Chrzcielnica

Dzieje zabytku

Kościół pw. Opieki Matki Boskiej w Kamieniu jest budowlą powstałą w latach 1924-1927. Wyposażenie świątyni poza kilkoma elementami przeniesionymi do obecnej budowli ze starszej kaplicy, która służyła kamieńskim parafianom za tymczasowy kościół do 1923 roku, powstało głównie w drugiej ćwierci XX wieku. Omawiana chrzcielnica stanowi część większego zespołu elementów wyposażenia kościelnego, których wykonanie pod koniec lat trzydziestych XX wieku zlecono należącej do rodziny Czartoryskich Fabryce Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” z Żórawna nad Dniestrem (obecnie na terenie Ukrainy). We wspomnianej fabryce w latach 1937-1939 wykonano dla kościoła w Kamieniu ołtarz główny oraz dwa ołtarze boczne, ambonę, omawianą chrzcielnicę oraz nieistniejącą już balustradę oddzielającą prezbiterium od nawy (usunięta w 1979 roku). Wszystkie elementy wykonano z szarego alabastru o charakterystycznym siwym zabarwieniu. Omawiana chrzcielnica w 1939 roku zastąpiła wcześniejszą, drewnianą przeniesioną do kościoła w Kamieniu ze wspomnianej wyżej tymczasowej kaplicy. Początkowo alabastrowa chrzcielnica nie miała pokrywy, co w 1955 roku odnotował wizytujący parafię biskup Franciszek Jop: „chrzcielnica alabastrowa, bardzo ładna, jest czysto utrzymana, ale nie jest zamykana i co gorsze nie da się urządzić w niej jakiegoś zamka, gdyż alabaster jest kruchy i łatwo mógłby ulec uszkodzeniu”.

Opis

Chrzcielnica wolnostojąca z dwustopniową podstawą na rzucie prostokąta zbliżonego do kwadratu. Trzon masywny, prostopadłościenny; na każdej z jego ścianek umieszczony odlewany, metalowy krzyż o formie łacińskiej, z trójlistnie zakończonymi ramionami. Czara prosta, ośmioboczna z wylewem zaakcentowanym uskokowym profilowaniem. Pokrywa w kształcie spłaszczonej połowy kuli; na szczycie płaskorzeźbiony krzyż równoramienny.

Zarys problematyki artystycznej

Jak już wspomniano, kościół w Kamieniu jest budowlą powstałą w latach 1924-1927, według projektu warszawskiego architekta Zdzisława Mączyńskiego. Architektura świątyni łączy w sobie różne cechy stylowe: głównie neogotyk z elementami neobarokowymi, a wyposażenie to głównie dzieła powstałe w drugiej drugiej ćwierci XX wieku. Do najstarszych elementów wystroju świątyni należą obiekty przeniesione z kaplicy stojącej do 1923 roku na miejscu obecnego kościoła. Zaliczają się do nich obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z przełomu XVI i XVII wieku w ołtarzy głównym i barokowe obrazy przedstawiające Zaśnięcie i Pogrzeb Marii. Na szczególną uwagę zasługuje cenny zespół alabastrowych ołtarzy wraz amboną i omawianą chrzcielnicą o cechach neoromańskich. Jak już zaznaczono, obiekty te zostały wykonane w latach 1937-1939 w Fabryce Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” w Żórawnie. Zakłady w Żórawnie należały do Kazimierza Jerzego Czartoryskiego i przed drugą wojną światową stanowiły ważny ośrodek specjalizujący się projektowaniu i produkcji elementów wyposażenia wnętrz, w tym sakralnych, sporządzonych z wydobywanego w okolicy szarego alabastru. Fabryka ta wykonywała elementy wyposażenia wnętrz, w tym realizowała liczne projekty elementów wyposażenia kościelnego ołtarzy, ambon, świeczników czy balustrad i okładzin ściennych. Z alabastru żórawieńskiego wykonane są np. elementy wyposażenia kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny przy ulicy Rakowickiej w Krakowie (ołtarze projektu Józefa Szostakiewicza) czy rzeszowskiego kościoła pw. Chrystusa Króla.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Omawiana chrzcielnica stanowi część większego zespołu elementów wyposażenia kościelnego, których wykonanie pod koniec lat trzydziestych XX wieku zlecono należącej do rodziny Czartoryskich Fabryce Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” z Żórawna nad Dniestrem (obecnie na terenie Ukrainy). We wspomnianej fabryce w latach 1937-1939 wykonano dla kościoła w Kamieniu neoromański ołtarz główny oraz dwa ołtarze boczne, ambonę, omawianą chrzcielnicę oraz nieistniejącą już balustradę oddzielającą prezbiterium od nawy (usunięta w 1979 roku).

Bibliografia