Ołtarz główny Najświętszej Marii Panny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Liszki
Miejscowość
Liszki
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Mikołaja
Tagi
marmur ołtarz główny Tadeusz Stryjeński
Miejsce przechowywania
prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/03647
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
1887 rok
Technika i materiał
kamień, techniki kamieniarskie, polichromia, złocenie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
szerokość – 5,7 m
wysokość – 8 m
głębokość – 1,6 m
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

W 1886 roku w prezbiterium ustawiono marmurowe balaski, a rok później stanął za nimi ołtarz główny zaprojektowany przez Tadeusza Stryjeńskiego i wykonany przez Władysława Chrośnikiewicza. Co prawda proboszcz skłaniał się ku drewnianemu ołtarzowi, lecz kolator ze względów praktycznych optował za murowanym. Ostatecznie w prezbiterium postawiono ołtarz kamienny. 8 września 1887 wstawiono do niego obraz Matki Boskiej Lisieckiej. W okresie Wielkiego Postu przesłaniano go zamówionym u Edwarda Lepszego wizerunkiem Chrystusa Ukrzyżowanego.

Opis

Ołtarz architektoniczny, jednokondygnacyjny, trójosiowy ze zwieńczeniem i bramkami, ustawiony na cokole. Mensa marmurowa z portatylem. Antepedium w formie wydłużonego, leżącego prostokąta. Ujęte w profilowaną ramę, podzielone na trzy części. Partia środkowa kwadratowa, w niej medalion z płaskorzeźbionym przedstawieniem gorejącego serca na tle skrzyżowanego krzyża i kotwicy. W partiach bocznych płaskorzeźbiony motyw maswerku. Na mensie prostopadłościenne tabernakulum z drzwiczkami dekorowanymi motywem silnie stylizowanych winnych gron, ustawione na cokole przerywanym trzema plakietami roślinnymi. Tabernakulum z dwóch stron podtrzymują stylizowane anioły. Pole środkowe nastawy ołtarza w formie uskokowego portalu zamkniętego półokrągłym łukiem z tympanonem. Dwie wewnętrzne archiwolty podtrzymywane przez półkolumny z kapitelami kompozytowymi, zewnętrzna przez pilastry. Portal flankują dwie nisze, zwieńczone łukiem nadwieszonym. Pierwszą kondygnację zamyka pas fryzu. W polu zwieńczenia ponad łukiem portalu rozchodzi się stopniowo pięć par kolumn o kostkowych kapitelach, które w partii wieńczącej podtrzymują profilowany łuk nadwieszony. Zwieńczenie zamknięte trójkątną linią belkowania, z pasem stopniowo spływających wolut, zakończone krzyżem. Cokół dekorowany płycinami z perełkowaniem, zakończony gzymsem z motywem wolich oczu. Poszczególne elementy niszy dekorowane różnorodnym ornamentem o charakterze geometryczno-roślinnym. W polu środkowym obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w srebrnej sukience (Matki Boskiej Lisieckiej). W tympanonie płaskorzeźbione przedstawienie imienia Boga ujętego w trójkąt w glorii promienistej, w otoczeniu putt pośród obłoków. Nisze flankujące portal zwieńczone są płaskorzeźbionymi przedstawieniami centralnych świątyń kopułowych. W niszach płaskorzeźby św. Piotra po lewej i św. Pawła po prawej stronie. Fryz zamykający kondygnację z motywem palmet, w miejscu przecięcia z opaską portalu – uskrzydlone główki anielskie. W partii zwieńczenia, w przestrzeniach ponad kolumnami rozety. Ostatnia para kolumn ujęta w pionowe pasy imitujące zwinięty sznur. Łuk nadwieszony dekorowany ornamentem roślinnym. Cały ołtarz ujęty w pasy z dekoracją roślinną i motywem sznura. Wieńczące belkowanie z dekoracją geometryczną i rozetami, ujęte w woluty z mięsistego akantu. Podstawę dla krzyża tworzy akant z motywem palmety i perełkowania. Ołtarz flankują dwie bramki, na których stoją figury św. Michała Archanioła po lewej i św. Józefa po prawej stronie.
Struktura w kolorze naturalnego kamienia – kremowa, profile w odcieniach niebieskiego, detale i ornamenty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz, który został wystawiony w 1887 roku należy określić jako neoromański i złączyć formalnie z inspirowaną tym samym nurtem sztuki średniowiecznej bryłą kościoła.
Z małej architektury i wyrobów złotniczych tego okresu zaczerpnięto m.in. kształt, materiał, smukłe kolumienki o dekorowanych trzonach i wypełnione ornamentem archiwolty. Projekt nastawy, który wykonał krakowski architekt i konserwator Tadeusz Stryjeński, został zaprezentowany na Pierwszej Wielkiej Wystawie Sztuki Polskiej w Krakowie w 1887 roku. Projekt od początku przewidywał przeniesienie do niego obrazu Matki Boskiej Lisieckiej. Realizacji podjął się rzeźbiarz Władysław Chrośnikiewicz.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, po konserwacji w 2014 roku.

Streszczenie

Ołtarz, który został wystawiony w 1887 roku należy określić jako neoromański i złączyć formalnie z inspirowaną tym samym nurtem sztuki średniowiecznej bryłą kościoła. Projekt nastawy, który wykonał krakowski architekt i konserwator Tadeusz Stryjeński, zrealizował rzeźbiarz Władysław Chrośnikiewicz.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Kronika parafialna, s. 7-8

Jak cytować?

Agata Felczyńska , "Ołtarz główny Najświętszej Marii Panny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-glowny-najswietszej-marii-panny

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności