Św. Tomasz Apostoł

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Łapsze Niżne
Miejscowość
Frydman
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niedzica
Parafia
Św. Stanisława Biskupa i Męczennika
Kościół
Św. Stanisława Biskupa i Męczennika
Tagi
rzeźba późnobarokowa rzeźba XVIII wieku Spisz
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny
Identyfikator
DZIELO/11986
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
1751-1757
Fundator
Michał Lorencs, Antál Mednyanszky de Megyes
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie
Wymiary szczegółowe
Wysokość figury – 104 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ołtarze boczne wraz z dekoracją rzeźbiarską powstały w latach 1751-1757 w czasie modernizacji wnętrza świątyni staraniem ówczesnego proboszcza, księdza Michała Lorencsa, przy wsparciu barona Antála Mednyanszkyego de Megyes, który miał przywilej patronatu w stosunku do kościoła. Z niezachowanej do dziś księgi rachunkowej z lat 1751-1829, na którą powoływali się dawni badacze wiadomo, że ołtarze boczne zostały wykonane przez niewymienionego z nazwiska rzeźbiarza z Preszowa, natomiast pozłocone przez Dawida Kramera, malarza z Preszowa, jednocześnie trzej rzeźbiarze z rodziny Wierzbickich z Nowego Targu wykonali nieokreślone figury do wszystkich ołtarzy.

Opis

Rzeźba ścięta z tyłu, drążona, zwrócona frontalnie, z uniesioną głową, lewa noga lekko ugięta i cofnięta, obie ręce uniesione i rozłożone na boki. Twarz świętego pociągła o zapadniętych policzkach, migdałowatych oczach, lekko garbatym nosie, otwartych ustach, okolona wąsami i krótką brodą oraz kręconymi włosami sięgającymi ramion. Święty ubrany jest w długą tunikę, przewiązaną w talii, z dużym dekoltem oraz płaszcz zawieszony na taśmie, opadający na jego lewy bok. Ciało polichromowane naturalistycznie, szaty pozłacane.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja rzeźbiarska ołtarzy bocznych jest niejednorodna, wykonana niewątpliwie przez kilku artystów. Osiem głównych figur w obu retabulach można potraktować jako spójny formalnie zespół, wyróżniający się pod względem poziomu wykonania spośród pozostałej dekoracji rzeźbiarskiej kościoła. Wszystkie figury charakteryzuje ten sam typ twarzy ze znamiennie rzeźbionymi wąskimi wąsami oraz silnie skręconymi puklami brody i włosów. Ciała pozowane są dosyć zachowawczo, zaś we wszystkich przypadkach tkanina ściśle do nich przylega i jest obficie drapowana. Figury zostały wykonane niewątpliwie przez tego samego artystę, którym z dużym prawdopodobieństwem był nieznany z nazwiska rzeźbiarz z Preszowa.
W wizytacji z 1832 roku figura została określona jako św. Tomasz Apostoł. Andrzej Skorupa w 2001 roku napisał, że przy figurze znajdował się atrybut – miecz i ze znakiem zapytania zidentyfikował ją jako św. Pawła. Jednak zgodnie z brzmieniem wspomnianej wizytacji należałoby przyjąć, że figura przedstawia św. Tomasza, choć nie posiada ona dziś żadnego atrybutu. Święty Tomasz był jednym z apostołów, zginął śmiercią męczeńską przeszyty włócznią.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Silne zabrudzenia; spękania i przetarcia warstwy złoceń.

Streszczenie

Figura św. Tomasza Apostoła (?) znajdująca się w lewym ołtarzu bocznym została wykonana w latach 1751-1757 razem z całym wyposażeniem i jego dekoracją rzeźbiarską, prawdopodobnie przez nieznanego z nazwiska rzeźbiarza z Preszowa. W wizytacji z 1832 roku figura została określona jako św. Tomasz Apostoł, dlatego należałoby przyjąć, że przedstawia tego świętego, choć nie posiada ona dziś żadnego atrybutu. Święty Tomasz był jednym z apostołów, zginął śmiercią męczeńską przeszyty włócznią.

Bibliografia

Monita Rafał, Skorupa Andrzej, "Frydman. Kościół św. Stanisława BM", Kraków 2014
Janicka-Krzywda Urszula , "Patron – atrybut – symbol", Poznań 1993
Skorupa Andrzej, "Zabytkowe kościoły polskiego Spisza", Kraków 2001
Šimončič Jozef, Karabová Katarína, "Kanonické vizitácie dunajeckého dekanatu v spišskom biskupstve z roku 1832", Krakov 2015

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Św. Tomasz Apostoł", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-tomasz-apostol

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności