Ołtarz główny

Dzieje zabytku

Ołtarz ufundował Aleksander Ługowski w drugiej ćwierci XVII wieku, a dokładniej pomiędzy 1630 rokiem (pod tą datą nie odnotowano jeszcze ołtarza w wizytacji biskupiej), a 1651 rokiem (datą śmierci fundatora). Ołtarz jest wzmiankowany w wizytacjach biskupich z lat: 1663, 1727, 1748 oraz w inwentarzach kościelnych (1791, 1828, 1836, 1843, 1844). W polu głównym ołtarza znajduje się obraz Chrzest Chrystusa, natomiast na zasuwie obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy z 1900 roku (według tradycji ustnej przywieziony z Rzymu), a w drugiej kondygnacji obraz Bóg Ojciec z XX wieku. Całość wystroju ołtarza dopełnia dekoracja rzeźbiarska, która pochodzi z czasu powstania kościoła oraz antepedium z przedstawieniem Serca Jezusa zdobione haftowanymi szklanymi paciorkami.

Opis

Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, dwukondygnacyjna, na cokole. Ołtarz murowany z kamienną mensą. Na lewym boku ołtarza drewniana wnęka na oleje święte z inskrypcją „OLEA SACRA”. Antepedium w formie leżącego prostokąta w profilowanej ramie, pole kompozycyjne dekorowane dookoła rzędem kolorowych rombów. W polu antepedium znajduje się haftowane koralikami przedstawienie gorejącego serca w koronie cierniowej z zatkniętym u góry krzyżykiem łacińskim. Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki. Drzwiczki dwuskrzydłowe, odlewane, w polach przedstawienie wici roślinnej oraz litery alfa i omega. Ściany boczne zdobione kaboszonem i ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Nastawa ustawiona jest na cokole. Pierwsza kondygnacja ujęta parą kolumn. Podpory dźwigają pełne belkowanie wyłamane nad polem środkowym, zamknięte silnie wysuniętym gzymsem. Pole obrazowe w formie arkady z obrazem przedstawiającym Chrzest Chrystusa, na zasuwie obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Kondygnacja ujęta jest uszami z płytkimi niszami dla figur św. Piotra po lewej stronie i św. Pawła po prawej, zwieńczonymi akroterionami utworzonymi z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Druga kondygnacja ustawiona jest na cokole, ujęta pilastrami hermowymi o kapitelach korynckich, dźwigającymi pełne belkowanie z silnie wystającym gzymsem. Pole obrazowe w formie owalu z przedstawieniem Boga Ojca i Gołębicy Ducha Świętego. Po bokach drugiej kondygnacji znajdują się nisze z figurami św. Stanisława po prawej stronie i nierozpoznanego świętego biskupa po lewej. Ołtarz zwieńczony jest cokołem z figurą św. Wojciecha.

Cokoły kolumn pierwszej kondygnacji dekorowane są z frontu uskrzydlonymi główkami anielskimi, na zewnętrznych bokach kartuszami z tarczą herbową czteropolową z herbami: Lubicz, Leliwa, Junosza i Rawicz; od wewnątrz ornamentem małżowinowym z chrząstką i kaboszonem. Cokoły kolumn pierwszej kondygnacji w jednej trzeciej wysokości zdobione są ornamentem małżowinowym z kaboszonami, powyżej trzon otoczony jest podwiązaną tkaniną. W polu środkowym w przyłuczach arkady umieszczone są uskrzydlone główki anielskie; węgary od wewnątrz dekorowane są kaboszonami z małżowiną oraz rozetami, podłucze zaś rozetami. Fryz zdobiony jest kaboszonami z małżowiną; a gzyms dekoracją roślinno-geometryczną. Uszy z niszami utworzone są z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego. Cokół drugiej kondygnacji dekorowany jest ornamentem małżowinowo-chrząstkowym i kaboszonem, a trzony kolumn utworzone są uskrzydlonych główek anielskich o stylizowanych na woluty skrzydłach. W czterech narożach pola obrazowego umieszczone są uskrzydlone główki anielskie. W polu fryzu znajduje się uskrzydlona główka anielska; gzyms dekorowany jest ornamentem roślinnym. Kondygnacja ujęta jest uszami z płaskiej małżowiny. Gzyms zakończony ażurowym ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Nisze z figurami otoczone są ornamentem małżowinowo-chrząstkowym i zwieńczone cokołami z palmetą.
Nastawa polichromowana na czerwono z zielonymi i czarnymi elementami. Ornamentyka i kolumny złocone, kaboszony srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Fundatorem ołtarza jest Aleksander Ługowski (1589-1651), herbu Lubicz, związany z dworem królewskim Zygmunta III i Władysława IV Wazy. Ługowski był doskonale wykształcony, studiował m.in. w Ingolstadt, odbył również wiele podróży zagranicznych. Dbał o prestiż rodu, upiększył zamek korzkiewski, ufundował omawiany kościół oraz część wystroju, o czym świadczą oznakowane jego herbami dzieła. Ołtarz główny ufundował pomiędzy 1630, a 1651 rokiem. Elementy zdobnicze ołtarza, które obficie pokrywają całą strukturę również odpowiadają takiemu datowaniu. Ołtarz ozdobiony jest ornamentem małżowinowo-chrząstkowym, popularnym w pierwszej połowie XVII wieku. Z tego samego okresu pochodzą również figury św. Piotra, św. Pawła i trzech świętych biskupów w górnej części ołtarza, a także obraz przedstawiający Chrzest Chrystusa. Jedynie obraz „Bój Ojciec” pochodzi z XX wieku.

Streszczenie

Ołtarz ufundował w drugiej ćwierci XVII wieku Aleksander Ługowski, a dokładniej pomiędzy 1630 rokiem (pod tą datą nie odnotowano jeszcze ołtarza w wizytacji biskupiej), a 1651 rokiem (datą śmierci fundatora). W polu głównym ołtarza znajduje się obraz Chrzest Chrystusa z czasu powstania ołtarza, natomiast na zasuwie obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy z 1900 roku (według tradycji ustnej przywieziony z Rzymu). Całość wystroju ołtarza dopełnia dekoracja rzeźbiarska, która również pochodzi z lat 1630-1651 oraz antepedium z przedstawieniem Serca Jezusa zdobione haftowanymi szklanymi paciorkami. Elementy zdobnicze ołtarza, które obficie pokrywają całą strukturę również odpowiadają takiemu datowaniu. Ołtarz ozdobiony jest ornamentem małżowinowo-chrząstkowym, popularnym w pierwszej połowie XVII wieku. Z tego samego okresu pochodzą również figury św. Piotra, św. Pawła i trzech świętych biskupów w górnej części ołtarza. Jedynie obraz „Bóg Ojciec” w górnej części ołtarza pochodzi z XX wieku.

Bibliografia