Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Dzwonnica wzniesiona najprawdopodobniej około 1763 roku, kiedy budowany był obecny kościół parafialny.

Opis

Dzwonnica parawanowa, murowana z cegły i tynkowana, trójosiowa, dwukondygnacyjna ze zwieńczeniem. Usytuowana na niewielkim wzniesieniu, w południowej części muru otaczającego kościół. Od południowego wschodu prowadzą do niej schody, otoczone murem. Dolna kondygnacja na wysokim cokole, jednoprzelotowa z usytuowanym na osi, zamkniętym półkoliście otworem przejściowym, umieszczonym w prostokątnej płycinie. Na jego osi w fasadzie południowej, muszla palmetowa. Osie skrajne z analogicznymi płycinami, w których umieszczono zamknięte półkoliście, głębokie nisze o profilowanych krawędziach. W elewacji od strony kościoła skrajne osie z prostokątnymi płycinami, po prawej, usytuowana niewielka przybudówka kryta dachem pulpitowym, z okratowanym otworem okiennym w przyziemiu. Wąskie elewacje boczne artykułowane prostokątnymi płycinami. Kondygnacja zamknięta bogato profilowanym, wydatnym gzymsem przełamującym się na bocznych krawędziach budynku. Kondygnacja druga trójprzelotowa z umieszczonymi w osiach, zamkniętymi półkoliście otworami, w miejscu których zamontowane dzwony. Elewacje południowa i północna artykułowane za pomocą pilastrów o kapitelach impostowych, łączących się z gzymsem koronującym. Zwieńczenie w kształcie łuku kotarowego o ściętym wierzchołku, z umieszczonym w jego centrum otworem o formie czwórliścia. Całość zwieńczona metalowym krzyżem. Gzymsy oddzielające kondygnacje oraz zwieńczenie kryte blachą. Tynk szary, zróżnicowany kolorystycznie bielą użytą w celu podkreślenia detalu architektonicznego.

Zarys problematyki artystycznej

Dzwonnice w typie parawanowym charakteryzuje forma murowanej ścianki z najczęściej trzema arkadami symbolizującymi Trójcę Świętą, z których każda mieści dzwon. W dziejach sakralnej architektury europejskiej początkowo wznoszono je w formie nadbudowy powyżej ściany frontowej kościoła, jako mniej kosztowny zamiennik wież mniej zasobnych kościołów prowincjonalnych, bądź niewielkich założeń sakralnych. W Polsce dzwonnice parawanowe występują jako budowle wolnostojące najczęściej wznoszone przy starszych, bezwieżowych kościołach bądź takich, których konstrukcja wieży była zbyt słaba, by pełnić funkcję dzwonnicy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

W 1958 roku określono stan zachowania, jako dobry (zniszczenia 5%), podobnie w 1967 roku. Obecnie stan zachowania dobry: wymienione pokrycie dachowe, niewielkie odspojenia tynku i zacieki w partiach zwieńczenia oraz w przyziemiu.

Literatura

Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian, Sztuka ziemi krakowskiej, Kraków 1982, s. 313, 553.
Łoziński Jerzy, Miłobędzki Adam, Atlas Zabytków Architektury w Polsce, Warszawa 1967.
Natanek P., Informator Architektury krakowskiej 2000. Parafie i Kościoły, Kraków 2000.
Szablowski Jerzy, red., Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, woj. krakowskie, Warszawa 1953, s. 99-100.

Streszczenie

Będąca częścią kompleksu architektonicznego kościoła parafialnego pw. Wszystkich Świętych w Babicach dzwonnica stanowi przykład barokowej budowli w typie parawanowym.