Ołtarz główny Chrystusa Ukrzyżowanego

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Mogilany
Miejscowość
Mogilany
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Mogilany
Parafia
Św. Bartłomieja Apostoła
Tagi
Cordis Jesu ołtarz główny sztuka około 1700
Miejsce przechowywania
Prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/04124
Kategoria
ołtarz
Czas powstania
przełom XVII i XVIII wieku
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, polichromia, złocenie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
szerokość – około 240 cm
wysokość – około 420 cm
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Figury Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty pochodzą z ołtarza z pierwszej połowy XVI wieku.

Opis

Ołtarz w formie rzeźbionej, ażurowej ramy na trójstopniowym cokole, z prostopadłościenną mensą z antepedium dekorowanym kwadratowymi płycinami z motywem czworoliścia. Na nim prostopadłościenne tabernakulum z drzwiami w kształcie stojącego prostokąta dekorowanymi koszem z chlebem, rybami i chrystogramem. Środkowa część podstawy wypełniona płycinami w kształcie leżących prostokątów z plakietami roślinnymi. Na jej zewnętrznych częściach posadowiono figury klęczących aniołów. Najwyższy stopień węższy, trójosiowy, o osiach zewnętrznych wysuniętych, flankowany konsolami z rzeźbami Matki Boskiej po lewej stronie i św. Jana Ewangelisty po prawej. Centralnie umieszczona rama ujmuje pole w kształcie serca, na tle którego jest eksponowany krucyfiks. Ażur tworzy wić winnej latorośli z kiśćmi winogron, a w nią wkomponowane jest siedem postaci aniołów trzymających banderole z ostatnimi słowami wypowiedzianymi przez Chrystusa wiszącego na krzyżu. Od góry: „Pragnę”, „Niewiasto! Oto syn Twój”, „Oto matka twoja”, „Ojcze odpuść im, / bo nie wiedzą co czynią”, „Zaprawdę powiadam tobie / dziś jeszcze będziesz ze Mną w raju”, „Spełniło się! / Ojcze w ręce Twoje oddaję ducha mojego”, „Boże mój Boże mój / czemużeś mnie opuścił”. Struktura w kolorze kremowym, profile, detale i ornamenty złocone; banderole srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Program ikonograficzny nastawy ołtarzowej był inspirowany rozwijającym się w okresie kontrreformacji zainteresowaniem i szczególnym kultem męki Chrystusa. Wkomponowanie postaci ukrzyżowanego Chrystusa w motyw serca wskazuje na związek z kultem Cordis Jesu (Serca Jezusa). Narodził się on w kręgu niemieckim, lecz rozwinął się dopiero w drugiej połowie XVII wieku we Francji. W Polsce propagowali go szczególnie jezuici i wizytki, przychylni byli mu krakowscy biskupi. Jest to szczególnie rzadka forma ołtarza, w Polsce podobny znajduje się dopiero w kościele parafialnym w Sobótce w Wielkopolsce. Formę serca sporadycznie przyjmowały także tabernakula (kościół parafialny w Toszku na Śląsku) i chrzcielnice (kościół w Jarzewie w Wielkopolsce), a częściej monstrancje z takimi reservaculami lub gloriami, kustodia, czy świeczniki.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ołtarz odnawiano w 1979 roku.

Streszczenie

Ołtarz został wykonany na przełomie XVII i XVIII wieku. Jego program ikonograficzny był inspirowany rozwijającym się w okresie kontrreformacji kultem męki Chrystusa, a wkomponowanie postaci ukrzyżowanego Chrystusa w motyw serca wskazuje na związek z kultem Cordis Jesu (Serca Jezusa).

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953

Jak cytować?

Agata Felczyńska , "Ołtarz główny Chrystusa Ukrzyżowanego", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-glowny-chrystusa-ukrzyzowanego

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności