Tabernakulum

Województwo

MAŁOPOLSKIE

Powiat

wadowicki

Gmina

Lanckorona

Miejscowość

Lanckorona

Metropolia

Krakowska

Diecezja

Krakowska

Dekanat

Kalwaria Zebrzydowska

Parafia

Parafia Narodzenia św. Jana Chrzciciela

Dodaj do Udostępnij Drukuj Graf Pobierz

Miejsce przechowywania

ołtarz boczny przy tęczy od południa

Identyfikator

DZIELO/03316

Kategoria

tabernakulum

Ilość

1

Czas powstania

około 1864 roku

Technika i materiał

drewno; techniki stolarskie, rzeźbienie, polichromowanie, złocenie

Autor noty katalogowej

Andrzej Włodarek

Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Tabernakulum sprawione do ołtarza wykonanego w 1864 roku.

Opis

Prostopadłościenna szafka na rzucie prostokąta o ściętych od przodu narożnikach i od przodu opięta wysmukłymi kolumienkami o gładkich trzonach i kielichowych kapitelach, ustawionych na cokole i podtrzymujących profilowany gzyms w zwieńczeniu. W przedniej ściance prostokątne zamknięte półkoliście drzwiczki, osadzone na zawiasach i zamykane na zamek, wypełnione płaskorzeźbionymi literami A i Ω na tle promieni. Całe tabernakulum pozłocone.

Zarys problematyki artystycznej

Skromne tabernakulum ołtarzowe o zredukowanej dekoracji i programie symbolicznym.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Tabernakulum drewniane, pozłocone, umieszczone na mensie ołtarza bocznego po południowej stronie arkady tęczy.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Ambona zawieszona w arkadzie tęczy, dostępna jednobiegowymi schodami od wschodu, od strony wejścia do zakrystii. Kosz na rzucie ośmioboku, opięty smukłymi kolumienkami o gładkich trzonach i kompozytowych kapitelach, ustawionymi występujących wybrzuszonych postumentach i wspierającymi gzyms występujący na nimi. Boki kosza na przemian gładkie i ozdobione nałożonymi rzeźbionymi motywami roślinnymi. Kosz nadwieszony na konsoli w kształcie spłaszczonego ostrosłupa. Zaplecek prostokątny, z prostokątną zamkniętą półkoliście płyciną, w której w górnej części litery IHS z krzyżem, otoczony promieniami. Baldachim powtarza rzut i podziały kosza, ozdobiomy lambrekinem, nakryty spłaszczonym ostrosłupem zwieńczonym prostym krzyżykiem. Na podniebiu rzeźbiona Gołębica Ducha Świętego wśród promieni. Struktura pomalowana na brązowo, podniebie baldachimu w kolorze bękitnym, ornamenty i detale architektoniczne złocone.

ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, przyścienna; przedstawienie Boga Ojca ukazanego jako starzec z długą brodą, kępką włosów nad czołem i wianuszkiem siwych włosów wokół głowy; siedzi przechylony na prawą stronę i wsparty prawą ręką na obłoku; w prawej dłoni trzyma berło. Lewa ręka odwiedziona w bok od ciała. Ubrany w długą złotą suknię z szerokimi rękawami i obszerny złoty płaszcz.

rzeźba

Bóg Ojciec

Zdjęcie nr 1: Dwie pełnoplastyczne przyścienne rzeźby, przedstawiające w całej postaci dwa siedzące w antytetycznych pozach uskrzydlone anioły. W rozłożonych na boki rękach trzymają: trzcinę z gąbką (anioł po lewej) i dzidę (anioł po prawej). Anioły, okryte złotą draperią, siedzą ukośnie na srebrzystych obłokach.

rzeźba

Aniołowie

Zdjęcie nr 1: Rzeźby pełnoplastyczne, przyścienne wyobrażające dwóch aniołów ze skrzydłami, ukazanych w całej postaci, w antytetycznych pozach, w kontrapoście, w trzech czwartych zwróconych ku środkowi ołtarza, z głowami skierowanymi do widza. Anioł po prawej prawą ręką uniesioną na wysokość barku, a anioł po lewej lewą ręką wskazują wymownym gestem na obraz Matki Boskiej umieszczony w retabulum. Obaj aniołowie o młodzieńczych twarzach okolonych ciemnymi kędzierzawymi włosami. Ramiona i tors nagie, o jasnej karnacji. Brzuch, biodra i uda okryte silnie pofałdowaną dynamicznie złotą draperią spływającą z tyłu postaci aż do ziemi. Na nogach wysokie buty odsłaniające palce. Pod stopami srebrzyste laserowane na niebiesko obłoki.

rzeźba

Aniołowie

Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, z tyłu opracowana, ustawiona na niewysokim cokole. Postać zwrócona frontalnie do widza, w kontrapoście, o esowato wygiętej sylwetce. W lewej ręce trzymał chorągiew, prawą unosi wysoko do góry w geście błogosławieństwa. Ciało o wyraźnie rzeźbionej muskulaturze z zaznaczonymi śladami męki. Twarz szczupła, o podkreślonej linii kości policzkowych i długim, prostym nosie, z dużymi oczami. Twarz okolona zarostem, włosy długie, gęste, z przedziałkiem na środku głowy, opadające na plecy. Przez biodra przepasane złote perizonium; pod szyją zapięty czerwony płaszcz opadający na plecy i lewe ramię. Karnacja ciała naturalistyczna, perizonium złocone.

rzeźba

Chrystus Zmartwychwstały

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokiem, w ozdobnej ramie, z przedstawieniem Chrystusa Ukrzyżowanego. Chrystus rozpięty na krzyżu z wysoko uniesionymi nad głową. Ciało muskularne, naprężone, w lekkim skręcie tułowia w lewo i nóg w prawo. Głowa lekko przechylona na prawy bark, z twarzą zwróconą ku górze, okolona ciemnymi włosami i zarostem, na głowie korona cierniowa. Perizonium nisko zsunięte z bioder, odsłaniające prawy bok, z rozwianym końcem przy lewym udzie. Tło ciemne, ze skłębionymi ciemnymi obłokami. Ponad głową Chrystusa titulus z nieczytelnym napisem.

obraz

Chrystus Ukrzyżowany

Inne dzieła z tego roku

ołtarz

Ołtarz w kaplicy

Zdjęcie nr 1: W narożach ośmiobocznej kaplicy Matki Boskiej Karmelitańskiej znajduje się osiem nisz z siedziskami, ujętych parami pilastrów podtrzymujących archiwoltę z kluczem, pod ich łukami podwieszone figury proroków, na kluczu i głowicach pilastrów ustawione wazony ze słonecznikami. Nad nimi, na wysokim cokole mniejsze, analogiczne nisze z figurami świętych stojącymi na cokołach. Architektoniczna konstrukcja ujęta malowanym rocaille'm.
Figury proroków podwieszone w dolnych niszach mają ugięte nogi i rozłożone na boki ręce, w których trzymają banderole. Przedstawieni są jako starcy z długimi brodami lub jako dojrzali mężczyźni z krótkimi. Figury Dawida i Salomona ukazane są w strojach królewskich, z koronami na głowach. Rzeźba Balaama przedstawiona jest w tunice i płaszczu, z głową oślicy przy nodze. Melchizedek jest w stroju kapłańskim, z albą, komżą i stułą. Elizeusz ubrany jest w tunikę i płaszcz, na głowie ma turban, a przy nodze głowę wołu. Pozostałe figury pozbawione atrybutów, ukazane są w tunikach i płaszczach lub szatach spodnich i wierzchnich.
Figury świętych z górnego rzędu nisz ustawione są na cokołach i na rzeźbionych podstawach w formie obłoków, ujętych spływami wolutowymi, dekorowanymi rozetami z przodu. Rzeźby ukazane są frontalnie lub zwrócone trzy czwarte w bok, ręce mają rozłożone na boki lub jedną złożona na piersi. Ukazani są jako dojrzali mężczyźni z krótkimi kręconymi brodami i kręconymi włosami opadającymi na ramiona. Ubrani są w tuniki przylegające do ciała oraz płaszcze. Wyłącznie część figur posiada atrybuty. Święty Juda Tadeusz ukazany jest z pałką, św. Bartłomiej z płaszczem z ludzką twarzą (skóra), św. Szymon z piłą, św. Filip z kamieniami w dłoni, św. Maciej lub św. Tomasz z włócznią oraz św. Jakub Mniejszy z rozetą i księgą.
Figury polichromowane są naturalistycznie w partiach ciała, szaty i atrybuty są złocone, srebrzone, laserowane lub polichromowane.

rzeźba

Prorocy i apostołowie

Zdjęcie nr 1: Postawa na planie prostokąta, obwiedziona profilowanym gzymsem, z otworami na drążki. Na niej ustawiona pełnoplastyczna figura Marii stojącej na globie oplecionym przez węża. Matka Boska ukazana frontalnie, z rękami rozłożonymi na boki, lewą stopą depcze głowę węża. Twarz ma owalną, o wysokim czole, wąskich oczach skierowanych w górę, krótkim nosie i wąskich ustach; okoloną długimi, brązowymi włosami, częściowo upiętymi z tyłu, a częściowo opadającymi na ramiona i kark. Ubrana jest w złoconą suknię, przepasaną w talii oraz srebrzony płaszcz przewiązany diagonalnie przez lewe ramię i opadający na plecy oraz prawą nogę. Polichromia ciała naturalistyczna. Nad figurą uproszczony czerwony baldachim z żółtym lambrekinem, wsparty na fantazyjnie wyciętych listewkach, polichromowanych razem z podstawą na sposób imitujący marmoryzację w kolorze niebiesko-szarym.

feretron

Feretron z figurą Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej

Zdjęcie nr 1: Podstawa na planie wydłużonego prostokąta, obwiedziona gzymsem, wyłamana w narożach, z otworami na drążki, dekorowana rozetami. Na niej zamocowana rama w formie zbliżonej do stojącego prostokąta, flankowana pilastrami ustawionymi na rocaille'owych konsolach, o trzonach w formie przeszklonych gablot na relikwie na awersie oraz z rocaille'm na rewersie oraz o rocaille'owych kapitelach, dźwigających stylizowane imposty zakończone wolutami. Po bokach pilastrów rocaille z kwiatami. Rama zwieńczona szczytem utworzonym z rokokowego kartusza i anthemionu, ujętego rocaille'm na awersie i rokokowego kartusza z nieczytelnym napisem „HR[...] / MI[...]” oraz niewielką półpostacią Boga Ojca na rewersie. U dołu, po obu stronach dekorowana rokokowym kartuszem flankowanym zwisami kwiatowymi. Pole obrazowe w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym nadwieszonym, ujęte ramą dekorowaną motywem roślinnym. Na awersie obraz przedstawiający apoteozę św. Jana Nepomucena. W centrum postać świętego unoszącego się na obłokach, w pozycji siedzącej, zwróconego w trzech czwartych w lewo. Prawą rękę wyciąga przed siebie, lewą przytrzymuje na kolanach księgę i krucyfiks na ramieniu. Twarz ma owalną, o wysokim czole, dużych oczach skierowanych w górę, małym nosie i ustach, okoloną krótkimi, brązowymi włosami i brodą. Ubrany jest w czarną sutannę, białą komże lamowaną koronką oraz szarą almucję. Przed świętym na obłokach leży liść palmy i czarny biret, obok niego unosi się putto trzymając mu nad głową gwieździstą aureolę, pod nim putto trzyma kłódkę, a wokół niego unoszą się trzy uskrzydlone główki anielskie. Święty ukazany na tle obłoków. W dolnej części obrazu przedstawiony jest most Karola w Pradze na rzece Wełtawie, pośród pejzażu. Na rewersie płaskorzeźbione przedstawienie Chrystusa stojącego na globie dekorowanym kwiatami, ukazanego frontalnie, ze złożonymi z przodu dłońmi. Twarz ma pociągłą, o wysokim czole, dużych, migdałowatych oczach, dużym nosie i ustach, okoloną kręconymi włosami i brodą. Ubrany w srebrzoną tunikę oraz złocony płaszcz przewiązany przez prawe ramię i opadający po bokach postaci. Chrystusa w dolnej części przedstawienia flankują dwie rozety. Postać ukazana na laserowanym i cieniowanym, czerwonym tle.

