiedzieć się, że: „Lanckorona była rolniczą, biedną wsią z tradycjami upadłego miasta. Rozsiadła się na stoku góry, z rynkiem i sześcioma wychodzącymi z niego ulicami, zabytkowym kościołem i ruinami zamku […] w latach trzydziestych istniały we wsi cztery pensjonaty czynne głównie latem, wśród nich wspomniany «Tadeusz» […] był to drewniany, dwupiętowy budynek w sylwetce takiej, jaka dotarła do dziś, ale pomniejszonej od frontu o przybudówkę kamienną […]. Tak jak w całej Lanckoronie, do oświetlenia służyła nafta. Wyjątkiem była «Willa Róż». Tam zainstalowano dynamo i korzystano z elektryczności […] [willa – dopisek A.K.] szczyciła się kanalizacją i małym basenem w ogrodzie […] w pobliżu drogi gminnej był kort tenisowy […] w kilkuhektarowym świerkowo-jodłowym parku leśnym wiły się na zboczu dróżki spacerowe o romantycznych nazwach […]. W Rynku i przyległych uliczkach hodowano dużo krów […]. Była niezliczona ilość kur, kaczek i indyków […] Cisza, czystość, przejrzystość powietrza pozwalająca podziwiać dalekie grzbiety Tatr, a z drugiej strony Kopiec Kościuszki wielkości naparstka i mglisty zarys Wawelu. W lesie pachniało bujne runo, była obfitość jagód i grzybów, widywało się sarenki, zające i bażanty”.

W 1933 roku przeprowadzono reformę samorządową, w myśl której miejscowości poniżej 3 tysięcy obywateli traciły prawa miejskie. Lanckorona liczyła wówczas 1813 mieszkańców, chociaż w sezonie wiosenno-jesiennym przebywało tutaj drugie tyle wczasowiczów (co niewątpliwie ułatwiło otwarte od roku regularne połączenie autobusowe z Krakowem). Niemniej zmiany administracyjne wymusiły powołanie zarządu gminy z wójtem na czele i radą zasiadającymi w dawnym budynku magistratu z czasów austriackich (w zwieńczeniu fasady nadal widniał herb nadany w 1797 roku przez cesarza Franciszka II, przedstawiający wieniec laurowy pod złotą koroną królewską z inskrypcją w otoku: Sigillum regiae civitatis Landskoronensis).

Druga wojna światowa i okupacja hitlerowska przekreśliły ambitne plany rozwijającego się dynamicznie letniska. Po zakończeniu kampanii wrześniowej w 1939 roku południowo-zachodnią granicę między III Rzeszą a Generalnym Gubernatorstwem wykreślono na rzece Skawie. Chłopów zmuszono do oddawania obowiązkowych kontyngentów żywności oraz rozpoczęto przymusowy pobór mężczyzn do służby budowlanej Rzeszy „Baudienst”. Niemcy postanowili wykorzystać świetne warunki klimatyczne Lanckorony, zajmując „Willę Róż” i pensjonat „Widok” na potrzeby armii oraz zamieniając ich nazwy na „Haus Krakau-Land” i „Ostland”. Ponadto pozostałości po konfederackich szańcach zaadaptowano na boisko piłkarskie (sic!), a na zboczach góry chciano wytyczyć stoki narciarskie. Prześladowania i szykany ludności doprowadziły do zorganizowania w regionie pierwszych komórek konspiracyjnej Armii Krajowej. W styczniu 1945 roku ofensywa radziecka zmusiła hitlerowców do wycofania się z Małopolski na Górny Śląsk. Przez kilka dni we wsi stacjonował sztab Pierwszego Frontu Ukraińskiego pod komendą marszałka Iwana Koniewa.

Przy organizowaniu się administracji Polski Ludowej powołano gminy zbiorowe, włączając Lanckoronę do okręgu w Kalwarii Zebrzydowskiej. Obok funkcjonującej już Spółdzielni Samopomocy Chłopskiej miejscowi wytwórcy butów i kaletnicy utworzyli dodatkową Spółdzielnię Szewców i Cholewkarzy. W 1955 roku nastąpiła reorganizacja władz terenowych najniższego szczebla, przekształconych na Gromadzkie Rady Narodowe. Dzięki wsparciu lokalnego samorządu zelektryfikowano wieś oraz otwarto ośrodek zdrowia, trzy biblioteki ze świetlicami i Spółdzielnię Pracy „Gromada”. Lata sześćdziesiąte XX wieku to okres odkrywania letniska przez „bohemę” intelektualną i artystyczną Krakowa. Najpierw w 1962 roku nauczyciel Antoni Józef Krajewski postanowił uratować rozpadające się resztki zamku, powołując Towarzystwo Przyjaciół Lanckorony. Dla swoich pomysłów uzyskał wsparcie konserwatora wojewódzkiego przy wykopach archeologicznych oraz pomoc Instytutu Geologicznego w celu szukania wód głębinowych (zaniedbana osada wiekami korzystała ze studni kopanych!). Wkrótce założono wodociągi, wymieniono kostkę brukową na rynku i uruchomiono kawiarnię z pierwszym we wsi telewizorem. Pożar „Zamku” w 1959 roku oraz późniejsza nieudolna przebudowa willi nie przeszkodziła Krystynie Zachwatowicz i Andrzejowi Wajdzie w zatrzymaniu się w niej przed kręceniem „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego. Co ciekawe, reżyser krakowskiego Teatru Starego Konrad Swiniarski wędrował nocami do pobliskiej kalwarii, podglądając zakonników i pątników przed inscenizacją nowatorskiej interpretacji „Dziadów” Adama Mickiewicza. Warto też dodać, że w tutejszych pokojach powstało kilka obrazów Jerzego Nowosielskiego, dyskutującego niejednokrotnie z bywającymi w „Zamku” historykami sztuki – Mieczysławem Porębskim i Marią Rzepińską. Z kolei w pensjonacie „Tadeusz” zatrzymywali się głównie aktorzy: Roman Wilhelmi, Anna Polony, Adam Hanuszkiewicz z Zofią Kucówną czy Lidia Zamkow z Leszkiem Herdegenem oraz literaci: Sławomir Mrożek, Tadeusz Różewicz i Kazimierz Brandys. Przebywali tu również malarze – Edward Dwurnik i Andrzej Mleczko.

Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte upłynęły w Lanckoronie na wznoszeniu licznych betonowych budynków, kompletnie niepasujących do drewnianej struktury miasteczka. Ukończono wtedy restaurację „Sielanka”, hotel „Korona”, zakład wczasowy „Gromada”, a także dom towarowy, szkołę i pocztę. Podczas strajków w 1980 roku spowodowanych drożyzną i brakiem produktów spożywczych letnicy oddawali kucharkom swoje kartki na jedzenie, by zapewnić żywność wszystkim wczasowiczom. W stanie wojennym wprowadzono obowiązkowe przepustki dla osób opuszczających miasta, co odbiło się na ruchu turystycznym w okolicy. W sierpniu 1982 i w Wielki Piątek 1983 roku we wsi stacjonowały wojska radzieckie. Pogłębiający się kryzys w regionie 6 lipca 1987 opisał „Dziennik Polski” słowami: „niegdyś urocza miejscowość letniskowa chętnie odwiedzana przez wczasowiczów i turystów […] dziś przedstawia się przybyszom jako zaniedbana dziura. Zabytkowy rynek zarośnięty chwastami, basen kąpielowy od lat nieczynny […] w murowanych domkach nikt nigdy nie zamieszkał […] «Sielanka» – miejscowa restauracja tylko z nazwy – jest po prostu knajpą najgorszej kategorii”.

W wyniku marazmu i frustracji zaniechano nawet dawnej tradycji bielenia chat, obijając je prowizorycznie deskami. Upadającą osadę w 1990 roku odwiedziła Zofia Oszacka, kupując później jeden z domów z przeznaczeniem na centrum kulturalne, kawiarnię połączoną z księgarnią oraz sklep rowerowy. Miejsce powoli zaczęło skupiać lokalnych społeczników, którzy w 1994 roku zdecydowali się założyć czasopismo „Kurier Lanckoroński”. Zofię Oszacką wkrótce obrano wójtem gminy, a jej współpracownicy wykonali tytaniczną pracę, przywracając wsi utracony blask. W XXI wieku dzięki funduszom unijnym zrewitalizowano centrum miejscowości, otwierając liczne kawiarnie, cukiernie i galerie rękodzieła ludowego. Obecnie Lanckorona stanowi jest z ulubionych punktów wycieczkowych mieszkańców zachodniej Małopolski.

Ciekawostki

Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne „Na Bursztynowym Szlaku” zajmuje się tworzeniem całej serii produktów z jarzębiny, w tym popularnych dawniej likierów i nalewek wyrabianych w pobliskim Izdebniku.

Ważnym wydarzeniem w życiu lokalnej społeczności są „Spotkania Lanckorońskie”, podczas których odbywają się wystawy miejscowych artystów i amatorów.

W dniu św. Jana Chrzciciela (24 czerwca) organizowane są jarmarki i festyny na górze zamkowej.

W Lanckoronie funkcjonuje program „Babiniec” integrujący gospodynie wiejskie działające na rzecz zachowania lokalnego rękodzieła.

Centrum Lanckorony zajmuje charakterystyczna drewniana zabudowa, powstała w dużej mierze po pożarze z 1869 roku.

Domy cechuje układ szczytowy z dachami przyczółkowo-kalenicowymi posiadającymi kominy („dymniki”) po bokach i długie okapy, tworzące podcienia.

Wieś warto zwiedzić podążając ścieżką kulturowo-przyrodniczą „Ekomuzeum”, wiodącą przez Izbę Muzealną, kościół parafialny, ruiny zamku, wille turystyczne, świątynię cmentarną czy kapliczkę konfederatów barskich.

Miejscowe kobiety w XIX wieku ubierały się w charakterystyczne długie, marszczone spódnice w odcieniu ciemnej czerwieni z wstążkami i taśmami. Stałym elementem była zapaska z bogato haftowanego płótna, wykończona ząbkami i związana kokardą. Lniane bluzki zwieńczano kryzą, przykrywając je czarnymi gorsetami. Dawne białe chusty służące do nakrywania głowy zwano „kukurynkami”.

Wokół góry zamkowej biegnie kilka tras spacerowych: czerwona (Trakt Królewski), zielona (Aleja Zakochanych), niebieska (Droga na Moczary), żółta (Aleja Cichych Szeptów) czy brązowa (Droga do Dawnego Kamieniołomu).

Miejscowość przecinają szlaki PTTK: niebieski (z Kalwarii Zebrzydowskiej do Jordanowa na Turbacz), żółty (z Kalwarii Zebrzydowskiej do Woli Radziszowskiej) i czerwony (z Zembrzyc do Zachełmnej).

W lipcu 1997 i 1999 roku gminę nawiedziła powódź, która zniszczyła 60% gruntów rolnych i niemal 70 budynków gospodarczych.

Kalendarium

1
od 1361 do 1366

Powstanie parafii pw. św. Jana Chrzciciela podczas lokacji miasta na prawie niemieckim

2
15 wiek

Wydzierżawienie tenuty marszałkowi królestwa polskiego Zbigniewowi z Brzezia.

3
1529

Parafia opisana w „Księdze dochodów beneficjentów diecezji krakowskiej”. Plebanem był wówczas Paweł z Zabłocia, a przy kaplicy św. Krzyża działała szkoła i szpital dla ubogich

4
1574

Zbrojny atak Lanckoronę przeprowadzony przez Olbrachta Łaskiego w okresie bezkrólewia. Tymczasowe zajęcie miasta razem z zamkiem i okolicznymi wsiami

5
1590

Wydzierżawienie klucza lanckorońskiego Mikołajowi Zebrzydowskiemu

6
od 1655 do 1656

Potop szwedzki, spalenie miasteczka i kościoła

7
1668

Założenie bractwa różańcowego

8
28.02.1670

Manifestacja chłopów na rynku lanckorońskim i wypowiedzenie posłuszeństwa starościnie Mariannie Stadnickiej

9
1694

Przejęcie praw do starostwa przez Józefa Bogusława Słuszkę oraz scedowanie przez niego plenipotencji na Józefa Myszkowskiego i Helenę Czartoryską

10
1699

Kolejna chłopska manifestacja pod przywództwem Jakuba Śmietany ze Skawicy

11
1707

Scedowanie przez Myszkowskich praw do królewszczyzny na hrabiego Franciszka Wielopolskiego

12
1713

Konsekracja nowej kaplicy przez biskupa Michała Szembeka

13
1768

Zdobycie warowni miejskiej przez Maurycego Beniowskiego

14
20.02.1771

Atak pułkownika Aleksandra Suworowa na Lanckoronę w czasie konfederacji barskiej (zakończony porażką)

15
1774

Podział dóbr tenuty na trzy klucze majątkowe: lanckoroński, myślenicki oraz makowski

16
1851

Rozparcelowanie przez właścicieli dóbr lanckorońskich ponad 30 ha ziemi i 100 ha lasów pomiędzy mieszkańców wsi, wchodzących w skład dominium

17
1856

Powstanie Bractwa św. Anny

18
1869

Pożar stodoły plebańskiej i domów w obrębie rynku, odbudowa zniszczeń dzięki pomocy kolatora, księcia Maurycego de Montleart

19
1875

Proboszcz Franciszek Klimkiewicz założył Stowarzyszenie Serca Pana Jezusa

20
1880

Rozbiórka zniszczałej kaplicy cmentarnej i fundacja nowej, neogotyckiej

21
06.1901

Wizyta kanonicza biskupa pomocniczego Anatola Nowaka. Utworzono wówczas nowy dekanat ze stolicą w Lanckoronie

22
od 1902 do 1910

Prace restauracyjne przy świątyni dzięki wstawiennictwu księcia Rainera Habsburga oraz rządu austro-węgierskiego

23
1911

Wybudowanie drogi łączącej miasto z Brodami oraz Kalwarią Zebrzydowską

24
1919

Powołanie Komitetu Urządzenia Letniska i Zakładu Wychowawczego dla Sierot Powojennych z burmistrzem Janem Tomczykiem na czele

25
1933

Utrata praw miejskich Lanckorony w efekcie reformy samorządowej

26
1942

Niemcy zajęli część plebanii na potrzeby telegrafistów

27
1959

Przebudowa chóru, konserwacja ołtarza brackiego z wizerunkiem św. Anny

28
05.1960

Wizyta kanonicza biskupa Karola Wojtyły

29
1961

Poświęcenie nowego kościoła filialnego w Skawinkach

30
1962

Powołanie Towarzystwa Przyjaciół Lanckorony przez Antoniego Józefa Krajewskiego

31
1983

Wizyta kardynała Franciszka Macharskiego

32
1997

Remont odzyskanej przez parafię kaplicy pw. św. Krzyża

33
1994

Założenie czasopisma “Kurier Lanckoroński”

Bibliografia

Zarewicz Ludwik, "Lanckrona. Monografia historyczna ", Lwów 1887
Perzanowski Zbigniew, "Lanckorona, Powstanie miasta i dzieje jego rozwoju do końca XVI wieku" , [w:] "Ojczyzna bliższa i dalsza. Studia historyczne ofiarowane Feliksowi Kirykowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin" , red.Chrobaczyński Jacek, Jureczko Andrzej, Śliwa Michał , Kraków 1993 , s. 157-171
Sypowski Franciszek , "Miasta Lanckorony świadki przeszłości", Wieliczka 1939
Zinkow Julian, "Wokół Kalwarii Zebrzydowskiej i Lanckorony. Przewodnik monograficzny", Kraków 2000
Lenik Zbigniew, "Poczet starostów lanckorońskich", Wadowice 2000
Łepkowski Józef, "Przegląd zabytków przeszłości z okolic Krakowa", Kraków 1863 , s. 41-41

Jak cytować?

Artur Karpacz, "Lanckorona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/miejscowosci/lanckorona

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności