Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Ołtarz powstał w drugiej ćwierci XVII wieku, zapewne w tym samym czasie co ołtarz główny (między 1630 a 1651 rokiem) i stojący po drugiej stronie arkady tęczowej ołtarz boczny. W aktach wizytacji biskupiej kościoła z 1630 roku zapisano, że nowo wybudowana świątynia nie posiada jeszcze ołtarzy. Zapis o trzech ołtarzach w kościele pojawia się dopiero w kolejnych wizytacjach z lat: 1663, 1727, 1748 i 1783, a także w inwentarzach kościelnych (1828, 1836, 1843, 1844). W polu głównym umieszczono obraz Matki Boskiej Śnieżnej, na zasuwie malowidło współczesne z Sercem Pana Jezusa, w predelli obraz z przedstawieniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, a w zwieńczeniu wizerunek Koronacji Matki Boskiej. W zwieńczeniu znajdują się rzeźby Archanioła Rafała, św. Jana oraz św. Michała Archanioła na szczycie.

Opis

Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Ołtarz murowany, prostopadłościenny z kamienną mensą. Antepedium drewniane, w polu którego ozdobny, płaskorzeźbiony monogram maryjny na niebieskim tle oraz dekoracja ornamentalna w narożach pola. Pole ujęte ozdobną ramą z płaskorzeźbionym ornamentem z wici roślinnej na jasnoniebieskim tle. Drewniane retabulum ustawione na cokole. W predelli obraz z przedstawieniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w kształcie leżącego prostokąta o krótszych bokach zakończonych półkolistym łukiem nadwieszonym. Nastawa flankowana parą kolumn podtrzymujących wyłamane nad osią główną belkowanie. W polu głównym obraz Matki Boskiej Śnieżnej, a na zasuwie obraz Najświętsze Serce Jezusa. Zwieńczenie w formie owalu ujętego dekoracyjną, ażurową ramą formowaną z ornamentu małżowinowo-chrząstkowego na tle kwadratowej ramy. W polu znajduje się obraz „Koronacja Najświętszej Marii Panny”, a po bokach figury, po lewej: św. Archanioła Rafała z Tobiaszem, po prawej: św. Jana Ewangelisty, na szczycie figura św. Michała Archanioła. Partie cokołów ozdobione są ornamentem w formie kartusza o fantazyjnie kształtowanych krawędziach, z motywem kaboszonów pośrodku. Cokoły po zewnętrznej stronie zostały ozdobione ornamentalnym podwieszeniem z motywem małżowinowo-chrząstkowym. Zasadnicza część nastawy ujęta po bokach uszami z ornamentem o formach małżowinowo-chrząstkowych, z czego lewy złożony, dostosowany do północnego filaru kościoła. Trzony kolumn w dolnej partii ozdobione kartuszami o fantazyjnych wycięciach z motywami kaboszonów, w górnej partii pokryte dekoracją w formie wici winnej latorośli. W partii fryzu oraz pod gzymsem ornamentyka roślinna. Pośrodku belkowania motyw dekoracyjnego spływu z uskrzydloną główką aniołka z podwiązaną chustą pod szyją. Pole środkowe w formie prostokątnej wnęki ujętej profilowanymi ramami z czego wewnętrzna ozdobiona ornamentem małżowinowo-chrząstkowym z motywami uskrzydlonych główek aniołków pośrodku każdego boku ramy. Polichromia struktury ołtarza utrzymana w odcieniach ciemnego brązu i bordo, partie w tle ornamentów niebieskie. Ornamentyka i elementy detalu architektonicznego złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Analiza stylistyczna struktury i elementów dekoracyjnych pozwala przypuszczać, iż omawiane dzieło oraz stojący po drugiej stronie arkady tęczowej ołtarz, a także ołtarz główny fundacji Aleksandra Ługowskiego powstały w jednym czasie po 1630 a przed 1651 rokiem. Ołtarz stanowi typowy przykład dla tego okresu struktury ołtarzowej cechującej się prostą, jednoosiową formą, bogato dekorowaną ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Charakterystyczne są również umieszczone na ołtarzu uskrzydlone główki aniołków skierowane na wprost i z szyją podwiązaną drapowaną chustą – w sposób typowy dla XVII wieku. Niestety nie jest znana atrybucja ołtarza.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Streszczenie

Ołtarz powstał w drugiej ćwierci XVII wieku, zapewne w tym samym czasie co ołtarz główny (między 1630 a 1651 rokiem) i stojący po drugiej stronie arkady tęczowej ołtarz boczny. Dzieło stanowi typowy przykład dla tego okresu struktury ołtarzowej cechującej się prostą, jednoosiową formą, bogato dekorowaną ornamentem małżowinowo-chrząstkowym. Niestety nie jest znana atrybucja ołtarza. W polu głównym umieszczono obraz Matki Boskiej Śnieżnej, na zasuwie współczesne płótno ukazujące Serce Pana Jezusa, w predelli przedstawienie Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, a w zwieńczeniu obraz Koronacji Matki Boskiej. W zwieńczeniu znajduje się też rzeźby Archanioła Rafała, św. Jana oraz św. Michała Archanioła na szczycie.

Bibliografia