Ukrzyżowanie

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Zembrzyce
Miejscowość
Zembrzyce
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Sucha Beskidzka
Parafia
Narodzenia św. Jana Chrzciciela
Tagi
ks. Bronisław Fidelus malarstwo XIX wieku Szczepan Sitarski Ukrzyżowanie
Miejsce przechowywania
pod chórem
Identyfikator
DZIELO/22378
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
1867 rok
Technika i materiał
olej na płótnie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Obraz namalował w 1867 roku Szczepan Sitarski.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta, przedstawia ukrzyżowanego Chrystusa z Matką Boską, św. Janem Ewangelistą i św. Marią Magdaleną. W centrum kompozycji jest ukazany Chrystus, przybity do krzyża trzema gwoździami. Ciało w dużym zwisie o wyraźnie podkreślonej muskulaturze, ręce ułożone na kształt litery „V”, głowa przechylona na prawe ramię i opadła w dół. Twarz szczupła z zamkniętymi oczami, prostym nosem, okolona średniej długości brodą. Włosy długie, opadające falami na plecy i piersi. Na głowie ma założoną zieloną koronę cierniową, a wokół bioder luźno przewiązane, białe perizonium z jednym końcem rozwianym wzdłuż prawego uda. Głowę otacza złoty i kolisty nimb, a nad nią zawieszony jest titulus w formie białej banderoli z napisem „IN/RI”. Na ciele ma zaznaczone ślady męki. Z lewej strony krzyża stoi Matka Boska, zwrócona trzy czwarte w lewo, ze splecionymi dłońmi na wysokości bioder, z głową uniesioną do góry. Twarz szczupła z delikatnie otwartymi ustami, prostym nosem i wzrokiem skierowanym na Chrystusa, po policzkach Marii spływają łzy. Ubrana jest w jasnobrązową, długą suknię oraz ciemnoniebieski płaszcz założony na głowę, na stopach ma sandały. Po prawej stoi św. Jan zwrócony trzy czwarte w prawo, z lewą ręką uniesioną wysoko do góry, prawą ma opuszczoną w dół. Twarz owalna, ukazana z lewego profilu, z dużymi ustami, długim nosem, wzrokiem skierowanym na Chrystusa; po policzkach spływają mu łzy. Święty ma jasnobrązowe włosy, średniej długości, opadające na plecy. Ubrany jest w beżową koszulę, zieloną suknię, przewiązaną czerwonym paskiem i czerwony płaszcz zawiązany z przodu. Po lewej, u stóp krzyża klęczy św. Maria Magdalena zwrócona trzy czwarte w lewo z prawą dłonią opuszczoną w dół, a lewą przyciska do piersi. Twarz owalna z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, dużymi ustami i prostym nosem. Ma długie włosy, opadające na plecy i z lewej strony na piersi. Ubrana jest w szarą suknię oraz żółty płaszcz. W tle widoczne jest ciemne, pochmurne niebo. W prawym dolnym narożu znajduje się napis „Pamiątka Braci Kawalerów / Zfondowana w r(oku) 1867. / malował Szczepan Sitarski”, a na odwrociu „RENOVATUM A(NNO) D(OMINI) 1989 / Z FUNDACJI KS(IĘDZA) PRAŁATA / BRONISŁAWA FIDELUSA / KANCLERZA KURII / RODEM Z ZEMBRZYC” oraz „1867”. Obraz ujęty jest drewnianą, profilowaną ramą.

Zarys problematyki artystycznej

Szczepan Sitarski, malarz z Zembrzyc, wykonując obraz, posłużył się grafiką Gottfrieda Bernharda Göza sprzed 1737 roku, powtórzoną przez Störcklina, Josefa Antona Zimmermanna około połowy XVIII wieku, a także Adama Goczemskiego w Poczajowie u schyłku tegoż stulecia. Grafika ta stanowi przykład kompilacji, czyli połączenia dwóch lub większej ilości wzorów, które mogą też podlegać różnym adaptacjom. Do jej skomponowania wykorzystano kopię wizerunku św. Tomasza Apostoła z wykonanej przez François de Louvemonta około 1680 roku serii przedstawień 12 apostołów, według malowideł Giovanniego Lanfranca w Certosa di San Martino w Neapolu (1637-1638), która posłużyła do wykonania postaci św. Jana Ewangelisty. Z kolei figurę Matki Boskiej zaczerpnięto z jednej spośród wersji „Ukrzyżowania” Petera Paula Rubensa znanej z ryciny Cornelisa Gallego I. Należy zauważyć, że Sitarski dobrze poradził sobie z wykonaniem obrazu wedle znanej mu grafiki, dokonując niewielkich uproszczeń w fałdowaniu szat, a także znacznie wydłużając sylwetkę Chrystusa z wyzbyciem się silnej muskulatury ciała zastosowanej przez Götza i Zimmermanna. Obraz ufundowało tzw. bractwo kawalerskie (też: zgromadzenie parobków), które opiekowało się ołtarzem św. Antoniego (niezachowanym) z obrazem tegoż świętego, św. Floriana i św. Wawrzyńca w zwieńczeniu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Płótno delikatnie sfalowane, spękania warstwy malarskiej.

Streszczenie

Obraz namalował w 1867 roku Szymon Sitarski, malarz z Zembrzyc. Wykonując dzieło posłużył się grafiką Gottfrieda Bernharda Göza sprzed 1737 roku, powtórzoną przez Störcklina, Josefa Antona Zimmermanna około połowy XVIII wieku, a także Adama Goczemskiego w Poczajowie u schyłku tegoż stulecia. Grafika ta stanowi przykład kompilacji, czyli połączenia dwóch lub większej ilości wzorów obecnych w twórczości François de Louvemonta i Petera Paula Rubensa.

Bibliografia

"Dziedzictwo kulturowe Podbabiogórza. Zabytki", Sucha Beskidzka 2014
Michalczyk Zbigniew, "W lustrzanym odbiciu. Grafika europejska a malarstwo Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych ze szczególnym uwzględnieniem późnego baroku", Warszawa 2016
Heumann Stanisław, "Wiadomość o parafii Zembrzyce nad Skawą, w dekanacie Suskim, deycezyi Krakowskiej, pow. Wadowickim w Galicyi położonej, tudzież o kościele zembrzyckim jakoteż o Obrazie Matki Boskiej łaskami tamże słynącym, z dodatkiem pocztu Kapłanów, którzy przy kościele parafialnym w Zembrzycach pracowali, na podstawie metryk, wizyt biskupich, aktów parafialnych i innych źródeł", Kraków 1898

Inne dzieła tego autora

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Maria Działo, "Ukrzyżowanie", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ukrzyzowanie-5

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności