Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Andrychów
Miejscowość
Inwałd
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Miejsce przechowywania
północna strona arkady tęczy
Identyfikator
DZIELO/13478
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XIX wieku
Technika i materiał
drewno cięte, rzeźbione, polichromowane, marmoryzowane, złocone, srebrzone
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Opis

Ambona przyścienna, wisząca z dostępem od strony wewnętrznej klatki schodowej usytuowanej w murze kościoła. Kosz na planie kwadratu o wklęsłych bokach, wypukłym froncie i ściętych narożach, z podwieszeniem w formie stylizowanego, odwróconego stożka zakończonego wolutą. Kosz w narożach ujęty pilastrami o trzonach w formie wolut, dźwigającymi belkowanie parapetu. Ścianki dekorowane płycinami z polami o obrysie utworzonym z linii wklęsło-wypukłej wzbogaconej odcinkami prostymi; w płycinach uskrzydlone główki anielskie. W partii belkowania parapetu front ambony zdobiony muszlą, ujętą kwiatowymi girlandami, na tle pilastrów dwa putta. Zaplecek ujęty pilastrami oraz spływami wolutowymi, dźwigającymi belkowanie. W polu drzwiczki w formie stojącego prostokąta, dekorowane płyciną o wykroju ukształtowanym na bazie falistej, wklęsło-wypukłej linii. Powyżej dwie uskrzydlone główki anielskie. Baldachim płaski, na planie analogicznym do kosza ambony, opasany profilowanym gzymsem, dźwigającym przerwany, wolutowy przyczółek, flankowany przez dwa putta. Całość zwieńczona glorią promienistą z rzeźbioną gołębicą Ducha Świętego.

Struktura marmoryzowana, w kolorze brązowo-szarym, ciemnoszarym i niebieskim, profile i ornamenty złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona stanowi jeden z elementów wyposażenia świątyni chrześcijańskiej. Dawniej było to miejsce czytania tekstów liturgicznych i głoszenia kazań. We współczesnej liturgii jest już praktycznie nieużywana, niemniej pozostaje częścią wystroju większości kościołów. Sposób umiejscowienia ambony – przy pierwszym lub środkowym filarze nawy głównej – wywodzi się z późnego średniowiecza. Typ ambony zawieszonej na ścianie lub filarze, z wejściem po schodkach wykształcił się w XVI wieku. Takie usytuowanie sprawiało, iż duchowny stojący w koszu ambony był widoczny dla wiernych, natomiast znajdujący się nad nim baldachim pełnił także funkcję akustyczną.
Datowana na drugą połowę XIX wieku ambona w kościele w Inwałdzie stanowi element dopełniający wcześniejsze, osiemnastowieczne wyposażenie świątyni. Swą formą i sposobem dekoracji nawiązuje do struktur ołtarzy, prezentując tym samym przykład stylistyki neobarokowej obecnej w sztuce XIX wieku. Elementami nawiązującymi do form barokowych są m.in. struktura ujętego parą pilastrów zaplecka czy fantazyjny, wklęsło-wypukły kształt kosza ambony artykułowany spływami wolutowymi. Dopełnienie stanowią pokrywająca powierzchnię marmoryzacja oraz elementy o stylistyce wywodzącej się z baroku, jak putta, kwietne girlandy czy zwieńczenie baldachimu w formie promienistej glorii.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Literatura

- Ambona w liturgii [w:] Nadolski Bogusław, Leksykon liturgii, Poznań 2006, s. 79-80.

Streszczenie

Ambona jest pozostałością dawnego wyposażenia kościoła, obecnie już nie wykorzystywaną. Swą dziewiętnastowieczną, neobarokową formą nawiązuje do stylistyki minionej epoki, w jakiej utrzymane są pozostałe elementy wystroju kościoła.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-103

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności