Św. Anna

Dzieje zabytku

Wyposażenie w kościele św. Stanisława w Rabie Wyżnej powstało prawdopodobnie przed 1765 rokiem, gdyż w aktach wizytacji z tego roku wymienionych jest siedem ołtarzy o innych niż w aktach poprzedniej (1728) wezwaniach i ilości. Według opisu ołtarze ozdobione były rzeźbą, miejscami pozłacane, polichromowane i posrebrzane, wszystkie miały malowane obrazy. Figura św. Anny powstała z przeznaczeniem do ołtarza maryjnego usytuowanego w kaplicy pod wezwaniem Matki Bożej, co poświadcza jej ikonografia. Ołtarz ten i jego dekoracja figuralna najprawdopodobniej zostały wykonane w warsztacie Korneckich z Gdowa. Podczas przebudowy kościoła rabiańskiego w latach 1841-1843 wszystkie ołtarze zostały „na nowo popostawiane” i pomalowane. Wskazuje to na przebudowanie struktur architektonicznych ołtarzy z wykorzystaniem ich dawnych elementów, np. omawianej figury. Rzeźba najpewniej razem z ołtarzem była odnawiana w latach 1863, 1903, 1961-1969 i 1985.

Opis

Rzeźba drążona, ustawiona na niewielkiej podstawie na planie kwadratu. Figura ukazana frontalnie, w kontrapoście, z głową przechyloną na prawy bark. Lewą rękę ma ugiętą przy piersi, prawą wyciąga w bok. Twarz ma pociągłą, o starczych rysach, dużych oczach, lekko garbatym nosie i niewielkich ustach, okoloną długimi włosami, zakrytymi welonem. Ubrana jest w bladoróżową tunikę o pozłoconych brzegach rękawów, przepasaną pozłoconą szarfą, silnie drapowaną oraz jasnobrązowy płaszcz zawinięty na prawym ramieniu i otaczający postać w partii bioder, o ekspresyjnie kształtowanej tkaninie. Na głowie ma jasnobrązowy welon opadający na plecy. Polichromia ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Figurę św. Anny charakteryzuje duża ekspresja wyrażona w płynnym ruchu sylwetki odzwierciedlającym układ rąk oraz w miękko kształtowanej i bardzo silnie drapowanej tkaninie tuniki i płaszcza. Układ ciała postaci, sposób rzeźbienia twarzy oraz kształtowania tkaniny odpowiada wykonywanym w warsztacie Korneckich figurom kobiecym, przede wszystkim typowi starszej postaci. Rzeźba św. Anny z Raby Wyżnej jest niezwykle zbliżona pod względem układu ciała, gestu rąk, sposobu oddania rysów twarzy, a nawet układu tkaniny do figury św. Elżbiety z ołtarza św. Antoniego Padewskiego w bazylice w Bochni, potwierdzonego archiwalnie dzieła Korneckich. Typ figury starszej kobiety (św. Anny lub św. Elżbiety) wykonywany był przez warsztat kilkakrotnie, również w Tokarni (ołtarz główny, dawniej w Mogile) oraz w Trzemeśni (ołtarz główny).
Piotr Kornecki był z wykształcenia malarzem i rzeźbiarzem. Razem ze swoim przyrodnim bratem Stanisławem założyli w Gdowie warsztat stolarsko-rzeźbiarski i malarski. Z czasem pracowali w nim również synowie tego pierwszego oraz krewniacy mieszkający w tej wsi. Rodzinny warsztat Korneckich był szczególnie prężny w trzeciej ćwierci XVIII wieku, wykonując prace w wielu kościołach na terenie południowej Małopolski.
Figura jest ściśle związana z programem ikonograficznym ołtarza skupionym wokół postaci Marii, której wizerunek prezentowany jest w polu głównym. Retabulum flankują postacie rodziców Marii – św. Anna i św. Joachim. W ikonografii św. Anna przedstawiana była jako dojrzała kobieta, gdyż zgodnie z tradycją będąc już w podeszłym wieku, dzięki modlitwie, wyprosiła dziecko, którym była właśnie Maria. Najczęściej ukazywana jest w towarzystwie swojego małżonka – św. Joachima.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Figura w całości mocno zabrudzona. Ubytki mechaniczne – brak jednego palca prawej dłoni. Figura razem z ołtarzem była odnawiana w latach 1863, 1903, 1961-1969 i 1985.

Streszczenie

Ołtarz do kaplicy Matki Bożej razem z figurami św. Anny i św. Joachima powstał przez 1765 rokiem. Najprawdopodobniej został wykonany przez warsztat Korneckich z Gdowa. Figura jest ściśle związana z programem ikonograficznym ołtarza skupionym wokół postaci Marii, której wizerunek prezentowany jest w polu głównym. Święta Anna przedstawiana była jako dojrzała kobieta, gdyż zgodnie z tradycją będąc już w podeszłym wieku, dzięki modlitwie, wyprosiła dziecko, którym była właśnie Maria. Najczęściej ukazywana jest w towarzystwie swojego małżonka – św. Joachima.

Bibliografia