Ołtarz główny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Tomice
Miejscowość
Radocza
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wadowice Północ
Parafia
Przemienienia Pańskiego
Tagi
Matka Boska z Dzieciątkiem ołtarz główny Przemienienie Pańskie rzeźba XIX wieku św. Antoni Padewski
Miejsce przechowywania
prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/13669
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
1865-1870
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ołtarz główny został wykonany w latach 1865-1870, w czasie gdy proboszczem parafii był ks. Antoni Woźniak. Pierwotnie według zapisów w Kronice parafialnej z 1928 roku na ołtarzu ustawiona była również rzeźba św. Rozalii. W polu głównym znajduje się wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem z początku XVIII wieku, ozdobiony metalową sukienką, na zasuwie obraz Przemienienia Pańskiego, a w zwieńczeniu obraz św. Antoniego Padewskiego z XIX wieku. W 1968 roku zakupiono nowe tabernakulum, a także wykonano nowy tron wystawienia, wykorzystując po części elementy ze starego tronu.

Opis

Nastawa architektoniczna, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem i bramkami; ustawiona na jednostopniowej podstawie. Ołtarz drewniany, prostopadłościenny, obity boazerią, mensa drewniana z kamiennym portatylem. Tabernakulum w formie drewnianej skrzynki na dwustrefowym cokole zryzalitowanym bo bokach, o lekko wklęsłej linii. Ścianka frontowa obita fakturowaną blachą; drzwiczki w formie kwadratu z aplikowanym krzyżem oraz literami: Α i Ω. Tron wystawienia w formie baldachimu podtrzymywanego przez parę skręconych kolumn oraz ścianką tylną zwieńczoną konchą; dekorowane wolutami utworzonymi z akantu i karbowanej wstęgi. W partii cokołu przejścia, flankowane skrajnie filarami, zakończonymi wyłamanym gzymsem zamykającym prześwity.

Pole środkowe flankują dwie pary opilastrowanych filarów oraz dwie pary kolumn ustawionych pod kątem, dźwigających pełne belkowanie wyłamane na ich osi i przerwane nad polem środkowym oraz przerwany wolutowy przyczółek. W polu środkowym płytka nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami z obrazem Przemienienie Pańskie, ujęta profilowaną ramą. Powyżej kartusz z napisem: „Hic est Filius / meus dilectus, in quo / mihi complacui / S(ant) Joan”. Pomiędzy kolumnami figury św. Piotra po lewej stronie i św. Pawła po prawej stronie.

Zwieńczenie w formie stojącego prostokąta ujętego pilastrami, zamkniętego gzymsem w kształcie łuku kotarowego; po bokach ujęte spływami wolutowymi. W polu środkowym obraz św. Antoniego Padewskiego, umieszczony w ramie w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami. Na przerwanych przyczółkach siedzące figury aniołów. W partii trzonów pilastrów kondygnacji i zwieńczenia kampanule. Pole zwieńczenia w przyłuczach oraz na spływach wolutowe zwieńczenia zdobione stylizowanym akantem. Struktura polichromowana na kolor jasnozielony, cokoły i gzymsy na kolor szary, trzony kolumn białe, ornamentyka złocona.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz główny reprezentuje typ aediculowy, czyli jednokondygnacyjnej struktury ujętej parą podpór dźwigających przerwane belkowanie ze zwieńczeniem. Struktura opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej. Nastawa jest posadowiona na wysokim cokole z polem głównym flankowanym podporami, z obrazami w pierwszej kondygnacji oraz w zwieńczeniu. Rzeźby św. Piotra, św. Pawła, Matki Boskiej oraz aniołków w zwieńczeniu zostały wyrzeźbione w czasie powstania całej nastawy ołtarzowej w tym samym warsztacie rzeźbiarskim. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły twórcy tego retabulum i jego rzeźb.

Streszczenie

Ołtarz główny został wykonany w latach 1865-1870. Obraz Przemienienia Pańskiego wieku używany jest na zasuwie. W polu głównym znajduje się wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem z początku XVIII wieku, ozdobiony metalową sukienką, a w zwieńczeniu obraz św. Antoniego Padewskiego z XIX wieku.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków Krakowie, Karta inwentaryzacyjna ołtarza głównego, oprac. Mastalska Krystyna, 1974.

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków Krakowie, Karta inwentaryzacyjna rzeźby św. Rozalii, oprac. Mastalska Krystyna, 1974.

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków Krakowie, Karta inwentaryzacyjna obrazu „Matka Boska Śnieżna”, oprac. Mastalska Krystyna, 1974.

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków Krakowie, Karta inwentaryzacyjna obrazu „Przemienienie Pańskie”, oprac. Mastalska Krystyna, 1974.

Archiwum parafialne kościoła w Radoczy, Kronika parafialna (XIX wiek), b.s.

Archiwum parafialne kościoła w Radoczy, Nowy inwentarz kościelny i beneficjalny, 1928 rok.

Jak cytować?

Maria Działo, "Ołtarz główny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-glowny-106

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności