Św. Wojciech
Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełna, ustawiona na nieregularnej podstawie. Święty ukazany frontalnie, z głową przechyloną w lewo, w kontrapoście, o delikatnie przegiętej sylwetce. Lewą rękę ma ugiętą, uniesioną na wysokość piersi, w prawej trzyma laskę zakończoną krzyżem. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych oczach, małym nosie i pełnych utach, okoloną brązową brodą i skręconymi, krótkimi włosami. Postać ubrana jest w długą, czerwoną albę, srebrzoną rokietę ze złoconym brzegiem oraz złoconą kapę z granatową podszewką, zapiętą klamrą na piersi i zawiniętą na lewej nodze. Na głowie ma złoconą infułę. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała.
Zdjęcie nr 2: Rzeźba pełna, ustawiona na nieregularnej podstawie. Święty ukazany frontalnie, z głową przechyloną w lewo, w kontrapoście, o delikatnie przegiętej sylwetce. Lewą rękę ma ugiętą, uniesioną na wysokość piersi, w prawej trzyma laskę zakończoną krzyżem. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych oczach, małym nosie i pełnych utach, okoloną brązową brodą i skręconymi, krótkimi włosami. Postać ubrana jest w długą, czerwoną albę, srebrzoną rokietę ze złoconym brzegiem oraz złoconą kapę z granatową podszewką, zapiętą klamrą na piersi i zawiniętą na lewej nodze. Na głowie ma złoconą infułę. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała.

Św. Wojciech

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Czarny Dunajec
Miejscowość
Piekielnik
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Jakuba Apostoła
Tagi
rzeźba późnobarokowa rzeźba XVIII wieku sztuka drugiej połowy XVIII wieku
Miejsce przechowywania
ołtarz przytęczowy południowy
Identyfikator
DZIELO/05341
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVIII wieku
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
wysokość – 137 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Figury św. Wojciecha i św. Stanisława pochodzą z wyposażenia dawnego kościoła i powstały zapewne w drugiej połowie XVIII wieku. Zostały wtórnie umieszczone w nowym ołtarzu Matki Boskiej wybudowanym w latach 1882-1884 do świątyni w Piekielniku.

Opis

Rzeźba pełna, ustawiona na nieregularnej podstawie. Święty ukazany frontalnie, z głową przechyloną w lewo, w kontrapoście, o delikatnie przegiętej sylwetce. Lewą rękę ma ugiętą, uniesioną na wysokość piersi, w prawej trzyma laskę zakończoną krzyżem. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych oczach, małym nosie i pełnych utach, okoloną brązową brodą i skręconymi, krótkimi włosami. Postać ubrana jest w długą, czerwoną albę, srebrzoną rokietę ze złoconym brzegiem oraz złoconą kapę z granatową podszewką, zapiętą klamrą na piersi i zawiniętą na lewej nodze. Na głowie ma złoconą infułę. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała.

Zarys problematyki artystycznej

Obie figury biskupów są jednorodne pod względem formalnym, zostały zatem wykonane przez tego samego rzeźbiarza. Cechuje je typ kwadratowej twarzy o głęboko rzeźbionych, migdałowatych oczach, małym nosie i ustach. Rzeźby mają smukłe, wydłużone sylwetki ukazane w lekkim poruszeniu odzwierciedlonym przez układ draperii szat.
Święty Wojciech w 983 roku otrzymał sakrę biskupią, później zaś pełnił urząd biskupa Pragi, dlatego w ikonografii przedstawiany jest w stroju odpowiadającym tej godności. Wojciech wyruszył do Prus z misją nawracania pogan, gdzie zginął męczeńską śmiercią. Był pierwszym świętym w monarchii piastowskiej, został ogłoszony głównym patronem Polski i metropolii gnieźnieńskiej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Przetarcia i odpryski polichromii, zabrudzenia.

