Liszki
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Liszki
Autor opracowania
Stanisław Witecki
Zabytki
Parafie
Św. Jan Kanty
Św. Mikołaj
Matka Boska z Dzieciątkiem (Matka Boska Lisiecka)
Ołtarz Najświętszego Serca Jezusa
Ambona
Kościół św. Mikołaja
Epitafium Klemensa i Michaliny Kołaczkowskich
Matka Boska Różańcowa
Ołtarz boczny lewy Matki Boskiej z Dzieciątkiem
Św. Dominik
Św. Katarzyna Sieneńska
Najświętsze Serce Jezusa
Ołtarz główny Najświętszej Marii Panny
Ołtarz przytęczowy prawy św. Mikołaja
Ołtarz przytęczowy lewy św. Jana Kantego
Epitafium Stanisława Rosponda
Opis topograficzny
Liszki to siedziba gminy wiejskiej w powiecie krakowskim województwa małopolskiego, położona w Bramie Krakowskiej około 3 kilometrów na północ od Wisły. Gmina wchodzi w skład tzw. Pierścienia Jurajskiego, trasy ciągnącej z Krakowa przez najciekawsze tereny południowej części Wyżyny Krakowsko Częstochowskiej. Na jej terenie znajdują się Dolina Mnikowska, Dolina Brzoskwinki oraz rezerwat przyrody nieożywionej Zimny Dół. Przez wieś przebiega prowadząca na Śląsk droga wojewódzka nr 780.
Streszczenie dziejów
Liszki powstały przed 1254 rokiem, kiedy zostały wymienione w jednym z dokumentów Bolesława Wstydliwego. Początkowo należały do klasztoru Norbertanek na podkrakowskim Zwierzyńcu, ale przed 1293 rokiem zostały włączone do majątku benedyktynów z Tyńca. Przed 1356 rokiem wieś została przeniesiona na prawo niemieckie. W latach 1470-1480 w Liszkach istniały już trzy karczmy, folwark plebański i gospodarstwa chłopskie o łącznym areale ponad 12 łanów. W 1656 roku wojsko szwedzkie spaliło wszystkie zabudowania i spustoszyło wnętrze kościoła. W 1786 roku wieś stała się własnością skarbu koronnego, a w 1789 roku kupił ją na licytacji kasztelan buski Franciszek Żeleński. W 1795 roku miejscowość została włączona w granice habsburskiej Galicji Zachodniej. W trakcie wojen napoleońskich, w wyniku pokoju w Schönbrunn znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego, a na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego w 1815 roku została częścią Wolnego Miasta Kraków. W 1846 roku państwo to włączono do monarchii habsburskiej jako Wielkie Księstwo Krakowskie, a dwa lata później uwłaszczono chłopów. W latach 1855-1867 Liszki były siedzibą Urząd Powiatowego i Urzędu Podatkowego, a od 1867 roku Sądu Powiatowego. We wsi zamieszkali urzędnicy, a liczni petenci dali zarobek mieszkańcom. Pod koniec XIX wieku w Liszkach powstały m.in. instytucje kredytowe, straż pożarna, stała posada dla lekarza i biblioteka. W czasie pierwszej wojny światowej wieś nie ucierpiała, a w okresie międzywojennym utrzymała status siedziby sądu. W 1943 roku niemieccy okupanci przeprowadzili pacyfikację, w czasie której zakatowano 50 mieszkańców. W okresie PRL-u władze doprowadziły do upadku produkcję kiełbasy i pieczywa, z których słynęły Liszki. Przeprowadziły natomiast elektryfikację, a później gazyfikację wsi. Po przemianach roku 1989, a szczególnie po wejściu do Unii Europejskiej w Liszkach zrealizowano szereg inwestycji infrastrukturalnych, a wieś weszła w skład aglomeracji krakowskiej.
Dzieje miejscowości
W 1254 roku książę krakowski Bolesław Wstydliwy wystawił dokument nadający klasztorowi Norbertanek w podkrakowskim Zwierzyńcu immunitet ekonomiczny i sądowy, a wśród jego posiadłości wymieniono m.in. Liszki. Jest to najstarsza w pełni wiarygodna informacja o wsi, aczkolwiek Jan Długosz wspominał, że miejscowość została włączona w skład majątku klasztornego już w czasie jego fundacji, a więc przed 1176 rokiem. Pod koniec XIII wieku prepozyt zwierzyniecki Roman, który pełnił swoją funkcję do 1293 roku, oddał wieś klasztorowi Benedyktynów w Tyńcu w zamian za wieś Wołowice, a miejscowy kościół i należne mu dziesięciny za jezioro Gilidnik. Stosowną umowę zawarł jednak z opatem Wilkiem, którego prawo do sprawowania funkcji zostało podważone. W związku z tym wymianę dóbr w 1322 rok potwierdzili prepozyt zwierzyniecki Mikołaj i opat tyniecki Michał. Liszki przeniesiono na prawo niemieckie przed 1356 rokiem, kiedy Kazimierz Wielki powierzył miejscowemu sołtysowi funkcję radnego w sądzie najwyższym prawa niemieckiego na zamku krakowskim. Jakiś czas później monarcha kupił sołectwo w Liszkach od Wisława i Fryczki, a w 1366 roku obdarował nim klasztor tyniecki. Zakonnicy nadawali sołectwo osobom, których nazwiska ze względu na konflikty prawne zachowały się do dzisiaj. Najwięcej wiadomo o Mikołaju Czeterwangu, sołtysie od około 1418 roku, który w latach dwudziestych i trzydziestych wszedł w spory m.in. z Frykaczem, właścicielem Mnikowa i jego włodarzem Piotrem, ze Spytkiem z Morawicy oraz ze scholastykiem Pawłem Giżyckim, właścicielem Mistrzejowic. Z napisanego przez Jana Długosza w latach 1470-1480 dzieła „Liber beneficiorum” wiadomo, że w Liszkach istniały trzy karczmy, folwark plebański i gospodarstwa chłopskie o łącznym areale 12 łanów i połowie pręta. Poddani płacili klasztorowi czynsz w pieniądzu i naturze oraz byli zobowiązani do robocizny w trakcie ważniejszych prac rolnych. W XVI wieku przynajmniej niektórym miejscowym chłopom wiodło się dobrze, skoro w 1566 roku kmieć Jędrzej Matysek zostawił swoim spadkobiercom 14 wołów, 26 krów, 5 koni, 20 uli i 100 kop zboża. W 1656 roku wojsko szwedzkie w odwecie za nieudaną wyprawę na oddziały koronne miecznika Michała Zabrzydowskiego napadło na Liszki, spaliło wszystkie zabudowania i spustoszyło wnętrze kościoła. Według inwentarza z 1739 roku chłopi z Liszek odrabiali tylko dwa dni pańszczyzny tygodniowo, o ile stawili się z pługiem lub cztery, jeżeli dysponowali wyłącznie radłem. Część robocizn nie była wykonywana na polach klasztornych, ale w formie usługi przewozu towarów, głównie zboża do Krakowa. Dochodami z wsi klasztornych w tym z Liszek nie dysponowali bezpośrednio zakonnicy, ale wyznaczani przez króla dostojnicy kościelni zwani opatami komendatoryjnymi. W 1743 roku zakonnicy tynieccy wywalczyli sobie przydział części majątku, ale porozumienie najwidoczniej nie zostało w pełni zrealizowane, ponieważ powtórzono jej w 1751 roku i wskazano konkretne wsie w tym Liszki, z których dochody miały trafiać bezpośrednio do benedyktynów.W czasie konfederacji barskiej w sąsiednich Piekarach stacjonowało wojsko rosyjskie ostrzeliwujące, będący siedzibą powstańców klasztor tyniecki. Żołnierze utrudniali chłopom życie rekwizycjami. W 1772 roku w wyniku pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej, Liszki zostały oddzielone granicą państwową od klasztoru tynieckiego, który znalazł się na terenie Galicji. Na mocy umowy między Rzeczypospolitą a monarchią Habsburgów z 1786 roku wieś przeszła na skarb państwa i stała się częścią klucza piekarskiego, do którego należały Kaszów, Piekary, Nowa Wieś Szlachecka, Śmierdząca i Przeginia. Liszki pod koniec XVIII wieku miały 594 mieszkańców. W 1789 roku wieś kupił na licytacji kasztelan buski Franciszek Żeleński. W 1790 roku pleban Franciszek Kolendowicz założył szkołę parafialną, które jednak upadła wraz z Rzeczpospolitą. W 1795 roku w wyniku trzeciego rozbioru, miejscowość została włączona w granice habsburskiej Galicji Zachodniej. W trakcie wojen napoleońskich, po pokoju w Schönbrunn znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego i stała się siedzibą gminy wielowioskowej. Natomiast po klęsce cesarza Francuzów, na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego została częścią Wolnego Miasta Kraków. Utrzymano wtedy gminy wielowioskowe, ale zmieniono ich wielkość. Od Liszek odłączono m.in. Mydlniki i Rząskę a w rezultacie gmina obejmowała siedem wsi, czyli Bielany, Kaszów, Liszki, Piekary, Śmierdzącą, Nową Wieś Szlachecką i Budzyń. Na jej czele stał wybierany przez mieszkańców wójt. W 1824 roku doszło do sporu między włościanami a rodziną Żeleńskich ze względu na zbyt rygorystyczne wymagania powinności feudalnych. W tym samym roku wykonano projekt, wzniesionego nie długo później budynku siedziby władz gminnych, w którym znalazło się także miejsce na areszty. Z kolei w 1838 roku przeprowadzono reformę administracyjną, w wyniku której Liszki stały się siedzibą dystryktu, na którego czele stał komisarz. Po włączeniu Rzeczpospolitej Krakowskiej do monarchii habsburskiej jako Wielkiego Księstwa Krakowskiego w 1846 roku przez kilka lat utrzymano stare podziały administracyjne. Na początku XIX wieku Liszki nawiedził szereg nieurodzajów i epidemii. Najstraszniejszy był 1847 rok, kiedy niskim plonom towarzyszył tyfus głodowy. W 1848 roku przeprowadzono uwłaszczenie chłopów. Od 1855 roku Liszki stały się gminą jednowioskową i siedzibą powiatu, któremu podlegały 44 gminy w tym podkrakowskie Bronowice i Półwsie Zwierzynieckie. W konsekwencji we wsi powstały zatrudniające po kilka osób Urząd Powiatowy i Urząd Podatkowy, w latach pięćdziesiątych kierowane przez Austriaków. Przyjeżdżający do obu urzędów petenci zatrzymywali się w miejscowych sklepach i karczmach, co pozwoliło wzbogacić się mieszkańcom. W 1867 roku w wyniku reformy ustroju państwa zlikwidowano powiat Liszki, a wchodzące w jego skład miejscowości znalazły się na terenie powiatu krakowskiego. Liszki stały się natomiast siedzibą powiatu sądowego. W sądzie znaleźli pracę sędzia, adiunkt, kancelista i woźny, a wkrótce do wsi sprowadzili się działający przy sądzie adwokaci i notariusz. W 1867 roku za życia Wita Żeleńskiego właścicielem majątków w Liszkach, Kaszowie, Nowej Wsi i Śmierdzącej (obecnie Kryspinów) został Jan Skirliński wychowanek i plenipotent Żeleńskich. Wpływ właścicieli ziemskich na losy gminy po uwłaszczeniu i reformie wprowadzającej samorząd terytorialny zmalał. Coraz lepiej rozwijały się natomiast zrzeszające zarówno chłopów jak i szlachtę organizacje społeczne. W 1874 roku powołano do życia pierwszą lokalną instytucję kredytową, czyli Związek Zaliczkowy, a w 1875 roku odbyło się pierwsze spotkanie Kółka Rolniczego w Liszkach. W 1878 roku Sejm Galicyjski przychylił się do prośby gmin sąsiadujących z Krakowem a należących do lisieckiego powiatu sądowego i przyłączył je do powiatu krakowskiego. W 1883 roku oddano do użytku nowy budynek szkoły, a wkrótce po założeniu Towarzystwa Oświaty Ludowej w tym samym roku, organizacja otworzyła bibliotekę w Liszkach. W 1890 roku powołano do życia Ochotniczą Straż Pożarną, a cztery lata później utworzono Urząd Podatkowy, pełniący również funkcję kasy sierocej, w którym początkowo znalazło pracę czterech urzędników. W 1897 roku Rada Powiatowa w Krakowie zdecydowała o utworzeniu stałej posady lekarskiej dla powiatu sądowego w Liszkach. Wieś wiele zawdzięcza pochodzącemu z Bieżanowa Janowi Madejowi, który dwukrotnie, pod koniec XIX wieku i przed pierwszą wojną światową pełnił funkcję wójta gminy. Jako współzałożyciel, prezes i długoletni kasjer Spółki Oszczędności i Pożyczek, użyczył jej swoje mieszkanie na biuro. Był jednym z inicjatorów utworzenie Ochotniczej Straży Pożarnej, a w czasie jego kadencji we wsi powstało budynek Urzędu Gminy. Pod koniec XIX wieku w pierwsze poniedziałki miesiąca odbywały się popularne w okolicy jarmarki. Wykorzystując położenie nad Wisłą w pobliżu rozwijającego się Krakowa ludność parała się nie tylko rolnictwem, ale także furmaństwem i flisactwem. Na okolicznych rynkach popularnością cieszyły się kukiełki i kołacze pieczone na oleju lnianym, a na przełomie XIX i XX wieku wieś słynęła z produkcji kiełbasy. W rejonie Chrzanowa śpiewano nawet piosenkę „Lisiecka kiełbasa, golkowickie bułki, jedź Jasiu w tamte strony, tam bogate córki.”W 1900 roku w czasie wielkiego pożaru spłonęło 37 budynków, wpędzając wiele rodzin w biedę. W odbudowie pomocna okazała się założona w tym samym roku na wzór kas Raiffeisena gminna Spółka Oszczędności i Pożyczek. Będący proboszczem od 1882 do 1917 roku Andrzej Bański tak opisał mieszkańców Liszek w kronice parafialnej: „Z natury swej są prędkiego usposobienia, zapalczywi, nie lubiący uraz przebaczać, skłonni do pobożności, pracowici, trzeźwi i oszczędni. Przy kierunku wskazanym z góry materiał dość zdatny do handlu i przemysłu, lecz w tym względzie bez najmniejszej poradności i inicjatywy. Kobiety nie grzeszą pięknością, są pobożne, pracowite, a co najważniejsze nie strojnisie. Głowę całą zakrywają chustką, starsze czarnego, młodsze różnego koloru. Korale, piękne buty i książka do nabożeństwa to przepych ich. W domach trzymają czystość i schludność, jako matki o dzieci są bardzo troskliwe i staranne […]. Głównym zatrudnieniem jest rolnictwo. Nawozy do roli sprowadzają z Krakowa. Sieją w polach: pszenicę, żyto, jęczmień, owies, koniczynę. Sadzą ziemniaki, buraki pastewne, kapustę, len konopie, karpiele, marchew, rzepę. Hodują piękne bydło rogate, świnie, gęsi, konie. Oprócz tego w Liszkach trudnią się piekarstwem – lisickie kukiolki są sławne w okolicy – rzeźnictwem, szewstwem, oprócz tych są krawcy, kowale, ślusarze, stelmachy, siodlarze”. Na początku pierwszej wojny światowej przez Liszki przeszło koncentrujące się w Krakowie wojsko austro-węgierskie, a we wrześniu 1914 roku we wsi zakwaterowano około 2 tysiące czeskich żołnierzy zluzowanych po bitwie pod Kraśnikiem. W obawie przed zajęciem Krakowa przez Rosjan ewakuowano z Liszek urzędy i szkoły a tuż na wschód od wsi wykopano rowy strzeleckie. Proboszcz Andrzej Paryś zanotował, że „Panika w Liszkach wzrosła, kiedy naokoło nocami zaczęły świecić łuny, a huk armat wyraźny i coraz to głośniejszy dawał się słyszeć dniami i nocami. Fałszywe wieści wyrastały jak gdyby po deszczu, zdało się przybycie Moskali jest kwestią kilku godzin”. Wojska austro-węgierskie, odparły jednak atak rosyjski i przesunęły front setki kilometrów na wschód. Do końca wojny Liszkom nie zagrażało już bezpośrednie zniszczenie, aczkolwiek cierpiano biedę, a wielu mieszkańców poległo lub wróciło do wsi jako inwalidzi. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 1922 roku zlikwidowano urząd podatkowy, a 1924 roku sąd powiatowy w Liszkach, a podlegające jego jurysdykcji wsie wcielono do sądu powiatowego w Krakowie. W tym samym roku przeniesiono do Podgórza urząd katastralny. Te zmiany administracyjne zdegradowały Liszki do rzędu zwykłych wsi, co spowodowało silne protesty lokalnej społeczności. W ich rezultacie już rok później sejm powołał do życia sąd grodzki w Liszkach. W wyniku reformy administracyjnej z 1934 roku Liszki stały się siedzibą gminy wielowioskowej, w skład której wchodziły ponadto Aleksandrowice, Baczyn, Balice, Bielany, Brzoskwinia, Budzyń, Burów, Cholerzyn, Chrosna, Jeziorzany, Kaszów, Kryspinów, Mników, Morawica, Piekary, Rączna, Szczyglice i Ściejowice. W 1935 roku w czasie wizyty duszpasterskiej arcybiskupa Adama Sapiehy do Liszek przybył Bolesław Wieniawa-Długoszewski i wojewoda krakowski Mikołaj Kwaśniewski, aby omówić szczegóły pogrzebu Józefa Piłsudskiego.W czasie okupacji niemieckiej Gmina Liszki została włączona do Generalnego Gubernatorstwa jako część starostwa krakowskiego w dystrykcie krakowskim. Okupant zlikwidował samorząd i podporządkował zarząd gminy władzom centralnym. Wójtem mianowano Fryderyka Haubolda, emerytowanego nauczyciela szkoły rolnej w Czernichowie, z pochodzenia Austriaka. Prowadził on politykę korzystną dla mieszkańców, nie zwracał uwagi na konspiracyjne zaangażowanie, a nawet współpracował z podziemiem niepodległościowym. Po jego śmierci w 1943 roku stanowisko objął właściciel majątku w Ściejowicach Władysław Gubernat. Przeprowadził on szereg inwestycji odpowiadających celom okupanta i zrealizowanych pod przymusem przez mieszkańców, ale niewątpliwie korzystnych dla gminy. Wykonano kolektor burzowy odprowadzający nadmiar wody z rynku, wytyczono nową drogę do Cholerzyna, zmodernizowano główną drogę prowadzącą na Śląsk i złagodzono prowadzący do niej podjazd. 4 lipca 1943 w odwecie za polską działalność partyzancką Niemcy przeprowadzili pacyfikację wsi. 30 osób podejrzanych o konspirację, a także tych, w których domach w trakcie rewizji znaleziono zakazane przedmioty torturowano, a potem skatowano na śmierć. Po tym mordzie zarząd nad siłami porządkowymi powierzono brutalnemu Otto Zaissowi, który zabijał bez skrupułów narażających mu się ludzi. Po wkroczeniu Armii Czerwonej wójt uciekł, bojąc się represji za kolaborację z Niemcami, mimo że jednocześnie wspierał partyzantkę, przyjmując żołnierzy w swoim dworze. Po zakończeniu wojny władzę przejęła Gminna Rada Narodowa, w skład której weszli przedstawiciele sołectw, przedwojenny wójt Stanisław Burmistrz, ale też członkowie PPR-u. Wkrótce ukończono rozpoczętą w czasie okupacji elektryfikację wsi oraz otwarto porodówkę. W 1948 roku mimo protestów mieszkańców i Zarządu Gminy zniesiono sąd grodzki, a w byłym budynku sądu zorganizowano Ośrodek Zdrowia. W czasie wojny o handel upadło lokalne masarstwo, piekarstwo i kupiectwo. W 1950 roku dostosowano statut będącego następcą Kasy Stefczyka Banku Spółdzielczego do realiów ustroju socjalistycznego i przemianowano go na Gminną Kasę Spółdzielczą, jednocześnie odgórnie wykluczając połowę członków. W 1954 roku w wyniku reformy administracji Liszki stały się siedzibą rządzonej przez Rade Narodową Gromady, w skład której weszły jeszcze Kaszów i Piekary. Od 1956 roku zadaniem Kasy Spółdzielczej stała się przede wszystkim kontraktacja oraz obsługa skupu płodów rolnych. W 1960 roku zlikwidowano Gromadę Kryspinów, a należące do nie wsie, czyli Budzyń i Cholerzyn włączono do Gromady Liszki. Dwa lata później po likwidacji Gromady Morawica, na prośbę mieszkańców do Gromady Liszki przyłączono Mników. W 1962 roku państwo przejęło ochronkę felicjanek i na jej miejscu otworzyło przedszkole. W latach 1962-1963 położono asfalt na drodze wojewódzkiej Kryspinów Liszki, a w 1964 roku uruchomiono pierwszą linię autobusową łączącą wieś z Krakowem. W 1969 roku zlikwidowano Gromadę Balice, a do Gromady Liszki przyłączono Chrosną i Morawicę. W 1970 roku Kasę Spółdzielczą przemianowano na Bank Spółdzielczy, który w 1984 roku uzyskał nowo wybudowaną siedzibę. Kilkuwioskowe gromady okazały się niezdolne do zaspokajania potrzeb mieszkańców, a dodatkową niedogodnością było niepokrywanie się ich granic z terenem gminnych spółdzielni mających monopol m.in. na skup produktów rolnych. W 1973 roku przywrócono więc gminy, a do jednostki administracyjnej z siedzibą w Liszkach włączono wsie dotychczas należące do gromady a także Jeziorzany, Rączną, Ściejowice oraz Czułów. Od tego czasu skład Gminy Liszki nie uległ już mianie. W 1975 roku zlikwidowano powiaty, a do budżetów gmin trafiły większe środki. Dzięki nim do końca lat siedemdziesiątych zakończono gazyfikację wsi oraz posadzono kwiaty, zainstalowano ławki i postawiono płoty ogradzające trawniki na rynku.W 1990 roku po przemianach społeczno-gospodarczych przywrócono samorządną Radę Gminy Liszki, której pierwszym przewodniczącym został dyrektor szkoły w Kryspinowie Ryszard Daszyk. Urząd naczelnika zlikwidowano, a pierwszym wójtem został Stanisław Stopa z Jeziorzan. W czasie kolejnych kadencji, a szczególnie po wejściu do Unii Europejskiej przeprowadzono wiele istotnych inwestycji. Odnowiono jeden z budynków przy rynku i uczyniono go siedzibą Gminnego Ośrodka Kultury, Biblioteki Gminnej i urzędu pocztowego. Wyremontowano Urząd Gminy i szkoły, wybudowano siedzibę ośrodków zdrowia w Liszkach i Morawicy, a także zmodernizowano większość dróg i wybudowano sieć wodociągową i kanalizacyjną.
Ciekawostki
• W Liszkach urodził się dr Jerzy Madeyski, minister wyznań i oświecenia publicznego Austro-Węgier, a później minister pełnomocny RP w Berlinie, którego ojciec Stanisław przez trzy lata pełnił funkcję notariusza w Liszkach.• W 1920 roku doszło do kradzieży pół miliona marek polskich i wartych 400 tysięcy marek depozytów sierocych z Urzędu Podatkowego. Sprawcy zostali złapani a skradziony majątek odnaleziono w skałach na Krzemionkach.
ŹRÓDŁA ARCHIWALNE
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Acta visitationis exterioris decanatuum Oswiecimensis, Novi Montis, Zatoriensis et Skamnesis ad archidiaconatum Cracoviensem pertinentium per R. D. Christophorum Kazimirski, nominatum episcopum Kijoviensem et praepositum Tarnoviensem ex commissione Illustr. Principis D. Georgii, divina miseratione S.R.E. tituli s. Sixti cardinalis presbiteri Radziwiłł nuncupati, episcopatus Cracoviensis administratoris perpetui, in Olica er Nieswież ducis a. D. 1598
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Compendium actorum visitationis exterioris ecclesiarum existentium in et sub decanatu Pilsnensi, Mielecensi, Ropczicensi, Biecensi, Jaslensi et Żmigrodensi, ad archidiaconatum Sandecensem pertinentium, per R. D. Christophorum Kazimirski, praepositum Tarnoviensem mandato Illustrissimi et Reverendissimi Domini Georgii S. R. E. Cardinalis praesbiteri Radziwiłł nuncupati, episcopatus Cracoviensis administratoris perpetui, in Olyka et Nieswierz ducis a. D. 1595 factae
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Visitatio decanatuum Novi Montis, Volbromiensis, Leloviensis et Zatoriensis de mandato R. D. Bernardi Maciejowski, episcopi Cracoviensis et ducis Severiensis a. D. 1602
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji biskupich
Liber continens decreta executiva visitationum et alia ad correctionem et reformationem vitae et morum cleri pertinentia tempore fel. rec. R.D. Bernardi Maciejowski Cardinalis et episcopi Cracoviensis ac ducis Severiensis conscripta ex annis 1601 et sequent
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Visitatio ecclesiarum decanatus Novi Montis, Bythomiensis, Novi Fori, Chodeliensis, Parczoviensis per Rmum Dnum Petrum Skiedzienski Archidiaconum Zawichostensem de anno 1611 peracta
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Acta visitationis exterioris decanatus Skavinensis, Novi Montis, Oswencimensis, Zatoriensis, ad archidiaconatum Cracoviensem, prothonotarium apostolicum in a. D. 1617 authoritate ordinaria factae sub felicibus auspiciis R. D. Martini Szyszkowski, episcopi Cracobiensis, ducis Severiensis. Visitatio ecclesiae Collegiate Skarbimiriensis die 9 mesis Decembris anni 1617 ex speciali commissione Episcopi ordinarii facta kk. 106 - 110. Visitatio decanatus Wielicensis a. D. 1618 per R. D. Joannem Foxium, archidiaconum Cracoviensem
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Liber visitationum a R. D. Joanne Tarnowski, archidiacono Cracoviensi visitatarum ecclesiarum parachialium in decanatibus: Novi Monte, Scavinensi, Zatoriensi, Żiwecensi et Oswiecimensi in annis 1644 - 1647 expeditarum.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji biskupich
Visitatio quindecim decanatuum, nempe: Skavinensis, Zathoriensis, Novi Montis, Skalensis, Wrocimoviensis, Adreoviensis, Kijensis, Paczanoviensis, Oswiecimensis, Żywiecensis, Witoviensis, Skoliensis, Opatovecensis, Wielicensis et Plesnensis a Peril. et R.D. Nicolao Oborski, episcopo Laodicensis, suffraganeo, archidiacono, vicario in spiritualibus generali Cracoviensi in annis 1663 - 1665 expedita
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji kapitulnych
Wizytacja kanoniczna przeprowadzona w dn. 28 kwietnia 1728 r. przez bpa Michała Kunickiego...
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji biskupich
Visitatio archidiaconatus Cracoviensis (Decanatus: Skalensis - 1727; Vitoviensis - 1727; Prossoviensis - 1728; Novi Montis - 1728; Scawinensis - 1729; Xsiążnensis - 1731; Woynicensis - 1731; Zatoriensis - 1729; Lipnicensis - 1730; Dobczycensis - 1730; Andreoviensis - 1731; Żyvecensis - 1732; Oswiemensis - 1732; Wielicensis - 1741; postea sequntur inventaria ecclesiarum decanatus Dobczycensis, Woynicensis, Andreoviensis) per R.D. Michaelem de Magna Kunice Kunicki, episcopum Arsiacensem, suffraganeum et archidiaconum Cracoviensem annis 1727 - 1741 peracta
Autor: Michał Kunicki
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Akta wizytacji biskupich
Status ecclesiarum seu acta visitationis decanatuum Novi Montis et Bythomiensis in Polonia sub auspiciis Fel. regimine Cel. Principis R.D. Andrea Stanislai Kostka comitis in Załuskie Załuski, episcopi Cracoviensis, ducis Severiae, equitis Aquilae Albae, anno quo intra (1747 et 1748) conscripta
Autor: Andrzej Stanisław Kostka Załuski
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie
Protokuł Wizyty Generalney z Dekanatow Skalskiego i Nowogurskiego
Jak cytować?
Stanisław Witecki, "Liszki", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/miejscowosci/liszki-1