Matka Boska Niepokalanie Poczęta
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Kalwaria Zebrzydowska
Miejscowość
Kalwaria Zebrzydowska
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Kalwaria Zebrzydowska
Parafia
Św. Józefa
Miejsce przechowywania
południowe (prawe) ramię transeptu
Identyfikator
DZIELO/14392
Kategoria
inne dzieła sztuki
Ilość
1
Czas powstania
druga / trzecia ćwierć XX wieku
Autor
Irena Weiss
Technika i materiał
mozaika; kamień, szkło, emalia
Wymiary podstawowe
szerokość –
36 cm
wysokość –
56 cm
Inne wymiary –
wysokoscBezRamy:
wysokoscFigury:
szerkoscBezRamy:
szerokoscFigury:
wymiarPodstawy:
srednica:
srednicaCzary:
szerokoscRam:
Autor noty katalogowej
Justyna Kuska
Dzieje zabytku
Mozaika przedstawiająca Matkę Boską Niepokalanie Poczętą w transepcie kościoła parafialnego św. Józefa w Kalwarii Zebrzydowskiej została wykonana przez krakowską malarkę, autorkę mozaik i witraży, żonę Wojciecha Weissa, Irenę Weiss.
Opis
Mozaika w kształcie stojącego prostokąta z umieszczonym centralnie frontalnym przedstawieniem Matki Boskiej w typie Niepokalanie Poczętej. Maria ukazana całopostaciowo, w pozycji stojącej z głową pochyloną nieznacznie w prawo i skierowaną do dołu. Ręce postaci ugięte w łokciach i wyciągnięte na boki. Twarz Marii pozbawiona jest szczegółów fizjonomicznych. Wokół głowy znajduje się nimb w kolorach białym, złotym, ciemnoniebieskim i zielonym. Postać ubrana jest jasnożółtą suknię z długimi rękawami przewiązaną w talii złotym pasem oraz rozwiany płaszcz utrzymany w odcieniach niebieskiego. Spod szat widoczne brązowe buty. Pod stopami postaci widoczny fragment ciemnozielonego owalu nawiązującego do globu, na którym zazwyczaj stoi Maria w przedstawieniach Niepokalanego Poczęcia. Tło jednolite utrzymane w odcieniach brązu i szarości.
Zarys problematyki artystycznej
Mozaika autorstwa Ireny Weiss jest przykładem uproszczonej kompozycji o tematyce religijnej, w której temat ikonograficzny zarysowano jedynie szkicowo. Kolorystyka i ogólny zarys postaci, a także jej charakterystyczna poza wskazują, że mozaika przedstawia Matkę Boską z typie Niepokalanie Poczętej. Irena Weiss była początkowo uczennicą, potem żoną znanego malarza okresu Młodej Polski, profesora i rektora krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych Wojciecha Weissa. Naukę malarstwa i rzeźby rozpoczęła w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Konrada Krzyżanowskiego i Xawerego Dunikowskiego. Następnie kontynuowała edukację w Monachium i prywatnie u Wojciecha Weissa w Krakowie. W 1908 roku wyszła za Weissa. By jej prace nie były mylone z dziełami męża, przyjęła pseudonim artystyczny Aneri (będący anagramem imienia Irena). Aneri była autorką licznych pejzaży, martwych natur, portretów charakteryzujących się mocnymi, nasyconymi barwami. W późniejszym okresie twórczości wykonywała również mozaiki i witraże. Rodzina Weissów od około 1904 roku była związana z Kalwarią Zebrzydowską, gdzie Wojciech Weiss kupił dom dla swoich rodziców. Po ślubie z Ireną artysta dzielił swój czas pomiędzy Kraków a położony u podnóża klasztoru Bernardynów dom w Kalwarii. Kalwaryjskie pejzaże stały się częstym motywem w twórczości zarówno Wojciecha jak i Ireny Weiss. Prócz omawianej mozaiki przedstawiającej Matkę Boską Niepokalanie Poczętą i wizerunku św. Józefa z Dzieciątkiem w kościele św. Józefa w Kalwarii Zebrzydowskiej, Aneri wykonała także mozaikę z wizerunkiem Matki Boskiej w kościele św. Michała Archanioła w pobliskich Zebrzydowicach.
Stan zachowania / Prace konserwatorskie
Dobry, niewielkie spękania i zabrudzenia.
Streszczenie
Mozaika przedstawiająca Matkę Boską Niepokalanie Poczętą została wykonana przez krakowską malarkę, żonę Wojciecha Weissa, Irenę Weiss (pseudonim artystyczny Aneri). Aneri była autorką licznych pejzaży, martwych natur, portretów charakteryzujących się mocnymi, nasyconymi barwami. W późniejszym okresie twórczości wykonywała również mozaiki i witraże. Rodzina Weissów od około 1904 roku była związana z Kalwarią Zebrzydowską, gdzie Wojciech Weiss kupił dom dla swoich rodziców. Kalwaryjskie pejzaże stały się częstym motywem w twórczości zarówno Wojciecha jak i Ireny Weiss. Prócz omawianej mozaiki i wizerunku św. Józefa z Dzieciątkiem w kościele św. Józefa w Kalwarii Zebrzydowskiej, Aneri wykonała także mozaikę z wizerunkiem Matki Boskiej w kościele św. Michała Archanioła w pobliskich Zebrzydowicach.
Bibliografia
"Piękno do mnie przyszło... Wojciech Weiss. Malarstwo białego okresu 1905-1912, Aneri Irena Weissowa. Malarstwo, katalog wystawy", Warszawa 2007
Weiss Renata, "Akordy światła i koloru. Wojciech Weiss i Aneri", Stalowa Wola 2017
Weiss-Nowina Konopka Zofia, "Kalwaryjski szlak Wojciecha Weissa", http://szlakimalopolski.mik.krakow.pl/?szlaki=kalwaryjski-szlak-wojciecha-weissa [dostęp z dn. 23.04.2018]
Inne dzieła tego autora
Osoby związane z dziełem
Inne dzieła z tego miejsca
Podobne dzieła
Po tytule
Po kategorii
Po tagach
Po technice i materiale
Chrystus Błogosławiący, Matka Boska z Dzieciątkiem
Matka Boska Karmiąca
Matka Boska Nieustastającej Pomocy
Dwustronny obraz: Matka Boska Różańcowa ze świętymi dominikańskimi oraz św. Piotr i św. Paweł
Ecce Homo; Matka Boska Częstochowska
Ecce Homo; Matka Boska Częstochowska
![Zdjęcie nr 1: Balustrada ganku obiegająca ścianę zachodnią, północną i południową z malowanymi scenami Litanii Loretańskiej umieszczonymi w płycinach o różnorodnych kształtach, przeważnie stojącego prostokąta z modyfikacjami: o ściętych narożach, zamkniętych półkoliście, zamkniętych uszakami lub innych. Poszczególne osie wydzielone są pilastrami hermowymi, wspartymi na bazach i niskich cokołach. Podpory podtrzymują imposty zdobione rombami oraz niepełne belkowanie w postaci profilowanego gzymsu, wyłamanego na ich osi. Pod oraz ponad obrazami umieszczone są złocone napisy. Balustrada ujęta jest od dołu fantazyjnie wykrojonymi kartuszami, ozdobionymi kaboszonami i rautami. Struktura jest polichromowana na czarno, pilastry i detale na czerwono, ornamentyka i profilowania złocone oraz srebrzone. Poszczególne sceny opatrzone są napisami:
Na ścianie południowej, od lewej:
1. „S. VIRGO VIRGINVM, OR(A PRO NOBIS)”, „PANNO NAD PANNAMI, MODL(SIĘ ZA NAMI)”
2. „MATTER VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO ŻYJĄCYCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „MATER PVLCHRAE DILECTIONIS, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO JEZVSOWEJ MIŁOSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „MATER SANCTAE SPEI, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO S. NADZIEJI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „MATER HONORIFICATA, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO PRZESŁAWNA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „LIGNVUM VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DRZEWO ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „VENA VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „STRVMIENIV ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „NAVIS INSTITORIS ETC, OR(A PRO NOBIS)”, „OKĘCIE CHLEB ŻŸWŸ NIOSACŸ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „FAVVS DISTILANS, OR(A PRO NOBIS)”, „SŁODKOŚCI PŁŸNACA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „FONS SIGNATVS, OR(A PRO NOBIS)”, „ZDROJV ZAPIECZĘTOWANY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PVTEVS AQVARVM VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „STVDNICO WOD ŻŸWŸCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „TORRENS MELLIS ET BVTYRI, OR(A PRO NOBIS)”, „POTOKV Z MIŁOSCIA CIEKACY: M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „DOMVS SAPIENTIAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DOMIE MADROSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „SPECVLM SINE MACVLA, OR(A PRO NOBIS)”, „ZWIERCIADŁO BEZ ZMAZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie zachodniej, od lewej:
1. „THRONVS SALAMONIC, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON SALOMONA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „MVLIER AMICTA SOLE, OR(A PRO NOBIS)”, „NIEWIASTA W SŁONCE ODZIANA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „PVLCHRA VT LVNA, OR(A PRO NOBIS)”, „PIEKNA JAK KSIEŻYC, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „ELECTA VT SOL, OR(A PRO NOBIS)”, „WYBRANA JAK SŁOŃCE, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „HONORIFICENTIA POPVLI NOSTRI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEDMIOT CZCI NARODU NASZEGO”
6. „VIRGA MOYSIS, OR(A PRO NOBIS)”, „LASKA MOJŻESZOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „CIVITAS REFVGII, OR(A PRO NOBIS)”, „MIASTO UCIECZKI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „CLYPEVS OMNIB, IN TE SPERATIB, OR(A PRO NOBIS)”, „TARCZA WSZYSTKICH TOBIE UFAJ[ĄCY]M”
9. „TVRRIS EBVRNEA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO Z KOSCI SŁONIOWEJ M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie północnej, od lewej:
1. „TVRRIS DAVIDICA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO DAWIDOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „PARADISVS VOLVPTATIS, OR(A PRO NOBIS)”, „RAJU ROZKOSZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „DESIDERIVM COLLIVEM ETERNORV, OR(A PRO NOBIS)”, „PRAGNIENIE PAGÓRKÓW WIECZny do, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „LILIVM INTER SPINAS, OR(A PRO NOBIS)”, „LILIA MIĘDZY CIERNIAMI”
5. „RVBVS ARDENS INCONBVSTVS, OR(A PRO NOBIS)”, „KRZAK OGNISTY CIERNIowy, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „THALAMVS SPONSI, OR(A PRO NOBIS)”, „KOMNATA OBLUBIEŃCÓW, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „TABERNACVLVM FOEDERIS, OR(A PRO NOBIS)”, „NAMIOT PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „AVRORA CONSVRGENS, OR(A PRO NOBIS)”, „JUTRZENKA WSCHODZĄCA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „SANCTVARIVM DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „SANKTUARIUM BOGA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „ARCA TESTAMENTI, OR(A PRO NOBIS)”, „ARKA PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PROPITIATORIVM ALTISSIMI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEBŁAGANIE PRZEDWIECZNEGO, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „GLORIA IERVSALEM, OR(A PRO NOBIS)”, „CHWAŁA JERUSALEM, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „SOLVM GLORIA DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON CHWAŁY BOŻEJ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „REGINA CAELI, OR(A PRO NOBIS)”, „KRÓLOWA NIEBA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/59a3f97fed050f099cb97de9/WorkImage/5b44798b70d08872201b7e0c/5b44798b70d08872201b7e0c_home.jpg?rand=1714175222)
Jak cytować?
Justyna Kuska, "Matka Boska Niepokalanie Poczęta", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-niepokalanie-poczeta-12