Ambona

Dzieje zabytku

Kościół pw. Opieki Matki Boskiej w Kamieniu jest budowlą powstałą w latach 1924-1927. Wyposażenie świątyni poza kilkoma elementami przeniesionymi do obecnej budowli ze starszej kaplicy, która służyła kamieńskim parafianom za tymczasowy kościół do 1923 roku, powstało głównie w drugiej ćwierci XX wieku. Omawiana ambona stanowi część większego zespołu elementów wyposażenia kościelnego, których wykonanie pod koniec lat trzydziestych XX wieku zlecono należącej do rodziny Czartoryskich Fabryce Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” z Żórawna nad Dniestrem (obecnie na terenie Ukrainy). We wspomnianej fabryce w latach 1937-1939 wykonano dla kościoła w Kamieniu ołtarz główny oraz dwa ołtarze boczne, chrzcielnicę i omawianą ambonę oraz nieistniejącą już balustradę oddzielającą prezbiterium od nawy (usunięta w 1979 roku). Wszystkie elementy wykonano z szarego alabastru o charakterystycznym siwym zabarwieniu. Omawiana ambona w 1939 roku zastąpiła tymczasową, drewnianą kazalnicę, która dodatkowo była wyłożona kolorową tapetą.

Opis

Ambona przyścienna dostępna od strony zakrystii przez kamienny portal o wykroju prostokątnym. Kosz na rzucie połowy ośmioboku wsparty na dwóch kolumnach. Ściany proste, gładkie wyłożone alabastrem, w dolnej części profilowanie, w górnej prosty gzyms wykonany z ciemniejszego kamienia. Kolumny o gładkich, nieco ciemniejszych od struktury ambony trzonach i impostowych kapitelach, wsparte na wspólnej, prostopadłościennej podstawie. W zaplecku portal o prostym, kamiennym obramieniu; w nadprożu płaskorzeźbiony medalion z przedstawieniem gołębicy Ducha Świętego. Drzwi drewniane, polichromowane z efektem marmoryzacji.

Zarys problematyki artystycznej

Jak już wspomniano, kościół w Kamieniu jest budowlą powstałą w latach 1924-1927, według projektu warszawskiego architekta Zdzisława Mączyńskiego. Architektura świątyni łączy w sobie różne cechy stylowe: głównie neogotyk z elementami neobarokowymi, a wyposażenie to głównie dzieła powstałe w drugiej ćwierci XX wieku. Do najstarszych elementów wystroju świątyni należą obiekty przeniesione z kaplicy stojącej do 1923 roku na miejscu obecnego kościoła. Zaliczają się do nich obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z przełomu XVI i XVII wieku w ołtarzu głównym i barokowe obrazy przedstawiające Zaśnięcie i Pogrzeb Marii. Na szczególną uwagę zasługuje cenny zespół alabastrowych ołtarzy wraz z chrzcielnicą i omawianą amboną o cechach neoromańskich. Jak już zaznaczono, obiekty te zostały wykonane w latach 1937-1939 w Fabryce Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” w Żórawnie. Zakłady w Żórawnie należały do Kazimierza Jerzego Czartoryskiego i przed drugą wojną światową stanowiły ważny ośrodek specjalizujący się projektowaniu i produkcji elementów wyposażenia wnętrz, w tym sakralnych, sporządzonych z wydobywanego w okolicy szarego alabastru. Fabryka ta wykonywała elementy wyposażenia wnętrz, w tym realizowała liczne projekty elementów wyposażenia kościelnego ołtarzy, ambon, świeczników czy balustrad i okładzin ściennych. Z alabastru żórawieńskiego wykonane są np. elementy wyposażenia kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny przy ulicy Rakowickiej w Krakowie (ołtarze projektu Józefa Szostakiewicza) czy rzeszowskiego kościoła pw. Chrystusa Króla.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Omawiana ambona stanowi część większego zespołu elementów wyposażenia kościelnego, których wykonanie pod koniec lat trzydziestych XX wieku zlecono należącej do rodziny Czartoryskich Fabryce Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” z Żórawna nad Dniestrem (obecnie na terenie Ukrainy). We wspomnianej fabryce w latach 1937-1939 wykonano dla kościoła w Kamieniu neoromański ołtarz główny oraz dwa ołtarze boczne, chrzcielnicę i omawianą ambonę oraz nieistniejącą już balustradę oddzielającą prezbiterium od nawy (usunięta w 1979 roku).

Bibliografia