Św. Łukasz

Dzieje zabytku

Ksiądz Stanisław Osuchowski, proboszcz parafii wielickiej w latach 1852-1865, zamówił i umieścił figury czterech ewangelistów w niszach ściany kaplicy Morsztynów. Przed 1933 rokiem rzeźby usunięto z kaplicy, a w 1996 roku zdjęto je ze strychu w stanie dość znacznego zniszczenia. Po poddaniu ich działaniom konserwatorskim polegającym na uzupełnieniu brakujących części i nałożeniu polichromii oraz złoceń, rzeźby ustawiono na powrót w niszach kaplicy.

Opis

Rzeźba drążona, postać umieszczona na cokole, przedstawiająca św. Łukasza Ewangelistę. Święty ukazany jest w pozycji stojącej, z górną partią ciała skręconą nieznacznie w lewo, z lekko pochyloną głową. Ręce ma ugięte, w lewej trzyma otwartą księgę, prawą wyciąga przed siebie. Ma pociągłą twarz z okrągłymi oczami, długim nosem i wydatnymi ustami, okoloną krótkimi, opadającymi do tyłu puklami włosów oraz długą, dzielącą się na końcu w dwa pukle brodę. Święty odziany jest w przewiązaną w pasie niebieską suknię opadającą do stóp płytkimi, miękkimi fałdami oraz złoty płaszcz, zarzucony na ramiona i otaczający biodra, przytrzymany z przodu rękami, układający się w głębokie, nieregularne fałdy. U bosych stóp świętego wół.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Łukasz pochodził z Antiochii i wykonywał zawód lekarza. Był misjonarzem podróżującym ze św. Pawłem, autorem Ewangelii i Dziejów Apostolskich, zmarł śmiercią męczeńską. Towarzyszący mu na przedstawieniach wół nawiązuje do pierwszego rozdziału spisanej przez niego Ewangelii i symbolizuje składaną przez Zachariasza ofiarę, podczas której ukazał się anioł przepowiadający narodzenie Jana Chrzciciela. Atrybut odwołuje się również do wyobrażeń z wizji proroka Ezechiela (Ez 1, 4-12) i św. Jana (Ap 4, 6-8) interpretowanych jako symbole czterech ewangelistów. Zgodnie z powszechnym zwyczajem św. Łukasz został przedstawiony z księgą.
Figury czterech ewangelistów umieszczone w niszach kaplicy Morsztynów charakteryzuje mocno uproszczona, schematyczna forma, czerpiąca wciąż z tradycji barokowej, co można rozpoznać po sposobie formowania gęsto fałdowanych, podkreślających układ ciała sukien oraz dynamicznie udrapowanych, złoconych płaszczy. Nie najwyższy poziom wykonania widoczny zwłaszcza w sposobie kształtowania twarzy oraz dłoni, zapóźniona forma oraz konwencjonalne ujęcia świadczą, iż rzeźby są przykładem produkcji prowincjonalnej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Rzeźba św. Łukasza został wykonana w czasie urzędowania proboszcza Stanisława Osuchowskiego w latach 1852-1856 i umieszczona w niszy kaplicy Morsztynów. Charakteryzuje ją mocno uproszczona, schematyczna forma, czerpiąca wciąż z tradycji barokowej. Niski poziom wykonania wskazuje, iż rzeźba jest przykładem produkcji prowincjonalnej.

Bibliografia