Św. Franciszek z Asyżu

Dzieje zabytku

Rzeźba przedstawiająca św. Franciszka z Asyżu została wykonana na początku lat czterdziestych XX wieku przez Antoniego Barana ucznia i współpracownika krakowskiego rzeźbiarza Wojciecha Maciejowskiego. Baran razem z Maciejowskim zrealizowali wiele elementów wyposażenia dla kościoła w Kamieniu. Artysta dla wspomnianej świątyni wykonał również figury św. Barbary oraz św. Antoniego Padewskiego. Wymienione rzeźby zostały poświęcone 25 sierpnia 1940. W ogłoszeniach parafialnych proboszcz Tokarz dziękował za ofiary na nie darczyńcom z „Kamienia, Podłęża, Brodeł, Mirowa i Lipowej”. W 1940 roku Antoni Baran wykonał także boazerię oraz ławy wzdłuż korpusu nawowego kamieńskiej świątyni.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna, umieszczona na niewielkim prostopadłościennym postumencie o ściętych narożach oraz złoconej i srebrzonej konsoli utworzonej z liści akantu i róż. Święty ukazany całopostaciowo, frontalnie w pozycji stojącej. Franciszek został przedstawiony jako dojrzały mężczyzna o podłużnej, szczupłej twarzy i krótkich, brązowych włosach i brodzie. Ma duże, ciemne oczy wpatrzone przed siebie, wydatny ostro zakończony nos, usta zamknięte. Postać w prawej ręce trzyma krucyfiks, a lewą dłoń składa na piersi. Święty ubrany jest w długi, ciemnobrązowy habit franciszkański. Do sznura z trzema węzłami ujmującego go w pasie przywiązany jest różaniec. Spod habitu widoczne stopy obute w sandały. Na podstawie, na której ustawiona jest rzeźba widnieje napis „Św(ięty) FRANCISZEK”, na konsoli „ŚWIĘTY FRANCISZKU MÓDL SIĘ ZA NAMI”.

Zarys problematyki artystycznej

Autorem dzieła jest Antoni Baran uczeń i współpracownik krakowskiego rzeźbiarza Wojciecha Maciejowskiego. Maciejowski, który prowadził własny warsztat rzeźbiarski przy ulicy Mazowieckiej w Krakowie w latach 1923-1945 wykształcił wielu uczniów. Jedynym znanym z imienia i nazwiska jest Antoni Baran. Współpracował on z Maciejowskim, m.in. przy restauracji barokowych elementów wyposażenia, w tym ołtarzy i stall, kościoła Bożego Ciała w Krakowie rozpoczętej około 1939 roku. Na początku lat czterdziestych XX wieku Baran pracował wraz z Maciejowskim dla kościoła pw. Opieki Matki Boskiej w Kamieniu, gdzie wykonał omawianą rzeźbę św. Franciszka z Asyżu oraz figury św. Barbary oraz św. Antoniego Padewskiego. Artysta, tak jak jego nauczyciel, tworzył głównie w drewnie i specjalizował się w wyposażaniu wnętrz sakralnych. W odróżnieniu od dzieł Maciejowskiego jego prace charakteryzują się łagodniejszym fałdowaniem szat oraz uspokojoną ekspresją. Święty Franciszek urodził się jako Jan Bernardone w 1181 lub 1182 roku w Asyżu, zmarł w 1226 roku w Porcjunkuli. Był założycielem nowej wspólnoty zakonnej – Braci Mniejszych i autorem jej reguły, zatwierdzonej w 1209 roku. Prowadził bardzo surowy tryb życia, z którym związanych było wiele cudów. Pierwszy w historii Kościoła otrzymał stygmaty. Pozostawił po sobie pisma, listy i utwory poetyckie. W ikonografii chrześcijańskiej przedstawiany jest z tonsurą na głowie, w brązowym habicie franciszkańskim przepasanym sznurem z trzema węzłami symbolizującymi trzy składane przez franciszkanów śluby: posłuszeństwa, ubóstwa i czystości. Na wielu wizerunkach, również omawianej rzeźbie, występował z krucyfiksem w dłoni. Do jego atrybutów należy również czaszka – symbol pokuty i umartwienia oraz stygmaty.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Rzeźba została wykonana na początku lat czterdziestych XX wieku przez Antoniego Barana ucznia i współpracownika krakowskiego rzeźbiarza Wojciecha Maciejowskiego. Antoni Baran jest jedynym znanym z imienia i nazwiska uczeniem Maciejowskiego. Współpracował ze swoim nauczycielem, m.in. przy restauracji barokowych elementów wyposażenia kościoła Bożego Ciała w Krakowie rozpoczętej około 1939 roku. Na początku lat czterdziestych XX wieku artyści wspólnie wykonali wiele elementów wyposażenia dla kościoła pw. Opieki Matki Boskiej w Kamieniu. Antoni Baran tworzył głównie w drewnie i specjalizował się w wyposażaniu wnętrz sakralnych. W odróżnieniu od dzieł swojego nauczyciela jego prace charakteryzują się łagodniejszym fałdowaniem szat oraz uspokojoną ekspresją. Rzeźba przedstawia św. Franciszka z Asyżu – założyciela zakonu franciszkanów. W ikonografii przedstawiany jest on z tonsurą na głowie, w brązowym habicie franciszkańskim przepasanym sznurem z trzema węzłami. Na wielu wizerunkach, również omawianej rzeźbie, występował z krucyfiksem w dłoni. Do jego atrybutów należy również czaszka – symbol pokuty i umartwienia oraz stygmaty.

Bibliografia