feretron

Feretron z obrazem Apoteoza św. Jana Nepomucena i figurą Chrystusa

Zdjęcie nr 1: Drewniany, polichromowany na niebiesko strop, na planie ośmioboku, ujęty profilowaną ramą. W jego centrum grupa Koronacji Marii w glorii promienistej. W środku grupy figura Matki Boskiej na tle opaski dekorowanej kwiatami. Maria ukazana frontalnie, w kontrapoście, z rękami złożonymi w geście modlitwy. Twarz ma pociągłą, szczupłą, o młodzieńczych rysach, okoloną długimi włosami, upiętymi z tyłu głowy. Ubrana jest w srebrzoną suknię oraz złocony płaszcz narzucony na ramiona i zawinięty na lewej nodze, na głowie ma koronę zamkniętą. Marię flankują dwie banderole z napisem: „FIAT”. Po jej prawej znacznie większa figura Chrystusa, ukazanego frontalnie, w pozycji siedzącej, z głową skierowaną do wewnątrz; jego lewa ręka spoczywa na piersi, prawa jest ugięta i uniesiona w geście wskazującym. Twarz ma pociągłą, szczupłą, okoloną brodą skręconą w dwa pukle, oraz kręconymi włosami. Chrystus przewiązany jest w partii bioder złoconym płaszczem otaczającym postać i odsłaniającym lewą nogę. Jego ciało w odsłoniętych partiach, ma delikatnie zarysowaną muskulaturę, z zaznaczonymi śladami męki. Po lewej stronie Marii znacznie większa figura Boga Ojca, ukazanego frontalnie, w pozycji siedzącej. Lewą ręką przytrzymuje jabłko królewskie, w dłoni dzierży berło, prawą wyciąga w geście błogosławieństwa. Twarz ma pociągłą, o starczych rysach, okoloną długą, kręconą brodą opadającą na pierś oraz krótkimi włosami. Ubrany jest w obficie drapowaną srebrzoną tunikę, przepasaną w talii oraz złocony płaszcz z dekoracyjną, kameryzowaną lamówką, zapięty na piersi i opadający na boki, z zawiniętym fragmentem tkaniny na lewej nodze. Nad postaciami nadlatująca gołębica Ducha Świętego w glorii promienistej z banderolą z napisem: „FIAT”. Grupa na tle trzystrefowej glorii promienistej dekorowanej gwiazdami i uskrzydlonymi główkami anielskimi. Glorię z grupą Koronacji otacza dwunastu aniołów, ułożonych naprzemiennie w cztery pary muzykujących postaci (ze skrzypcami, wiolonczelą, gitarą, trąbką, harfą) z czterema aniołami podtrzymującymi tace z symbolicznymi przedmiotami (różaniec, wieniec laurowy, chleb (?), dyscyplina). Strop dekorowany jest w całości gwiazdami i uskrzydlonymi główkami anielskimi. Figury w partiach ciała polichromowane są naturalistycznie, ich szaty są złocone, srebrzone i laserowane; atrybuty są srebrzone.

rzeźba

Drewniany strop z dekoracja rzeźbiarską grupy Koronacja Marii i muzykujących aniołów

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Tabernakulum w formie sześcianu, na niskim cokole, z dwukolumnowym portykiem utworzonym z pilastrów toskańskich i kolumn kompozytowych od frontu i dwóch analogicznych kolumn na tle pilastrów po bokach podtrzymujących przełamujące się na nimi belkowanie. Kolumny osadzone na niskich piedestałach, lekko wybrzuszonych, otoczonych liśćmi akantu. Kolumny pokryte symetrycznie układającymi i przeplatającymi się wokół pionowego trzpienia liśćmi i zwieńczone jońskimi kapitelami. Fryz belkowania zdobiony uskrzydloną główką aniołka, liściastymi wolutami, rautami w drobnych kartuszach i kostkowaniem. Drzwi tabernakulum zdobione są płaskorzeźbionym kielichem z hostią. Po bokach wypukło rzeźbione główki anielskie, a nad nimi okrągły medalion z literami IHS obwiedziony wieńcem laurowym, z elementami przechodzących między sobą listw kartuszowych i podwieszonych pod nie festonów. W ściankach naroży tabernakulum cztery nisze konchowe z muszlami wypełnione figurkami świętych. Jeden w wielbłądziej skórze trzymający księgę z barankiem przedstawia św. Jana Chrzciciela. Trzej pozostali są trudni do identyfikacji. Jeden trzyma otwartą księgę, a u jego stóp widnieje mitra książęca, drugi trzyma pastorał a u jego stóp leży infuła, trzeci z laską i kapeluszem u stóp (św. Jakub?).