Streszczenie

Figury św. Wojciecha i św. Stanisława pochodzą z wyposażenia dawnego kościoła i powstały zapewne w drugiej połowie XVIII wieku. Zostały wtórnie umieszczone w nowym ołtarzu Matki Boskiej wybudowanym w latach 1882-1884 do nowej świątyni w Piekielniku. Święty Wojciech w 983 roku otrzymał sakrę biskupią, później zaś pełnił urząd biskupa Pragi, dlatego w ikonografii przedstawiany jest w stroju odpowiadającym tej godności.

Bibliografia

Skorupa Andrzej, "Kościoły polskiej Orawy", Kraków 1997
Szydłowski Tadeusz, "Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, cz. 3: Województwo krakowskie, t. 1, z. 1: Powiat nowotarski", Warszawa 1938
Trajdos Tadeusz, "Piekielnik w epoce „starego kościoła”" , [w:] "Piekielnik na Orawie... niemal od zarania dziejów" , red.Hopciaś Zygmunt , Kraków 2019 , s. 7-54
Zaleski Wincenty, "Święci na każdy dzień", Warszawa 1989

Osoby związane z dziełem

SDM_COVER_PHOTO
Wojciech św.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem w postaci jednobiegowych schodów z pełną balustradą, dostawionych od północy. Kosz na planie ośmioboku, ustawiony na niskim, profilowanym cokole, z podwieszeniem w formie zbliżonej do spłaszczonego stożka, o wklęsło-wypukłych ściankach, zakończonego szyszką. Ścianki ambony wydzielone zwielokrotnionymi pilastrami toskańskimi, z płycinami w partii trzonów, podtrzymującymi przełamujący się nad nimi gzyms tworzący parapet. W polach płyciny w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z figurami czterech ewangelistów ustawionych na wspornikach w postaci uskrzydlonych główek anielskich. Baldachim na planie ośmioboku, w formie zbliżonej do spłaszczonego stożka, o wklęsło-wypukłych ściankach, o krawędzi obwiedzionej lambrekinem, zakończonego postumentem z figurą Chrystusa w typie Salvator Mundi. Na podniebieniu gołębica Ducha Świętego w glorii promienistej. Struktura polichromowana w odcieniach beżu, z bladoróżowymi detalami i złoconymi profilami. Figury ewangelistów i Chrystusa ścięte z tyłu, ukazane frontalnie, w kontrapostach. Twarze mają pociągłe, o migdałowatych oczach, garbatych nosach i pełnych ustach, okolone są gęstymi, krótkimi brodami i falowanymi włosami opadającymi na ramiona. Postacie ubrane są w złocone tuniki przepasane w talii oraz płaszcze. Ewangeliści trzymają w rękach pióra i otwarte księgi, przy nogach znajdują się ich atrybuty. Chrystus w lewej ręce trzyma jabłko królewskie, prawą błogosławi.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, dwukondygnacyjna na cokole z wyodrębnionymi dwoma prostopadłościanami. Ołtarz prostopadłościenny, zwężający się ku dołowi, mensa drewniana. Antepedium marmoryzowane z iluzjonistycznie malowanymi płycinami. Tabernakulum w formie drewnianej skrzynki, półkoliście wybrzuszone od frontu, zakończone profilowanym gzymsem. Drzwiczki o kształcie stojącego prostokąta zamknięte ostrołukiem z malowanym gorejącym sercem, flankowane płaskorzeźbioną winną latoroślą. Tabernakulum ujęte dwiema figurami klęczących na obłokach aniołów. Pierwsza kondygnacja flankowana dwiema parami pilastrów, zewnętrzna o kanelowanych trzonach. Przed wewnętrzną parą stoją dwie kolumny o kapitelach kompozytowych, przed zewnętrzną ustawione są figury św. Stefana i św. Władysława. Podpory dźwigają pełne belkowanie z silnie wysuniętym gzymsem, wyłamane pod kątem w partii kolumn, przerwane pośrodku. W polu centralnym nisza w formie stojącego prostokąta o ściętych górnych narożach ujęta profilowaną ramą, z grupą rzeźbiarską Matki Boskiej z Lourdes i Bernadetą Soubirous. W górnej partii nisza dekorowana zwisami owocowo-kwiatowymi. Pierwsza kondygnacja ujęta uszami utworzonymi z akantu i karbowanej wstęgi. Druga kondygnacja flankowana parą kolumn oraz parą figur św. Marka i św. Mateusza na cokołach. Podpory dźwigają pełne belkowanie z silnie wysuniętym gzymsem, wyłamane na ich osi, przerwane nad polem środkowym. Na belkowaniu dwie figurki aniołków, pośrodku na wsporniku figura Chrystusa w glorii, pośród obłoków. W polu obraz Chrystusa Dobrego Pasterza w formie leżącego prostokąta o ściętych narożach, w ramie. Druga kondygnacja ujęta uszami utworzonymi z akantu. Struktura polichromowana w kolorze jasnozielonym, kolumny, ornamentyka i profile złocone, detal srebrzony.
ołtarz
Ołtarz boczny
Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełna, ustawiona na nieregularnej podstawie. Maria ukazana frontalnie, z uniesioną głową, w kontrapoście. Lewą rękę kładzie na piersi, prawą wyciąga w dół. Twarz ma pełną, z oczami skierowanymi w górę, prostym nosie i małych ustach. Wokół głowy ma pomarańczową podwikę. Ubrana jest w srebrzoną suknię oraz niebieski płaszcz ze złoconą podszewką zarzucony na głowę i ramiona. Polichromia ciała naturalistyczna.
rzeźba
Matka Boska
Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełnoplastyczna, ustawiona na podstawie na planie kwadratu. Święta ukazana frontalnie, w kontrapoście, prawą rękę kładzie na piersi, lewą wyciąga w przód. Twarz ma pełną, o migdałowatych oczach, małym nosie i otwartych ustach, okoloną długimi, brązowymi włosami, opadającymi na ramiona. Na głowie ma koronę otwartą. Ubrana jest w srebrzoną suknię oraz złocony płaszcz z niebieską podszewką przewiązany diagonalnie przez lewe ramię. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna.
rzeźba
Niezidentyfikowana święta
Zdjęcie nr 1: Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna, na cokole z wyodrębnionymi zwielokrotnionymi prostopadłościanami. Ołtarz murowany, prostopadłościenny, rozszerzający się ku górze. Mensa kamienna; antepedium marmoryzowane z iluzjonistycznie malowaną płyciną z medalionem. Cokół dekorowany płycinami z ornamentem roślinnym i kampanulami. Nastawa ujęta dwiema parami kolumn w układzie schodkowym. Wewnętrzna para podtrzymuje łuk odcinkowy, wszystkie podpory zaś trójkątny szczyt zamknięty profilowanym gzymsem z kostkowaniem, dekorowany wicią roślinną, całość zwieńczona krzyżem. Pole środkowe tworzy nisza w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, wewnątrz niej mniejsza płycina o kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym, ujęta profilowaną ramą, z mniejszym obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, w osobnej, profilowanej ramie. Nad obrazem monogram maryjny flankowany gałązkami lilii, pod nim ornament roślinny. Po bokach wizerunku znajdują się figury św. Stanisława i św. Wojciecha ustawione na niskich cokołach. W przestrzeni szczytu wnęka o fantazyjnym kształcie z okiem Opatrzności w glorii promienistej. Struktura polichromowana w kolorze jasnozielonym, płyciny na zielono; ornamentyka, profile i kolumny złocone.
ołtarz
Ołtarz boczny
Zdjęcie nr 1: Kościół murowany, tynkowany, orientowany, jednonawowy, na kamiennym podmurowaniu. Prezbiterium jednoprzęsłowe, na planie prostokąta, zamknięte prostą ścianą, od północy prostokątna zakrystia. Nawa główna szersza od prezbiterium, trójprzęsłowa, na rzucie prostokąta, od południa przylega prostokątna kruchta, od zachodu prostokątny przedsionek z wieżą na planie kwadratu o ściętych narożach. Prezbiterium i nawa nakryte sklepieniem krzyżowym wspartym na zdwojonych filarach o kanelowanych trzonach, wydzielających przęsła. Otwór tęczowy w formie półkolistej arkady wspartej na filarach. W zachodniej części wnętrza kościoła parapet chóru muzycznego oparty na dwóch kolumnach. Na osi, pod chórem wejście do przedsionka, na ścianie południowej, w drugim przęśle, wejście do kruchty. Fasada trójosiowa, z wyodrębnionym środkowym wykuszem, osie wydzielone lizenami, zamknięte uproszczonym fryzem arkadkowym. Na osi środkowej dwukondygnacyjny portal wejściowy, w pierwszej kondygnacji flankowany dwiema parami kolumn podtrzymujących trójspadowy daszek, w drugiej czterema słupami podtrzymującymi trójkątny szczyt nakryty daszkiem dwuspadowym, w dolnej partii dekorowany arkadkami, w górnej krzyż. W polu dwuskrzydłowe drzwi wejściowe z nadświetlem w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym, ujęte profilowanym obramieniem. Na osi środkowej, nad portalem okulus, na osiach bocznych, w dolnej partii wąskie okna. Wieża smukła, na zdwojonym cokole, zamknięta wyłamanym trójkątnie gzymsem, nakryta dachem wieżowym zakończonym kulą z krzyżem; na każdej ściance otwory dzwonne w formie wydłużonego stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. Elewacje gładkie, tynkowane, z podziałami, utworzonymi przez uproszczone pilastry, zakończone fryzem arkadkowym. Na każdej osi duże okno w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. Nad wejściem do kruchty południowej wnęka w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym, z obrazem św. Jakuba. Nawa główna, prezbiterium i kruchta boczna nakryte dachami dwuspadowymi. W dwóch trzecich długości dachu ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę nakryta dachem wieżowym.
kościół
Kościół św. Jakuba Apostoła

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po tagach

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji, na tle rozległego, górzystego pejzażu przedstawiony św. Antoni Padewski trzymający na ręku Dzieciątko Jezus. Święty ukazany frontalnie, w pozycji stojącej z głową zwróconą w trzech czwartych w lewo. Ubrany w brązowy habit franciszkański przepasany sznurem (cingulum), z przewieszonym u pasa różańcem. Stopy obute w brązowe sandały. Święty przedstawiony jako mężczyzna o okrągłej twarzy z pełnymi, zaróżowionymi policzkami, o dużych, ciemnych oczach oraz długim, prostym nosie. Głowa z tonsurą okolona nimbem. W prawym ręku postać trzyma kwiat białej lilii; w lewym podtrzymuje zamkniętą księgę, na której znajduje się Dzieciątko Jezus. Chrystus ukazany w postawie siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Ukazany jako jasnowłose, pulchne dziecko o jasnej karnacji z wyraźnie zaznaczonym rumieńcem. Oczy duże, nos prosty, usta lekko uśmiechnięte. Głowa otoczona nimbem. Biodra przepasane białą tkaniną. Dzieciątko wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemską. Tło kompozycji stanowi rozległy, górzysty pejzaż z widoczną w oddali sylwetą miasta i płynącą rzeką. Powyżej niebo zasnute białymi obłokami. Na odwrociu obrazu napis „Ołtarz S(więtego) Józefa odnowiony kosztem Pana Józefa Mianowskiego 1851” oraz „Ten Obraz z Ramą Odnowiony na Honor S Antoniego dnia 15 Grudnia 1851. Woj(ciech) Dembowski, Malarz i Pozłotnik m.p. O.M.K.”
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. W centrum kompozycji znajduje się św. Franciszek, usytuowany nieco z lewej strony obrazu, w pozycji klęczącej, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z rękami rozłożonymi szeroko na boki. Ma podłużną twarz, z krótkim i jasnym zarostem, z oczami skierowanymi na Chrystusa, na głowie tonsurę. Święty ubrany jest w habit franciszkański przewiązany sznurem, a na stopach ma założone sandały. W górnej części obrazu, po prawej stronie znajduje się Chrystus jako serafin, z którego ran wychodzą czerwone promienie tworzące stygmaty u świętego Franciszka. Przed świętym, na wysokim wzniesieniu ułożone są: otwarta księga oraz czaszka. W tle, pośrodku widać zakonnika, ukazanego w pozycji siedzącej, czytającego księgę. W oddali widać pejzaż górski i pochmurne niebo. W dolnej części obrazu słabo czytelna sygnatura „Wład(ysław) P. Bąkowski 1886.” Rama drewniana, profilowana, fakturowana i złocona, zdobiona stylizowanymi rocaille'ami.
obraz

