Św. Rozalia

Dzieje zabytku

Ołtarze boczne wraz z dekoracją rzeźbiarską powstały w latach 1751-1757 w czasie modernizacji wnętrza świątyni staraniem ówczesnego proboszcza, księdza Michała Lorencsa, przy wsparciu barona Antála Mednyanszkyego de Megyes, który miał przywilej patronatu w stosunku do kościoła. Z niezachowanej do dziś księgi rachunkowej z lat 1751-1829, na którą powoływali się dawni badacze wiadomo, że ołtarze boczne zostały wykonane przez niewymienionego z nazwiska rzeźbiarza z Preszowa, natomiast pozłocone przez Dawida Kramera, malarza z Preszowa. Jednocześnie trzej rzeźbiarze z rodziny Wierzbickich z Nowego Targu wykonali nieokreślone figury do wszystkich ołtarzy.

Opis

Figura ścięta z tyłu. Święta przedstawiona jest w całej postaci, stojąca frontalnie, z lekko ugiętą lewą nogą. W prawej dłoni trzyma miecz zwrócony ostrzem w dół, lewą rękę wyciąga przed siebie. Twarz ma podłużną o pełnych policzkach i drugim podbródku, migdałowatych oczach, prostym nosie, okoloną silnie kręconymi włosami opadającymi na plecy. Święta ubrana jest w suknię z dekoltem, z podwiniętymi rękawami, spiętą w talii gorsetem oraz płaszcz opadający na plecy i lewy bok postaci. Na głowie ma wieniec z róż. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała, szaty złocone, ostrze miecza srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja rzeźbiarska ołtarzy bocznych jest niejednorodna, wykonana niewątpliwie przez kilku artystów. Niewielkie figury stojące na belkowaniu oraz w partii zwieńczenia są bardzo zbliżone pod względem formalnym do głównych rzeźb retabulum. Wszystkie charakteryzuje ten sam typ podłużnej twarzy o głęboko osadzonych, migdałowatych oczach, lekko garbatych nosach, pełnych ustach z silnie skręconymi puklami włosów, w postaciach męskich ze znamiennie rzeźbionymi wąskimi wąsami i brodą. Sylwetki upozowane są dosyć zachowawczo. Każdorazowo tkanina ściśle przylega do ciała i jest obficie drapowana. Być może figury zostały wykonane przez tego samego artystę, którym z dużym prawdopodobieństwem był nieznany z nazwiska rzeźbiarz z Preszowa. Niewielkie figury znajdujące się w partii zwieńczenia ołtarza zostały wykonane z mniejszą precyzją i starannością niż główne rzeźby. Niewątpliwie miała na to wpływ ich lokalizacja, gdyż usytuowane wysoko nie były dobrze widoczne przez wiernych.
Według akt wizytacji z 1832 roku omawiana figura przedstawia św. Rozalię. Najpewniej wtórnie umieszczono w jej dłoni miecz (przynależny przedstawieniu św. Katarzyny Aleksandryjskiej), przez co została błędnie rozpoznana jako święta męczennica.
Rozalia pochodziła z zamożnej sycylijskiej rodziny. Wyrzekła się jednak wszystkich dóbr, złożyła śluby czystości i zamieszkała w jednej z grot jako pustelnica. Kilka wieków później, gdy odnaleziono przypadkiem w grocie jej ciało, w tym samym czasie ustała zaraza nękająca Palermo, co uznano za cud i zaczęto oddawać jej cześć. Jednym z atrybutów św. Rozalii jest wieniec z róż, który nawiązuje do jej imienia.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Silne zabrudzenia figury, przetarcia i spękania warstwy złoceń.

Streszczenie

Ołtarze boczne wraz z dekoracją rzeźbiarską powstały w latach 1751-1757 staraniem ówczesnego proboszcza, księdza Michała Lorencsa, przy wsparciu barona Antála Mednyanszkyego de Megyes. Omawiana figura przedstawia św. Rozalię. Święta pochodziła z zamożnej sycylijskiej rodziny, jednak wyrzekła się wszystkich dóbr i rozpoczęła życie pustelnicze. Kilka wieków później, gdy odnaleziono jej ciało, ustała zaraza nękająca Palermo, co uznano za cud i zaczęto ją czcić. Jednym z atrybutów św. Rozalii jest wieniec z róż, który nawiązuje do jej imienia.

Bibliografia