Tabernakulum

Zdjęcie nr 1: Główna część tabernakulum w formie zbliżonej do sześcianu z drzwiczkami dekorowanymi motywem podwójnej bramy i krzyża, uformowanym z listewek; drzwiczki ujęte po bokach uszami z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Nad tą sześcienną częścią tron wystawienia z obudową architektoniczną w formie aediculi, w centrum której nisza półkolista zamknięta sferycznie z wstawionym krzyżem ołtarzowym. Nisza ujęta dwiema parami pilastrów i kolumn o kapitelach korynckich, ustawionych na podwójnych cokołach, w dwóch strefach; cokoły rozmieszczone są u dołu tabernakulum i po bokach jego sześciennej części głównej. Podpory dźwigają pełne belkowanie wyłamane na ich osi. Całość zwieńczona przerwanym przyczółkiem o wklęsłych bokach. Górne cokoły dekorowane są płycinami z liśćmi akantu. Nisza z rytą dekoracją w postaci czterolistnych pól z dekoracją roślinną, liliami heraldycznymi i krzyżami, z otwartą koroną w centrum kompozycji.

Tabernakulum

Zdjęcie nr 1: Tabernakulum w formie prostopadłościennej szafki o ściętych od przodu narożach, na niskim, profilowanym cokole, zamknięte od góry profilowanym gzymsem. Drzwiczki w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym, osadzone na zawiasach, zamykane na zamek, ozdobione płaskorzeźbionym kielichem z hostią, stojącym na obłokach. Tło drzwiczek czerwone. Szyld zamka w kształcie wydłużonego rombu. Struktura marmoryzowana na kolor zielony, profilowania oraz detale złocone i srebrzone.

Tabernakulum

Zdjęcie nr 1: Tabernakulum na rzucie połowy ośmioboku, opięte w narożach czterema kolumnami na cokołach, dźwigającymi pełne belkowanie i gzyms, występujące w osi podpór. Ścianki dekorowane płycinami w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym. Drzwiczki o tym samym kształcie, osadzone na zawiasach, dekorowane aplikowanym krzyżem o zakończeniach ramion w kształcie rombu. Na gzymsie, w osi kolumn dwa wazony płomieniste. Całość w naturalnym odcieniu drewna, kolumny i detale złocone.

Tabernakulum

Zdjęcie nr 1: Tabernakulum architektoniczne, trójosiowe, na wysokim cokole. Oś środkowa wyższa od bocznych. U jej podstawy prostokątne, złocone drzwiczki ujęte profilowaną ramą. Na froncie odlewana dekoracja w postaci kielicha z hostią w glorii promienistej w otoczeniu kłosów oraz winnych gron. Powyżej nisza na Tron Wystawienia zamknięta muszlą oraz rytą dekoracją akantową ujmującą medalion z inskrypcją IHS. Niszę ujmuje para zdwojonych, korynckich kolumn o złoconych trzonach dekorowanych ornamentem roślinnym, dźwigających odcinki pełnego belkowania oraz półkolistego przerwanego przyczółka. Pomiędzy odcinkami przyczółka cokół zamknięty gzymsem dekorowanym jajownikiem, od frontu zdobiony medalionem z Chrismonem, ujętym płycinami z akantem. Osie skrajne ujęte analogicznymi kolumnami mieszczą arkady o węgarach dekorowanych cekinami; z wolutowym kluczem. W polach antytetycznie ustawione płaskorzeźbione, polichromowane i srebrzone figury klęczących i modlących się aniołów. Osie zwieńczone profilowanym gzymsem, na którym dekoracja z wolutowo skręconego akantu. Struktura malowana na jasno-beżowo oraz zielono. Ornamentyka oraz tła złocone.

Tabernakulum

Zdjęcie nr 1: Tabernakulum ma formę prostopadłościennej szafki na niskim cokoliku, zwieńczonej belkowaniem w formie półkolistego łuku nadwieszonego. Drzwiczki mają kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym, po bokach ujęte są parą listewek. Na tabernakulum nałożony niewysoki cokolik pełniący funkcję tronu wystawienia. Pole drzwiczek zdobi stylizowany motyw roślinny o symetrycznym układzie. Górna krawędź gzymsu wieńczącego zdobiona powtarzającym się motywem trójliścia oraz parą gałązek różanych. Struktura tabernakulum jest srebrzona, ornamentyka i detal architektoniczny złocone.

Tabernakulum

Jak cytować?

Andrzej Włodarek, "Tabernakulum", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2025, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/tabernakulum-21

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności