Kościół Wszystkich Świętych

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
Kraków
Gmina
Kraków-Nowa Huta
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wawrzeńczyce
Parafia
Wszystkich Świętych
Kościół
Wszystkich Świętych
Tagi
architektura drewniana kościół drewniany
Identyfikator
DZIELO/13599
Kategoria
kościół
Ilość
1
Czas powstania
1646 rok
Fundator
Barbara Morsztynowa
Technika i materiał
drewno, techniki ciesielskie, gont, blacha, szkłao
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Pierwszy kościół w tym miejscu był wzmiankowany już w XV wieku. Obecny został wzniesiony w 1646 roku z funduszy Barbary Morsztynowej i był konsekrowany w 1698 roku. W 1774 roku opisywano, że „kościoła dach pobity gontami, potrzebuje zapomogi, ściany zewsząd pogniłe. Trzeba nowy stawiać!”. W 1777 roku budynek był gruntownie odnowiony dzięki Konstancji z Dębińskich Wodzickiej, kasztelanowej sandomierskiej. W tym samym czasie proboszcz Kajetan Kulpiński zadbał o wystrój i polichromię, wybudował nową zakrystię i ją wyposażył. Kościół odnawiano ponownie w 1855, 1860 i 1885 roku. W 1921 i 1943 roku wyremontowano organy, a w 1968 roku zakupiono nowe. W 1953 roku wymieniono gontowe pokrycie dachu, a artystka Jadwiga Rymarówna wykonała polichromię wnętrza. W 1954 roku na wschodniej ścianie zewnętrznej kościoła zbudowano kapliczkę z porcelanową płaskorzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem wykonaną przez M. Piotrowskiego. W 1955 roku doprowadzono prąd. W 1970 roku wymieniono przegniłe deski w ścianach kościoła, a gont na kruchcie na blachę. Pięć lat później wymieniono gonty, część desek oszalowania oraz okna. W 1983 i 1993 roku wymieniono gonty, okna, przybudówki, oszalowania, założono betonowe ławy fundamentowe i izolację. W 1998 roku odnowiono wnętrze kościoła, obrazy, chrzcielnicę, ołtarze i przywrócono czterokrotnie przemalowane wnętrze do pierwotnego stanu. Kolejny prace remontowe przeprowadzano w latach 1997-2000. W 2002 roku odnowiono przybudówki.

Opis

Kościół usytuowany na wzniesieniu, w otoczeniu bogatego drzewostanu. Orientowany, jednonawowy, z zamkniętym trójbocznie prezbiterium i przylegającą od północy zakrystią. Od południa i zachodu do korpusu przylegają kruchty. Nawa na planie prostokąta, szersza od prezbiterium. Wewnątrz pozorne sklepienie kolebkowe, w nawie z płaskimi odcinkami stropowymi po bokach, podpartymi na profilowanych słupach ustawionych na cokołach. Ściany opięte pilastrami naśladującymi formę słupów. Prezbiterium od korpusu oddziela łuk tęczowy, półkolisty, profilowany, ozdobiony ornamentem sznurowym, wsparty na profilowanych kroksztynach dekorowanych drewnianymi rozetami. Od zachodu parapet chóru muzycznego na planie prostokąta oparty na dwóch wielobocznych słupach, front dekorowany motywem w formie powtarzających się zwróconych do siebie par esownic i napisem „MIŁOŚCIĄ WIECZNĄ UMIŁOWAŁEM CIĘ” rozdzielonym wizerunkiem pelikana karmiącego młode własną krwią. Od południa schody prowadzące na chór z analogiczną dekoracją. Fasada prosta, zamknięta daszkiem krytym gontem, zwieńczona trójkątnie. Korpus z trzech stron wzmocniony belkami. Od strony północnej i południowej po dwa okna prostokątne zwieńczone niewielkimi blaszanymi daszkami. Prezbiterium od strony południowej opięte dwoma belkami, z prostokątnym oknem. Na ścianie wschodniej, na zewnątrz, kapliczka z ceramicznym przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W ścianach wschodniej i północnej zakrystii po jednym prostokątnym oknie. Dach dwuspadowy, o jednej kalenicy, od wschodu odzwierciedla układ ścian prezbiterium. Kruchty przykryte dachami dwuspadowymi. Dachy kryte gontem. Na przecięciu korpusu z prezbiterium blaszana, ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę zwieńczona hełmem baniastym ze spłaszczoną kulą z krzyżem.

Zarys problematyki artystycznej

Kościół w Górce Kościelnickiej nie wyróżnia się na tle drewnianej architektury Małopolski. Jego konstrukcja jest oparta na schemacie późnogotyckiego kościoła typu małopolskiego, bezwieżowego, złożonego z nawy i trójbocznie zamkniętego prezbiterium z dobudowaną zakrystią. Obie części nakrywa jednokalenicowy dach. Wnętrze przekryte jest, co jest już typowe w XVII wieku, sklepieniem pozornym. Zostało ono w tym przypadku zawieszone między zaskrzynieniami. Podobne rozwiązanie zastosowano w kościołach w Moszczenicy Niżnej, Lubieniu, Wojniczu, Chronowie czy Chomranicach.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Remontowany w latach: 1777, 1855, 1860, 1885, 1893, 1970, 1983, 1993, 1997-2000, 2002.

Streszczenie

Obecny kościół został wzniesiony w 1646 roku z funduszy Barbary Morsztynowej i był konsekrowany w 1698 roku. W 1777 roku budynek był gruntownie odnowiony dzięki Konstancji z Dębińskich Wodzickiej. Od tego czasu kościół wielokrotnie remontowano. Jego architektura jest oparta na schemacie późnogotyckiego kościoła typu małopolskiego, bezwieżowego, złożonego z nawy i trójbocznie zamkniętego prezbiterium z dobudowaną zakrystią. Wnętrze zdobią barokowe ołtarze i polichromia wykonana w 1953 roku przez artystkę Jadwigę Rymarównę.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Natanek Piotr, "Informator Archidiecezji Krakowskiej 2000. Parafie i kościoły", Kraków 2000
Brykowski Ryszard, Kornecki Marian, "Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej", Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1984
Pytel Zbigniew, Susek Mariusz, "Drewniane świątynie archidiecezji krakowskiej ", Kraków 1999
Kornecki Marian, "Drewniane kościoły w Małopolsce", Kraków 2000

Jak cytować?

Agata Felczyńska , "Kościół Wszystkich Świętych", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/kosciol-wszystkich-swietych

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności