Św. Wojciech

Dzieje zabytku

Pierwotnie rzeźba znajdowała się w ołtarzu głównym w kościele św. Katarzyny w Krzeszowie, wybudowanym w latach 1613-1615 z fundacji Piotra Komorowskiego. Następnie przeniesiono ją ze starego kościoła do nowego wystawionego w latach 1901-1903.

Opis

Rzeźba ścięta z tyłu, przedstawia św. Wojciecha. Święty ukazany w postawie stojącej na niskim cokole, frontalnie, w statycznej pozie, z rękami wyciągniętymi do przodu, w których trzyma: w prawej wiosło, w lewej pastorał. Ma podłużną twarz, z długim i prostym nosem, wzrokiem skierowanym na wprost, okoloną średniej długości brodą. Włosy krótkie, kędzierzawe, zasłaniające uszy. Święty jest ubrany w czerwoną albę, białą rokietę zdobioną na brzegach złoceniem, czerwony mucet, złotą kapę, spiętą na piersiach broszą, białe rękawice, jasnobrązowe buty oraz srebrzoną infułę, zdobioną złoconymi kaboszonami, rautami, motywami w kształcie litery „S” oraz czteropłatkowymi kwiatami. Na piersi ma zawieszony złocony krzyż pektoralny. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna. Cokół jasnozielony, z przodu czarno malowany napis: „ŚW(IĘTY) WOJCIECH.”

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba przedstawia św. Wojciecha, który żył w latach 956-997. Był biskupem Pragi od 983 roku. W 997 roku wyruszył do Polski, a następnie do Prus nawracać pogan, gdzie zginął śmiercią męczeńską prawdopodobnie przeszyty włóczniami. Ciało świętego wykupił i pochował w Gnieźnie książę Bolesław Chrobry. W ikonografii św. Wojciech przedstawiany jest w stroju biskupim oraz z wiosłem w dłoni, które ma nawiązywać do legendy, według której biskup wyruszył do Prus z misją nawracania pogan, płynąc tam łodzią przez Wisłę. Rzeźba św. Wojciecha jest wprawdzie wzmiankowana w źródłach archiwalnych, ale informacja ta najpewniej dotyczy innego, niezachowanego dzieła. W kronice Bractwa św. Anny zanotowano datę śmierci (1772) fundatora rzeźby św. Wojciecha w części poświęconej „Regestrowi Wypominku Quartalnego w Bractwie Tutejszym Ś. Anny [...] ogłoszonego Roku Pańskiego 1722 [...]”: „Za Duszę: Woyciechá Sżásżkiewicżá, ktorÿ osobliwą do chowańiá kośći ucżÿńieł ochotę ÿ speżę. Tęnże, Osobę Świętego Woÿćiechá do wielkiego ołtarżá sprawił”. Jednak cechy formalne rzeźby wskazują na jej powstanie bliżej połowy XVII wieku. Ponadto kościół św. Katarzyny wybudowano w latach 1613-1615, a więc rzeźba mogła powstać w niedługim czasie po wzniesieniu świątyni wraz z zachowaną figurą św. Stanisława.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Niewielkie spękania i przetarcia polichromii, przetarcia złoceń, zabrudzenia powierzchni.

Streszczenie

Rzeźba św. Wojciecha została wykonana przez nieznanego artystę w pierwszej połowie XVII wieku, po 1615 roku, a następnie ustawiona w ołtarzu głównym w kościele św. Katarzyny w Krzeszowie, wybudowanym w latach 1613-1615 roku z fundacji Piotra Komorowskiego. Rzeźbę przeniesiono ze starego kościoła do nowego wystawionego w latach 1901-1903. Przedstawia św. Wojciecha, który żył w latach 956-997. Był biskupem Pragi od 983 roku. W 997 roku wyruszył do Polski, a następnie do Prus nawracać pogan, gdzie zginął śmiercią męczeńską prawdopodobnie przeszyty włóczniami. Ciało świętego wykupił i pochował w Gnieźnie książę Bolesław Chrobry.

Bibliografia