Stygmatyzacja św. Franciszka

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem. Święty został ukazany w ujęciu do kolan, zwrócony w lewo, w stronę Dzieciątka stojącego na blacie przykrytym czerwonym obrusem. Głowa świętego jest delikatnie przechylona w lewo, lewa ręka obejmuje Dzieciątko, prawa opuszczona trzyma kwiat lilii. Święty ma owalną twarz o młodzieńczych rysach, na głowie tonsurę. Jest ubrany w habit franciszkański. Dzieciątko ukazane zostało niemal nagie, z białą chustą okrywającą biodro i przerzuconą przez prawe ramię. Prawą ręką Chrystus dotyka brody świętego, lewą wyciąga w jego stronę. U stóp Dzieciątka leży otwarta księga. Wokół głów postaci złote nimby. Tło kompozycji jednolite, ciemnobrązowe. Na odwrocie napis malowany farbą „Fundator Walenty / Tekiela. / 1840. / 24 lipca”.
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie prostokąta zbliżonego do kwadratu ujęty złoconą, profilowaną ramą. W centrum kompozycji przedstawiony św. Benedykt w postawie stojącej, w ujęciu frontalnym z głową zwróconą w trzech czwartych w prawo. Święty ubrany w obszerny czarny habit benedyktyński z kapturem i szerokimi rękawami. Ukazany jako mężczyzna o pozbawionej zarostu okrągłej twarzy z wydatnym nosem oraz szeroko otwartymi, skierowanymi na wprost oczami. Wokół głowy tonsura oraz złocony nimb. Święty w swojej prawej ręce podtrzymuje oprawioną na czerwono księgę. Lewą dłoń składa na piersi na wysokości serca. Po prawej stronie obrazu widoczny fragment stołu przykrytego zieloną tkaniną, na którym widoczna biała mitra. Na drugim planie, po lewej stronie nieco za postacią świętego przedstawiono fragment wysokiego cokołu stanowiącego podstawę dla kolumny. Tło złocone, wytłaczane w motywy roślinno-kwiatowe.
obraz

Św. Benedykt

Zdjęcie nr 1: Obraz przedstawiający św. Izydora Oracza w kształcie stojącego prostokąta, podzielony na dwie strefy. W dolnej strefie został ukazany anioł orzący pole za pomocą pary wołów i pługa. Anioł ubrany jest ciemnozieloną tunikę, ma również czerwone skrzydła. Powyżej ukazana jest niewielka scenka rodzajowa przedstawiająca pasterza, ubranego w strój krakowski: niebieską sukmanę i czerwony kapelusz, stado białych owieczek oraz latające wrony. W górnej strefie obrazu, po prawej stronie został ukazany św. Izydor, który klęczy przed przydrożnym krzyżem ze złożonymi w geście modlitwy rękami. Święty ubrany jest w brunatno-zieloną sukmanę, szare spodnie i czarne buty z wysokimi cholewami. Twarz z dużymi oczami, krótkim zarostem okolona długimi i brązowymi włosami. Wokół głowy ma trójstrefowy nimb: brązowy kolisty, niebieski okrągły i żółty utworzony z przerywanej kreski. Sylwetki postaci, draperie oraz brzegi szat oddane są konturem i wypełnione płaską plamą barwną. Po lewej stronie obrazu widoczne murowane zabudowania z jasnobrązowymi dachami. Krzyż prosty, a wokół jego ramion jest namalowana żółto-pomarańczowa poświata. Tło obrazu jednolite, niebieskie. Rama drewniana, prosta, pokryta bejcą.
obraz

Św. Izydor Oracz

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.
obraz

Adoracja Matki Boskiej przez św. Józefa Kalasantego

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Św. Wojciech", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-wojciech-35

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności