Feretron Najświętsze Serce Jezusa i Marii

Dzieje zabytku

Feretron ufundował ksiądz Franciszek Kamski między 1882, a 1896 rokiem.

Opis

Feretron dwustronny z obrazami Najświętszego Serca Jezusa oraz Najświętszego Serca Marii ustawiony na prostopadłościennej i profilowanej podstawie, zaopatrzonej w otwory na drążki do noszenia w procesji. Obrazy umieszczone są w prostokątnych i profilowanych obramieniach, górne naroża ścięte ukośnie z uskokiem. Obramienia u góry i u dołu ram zdobione są rzeźbionymi wolutkami ze stylizowanymi liśćmi akantu. U szczytu ażurowe zakończenie złożone z dwóch stykających się wolut. Podstawa feretronu i boki polichromowane są na kolor zielony, obramienie po stronie Najświętszego Serca Marii malowane na kolor błękitny, a na odwrociu na kolor czerwony. Obrazy umieszczone są w szerokich ramach w kształcie stojących prostokątów o górnych narożach ściętych ukośnie z uskokiem. Rama dekorowana jest liśćmi bujnego akantu i złocona.

Obraz przedstawiający Najświętsze Serce Marii w kształcie stojącego prostokąta o ściętych górnych narożach. W centrum kompozycji znajduje się serce oplecione ukośnie wieńcem z róż i przebite z prawej strony na wylot mieczem, u góry zakończone płomieniami spośród których wyłania się gałązka białej lilii. Tło obrazu jest jasnobrązowe, rozświetlone wokół serca.

Po drugiej stronie feretronu znajduje się obraz Najświętszego Serca Jezusa, oplecionego ukośnie koroną cierniową, z raną po lewej stronie, z której obficie sączą się strużki krwi. Serce zakończone jest płomieniami, spośród których wyłania się krzyż. Tło obrazu jest jasnobrązowe, rozświetlone wokół serca.

Zarys problematyki artystycznej

Feretron to obraz lub rzeźba umieszczone w ozdobnej ramie z podstawą zaopatrzoną w otwory na drążki do noszenia podczas procesji. Słowa „feretron” czy „feretrum” wywodzą się ze starożytnego Rzymu, gdzie określały posągi niesione w pochodach triumfalnych. Jedna z pierwszych procesji chrześcijańskich z niesieniem wizerunku odbyła się w 590 roku, kiedy w Rzymie zapanowała epidemia tyfusu. Papież Grzegorz I Wielki zarządził w siedmiu kościołach Rzymu odprawienie nabożeństw suplikacyjnych, tzn. błagalnych. Nabożeństwa te były połączone z procesjami, w czasie których niesiono obraz Matki Boskiej Ocalenie Ludu Rzymskiego – Salus Populi Romani. Struktura feretronu z kościoła w Zakliczynie wykonana jest pod koniec XIX wieku przez nieznanego autora. Na feretronie umieszczono obraz Najświętszego Serca Jezusa i Marii.

Fundatorem dzieła był ksiądz Franciszek Kamski, proboszcz parafii w Zakliczynie w latach 1883-1900. Ksiądz Kamski urodził się 3 lutego 1851 w Trzebieńczycach. W 1876 roku przyjął święcenia kapłańskie. Do Zakliczyna przybył w 1882 roku, a od 1900 do 1913 roku pracował w Bieżanowie. Między innymi za czasów jego posługi wyremontowano kościół i zamówiono witraże do okien prezbiterium i nawy, a prawdopodobnie także odmalowano wnętrze. W 1890 roku proboszcz Kamski założył Kółko Rolnicze w Zakliczynie. Jako emeryt mieszkał w Oświęcimiu. Zmarł 15 listopada 1925.

Umieszczone na feretronie Serce Marii w sposób naturalny łączy się z tematem Serca Jezusa. Ikonografia przedstawienia Serca Marii kształtowała się pod wpływem kultu propagowanego przez Jana Eudesa oraz kolejnych objawień maryjnych i jest bardzo różnorodna. Wywodzi się ze średniowiecznych przedstawień Matki Boskiej Bolesnej i wątków pasyjnych, dlatego też Serce Marii na obrazie w Zakliczynie jest przeszyte mieczem. Często wykazuje związek z ujęciem Serca Jezusa, w ten sam sposób ukazując serce, jednak Serce Jezusa oplecione jest koroną cierniową, a nie wieńcem z róż. Podobne wizerunki Serca Marii występowały jako emblematy w różnych zakonach, bractwach, a także w dewocjonaliach. W XIX i XX wieku nastąpił wyraźny wzrost wyobrażeń Serca Marii związany z objawieniami maryjnymi (La Salette, Fatima, Lourdes, Paryż), powstaniem kolejnych zgromadzeń zakonnych, a przede wszystkim ogłoszeniem dogmatu o niepokalanym poczęciu Najświętszej Marii Panny w 1854 roku.

Streszczenie

Feretron ufundował ksiądz Franciszek Kamski między 1882, a 1896 rokiem.

Bibliografia