Św. Jan Ewangelista

Dzieje zabytku

Ksiądz Stanisław Osuchowski, proboszcz parafii wielickiej w latach 1852-1865, zamówił i umieścił figury czterech ewangelistów w niszach ściany kaplicy Morsztynów. Przed 1933 rokiem rzeźby usunięto z kaplicy, a w 1996 roku zdjęto je ze strychu w stanie dość znacznego zniszczenia. Po poddaniu ich działaniom konserwatorskim polegającym na uzupełnieniu brakujących części i nałożeniu polichromii oraz złoceń, rzeźby ustawiono ponownie w niszach kaplicy.

Opis

Rzeźba drążona, postać umieszczona na cokole. Święty Jan Ewangelista ukazany w całej postaci, frontalnie, prawą rękę przyciska do piersi w lewej opuszczonej wzdłuż ciała trzyma zamkniętą księgę. Twarz pociągła, o pełnych policzkach z długim nosem, małymi ustami oraz jasnoniebieskimi oczami, okolona krótkimi brązowymi włosami układającymi się w pukle. Święty jest ubrany w zieloną tunikę z wąskimi rękawami opadającą do podstawy płytkimi, miękkimi fałdami oraz złoty płaszcz spięty na dekolcie, zarzucony na ramiona, podtrzymywany z przodu przez prawe przedramię. Obok bosych stóp świętego, po jego prawej stronie ukazany biały orzeł z rozpostartymi skrzydłami.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Jan był uczniem Chrystusa i jako jedyny wytrwał pod krzyżem aż do jego śmierci. Był autorem Ewangelii, trzech Listów oraz Apokalipsy. Towarzyszący mu niemal zawsze w przedstawieniach orzeł, król ptaków wskazuje, że św. Jan przewyższał poziomem swojej wiedzy teologicznej pozostałych ewangelistów. Odwołuje się również do wyobrażeń z wizji proroka Ezechiela (Ez 1, 4-12) i św. Jana (Ap 4, 6-8) interpretowanych jako symbole czterech ewangelistów. Zgodnie z powszechnym zwyczajem św. Jan został przedstawiony z księgą.
Figury czterech ewangelistów umieszczone w niszach kaplicy Morsztynów charakteryzuje forma, czerpiąca wciąż z tradycji barokowej, co można rozpoznać po sposobie kształtowania gęsto fałdowanych, podkreślających układ ciała sukien oraz dynamicznie udrapowanych, złoconych płaszczy. Nie najwyższy poziom wykonania widoczny zwłaszcza w sposobie kształtowania twarzy oraz dłoni, zapóźniona forma oraz konwencjonalne ujęcia świadczą, iż rzeźby są przykładem produkcji prowincjonalnej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Rzeźba św. Jana został wykonana w czasie urzędowania proboszcza Stanisława Osuchowskiego w latach 1852-1865 i umieszczona w niszy ściany kaplicy Morsztynów. Charakteryzuje ją mocno uproszczona, schematyczna forma, czerpiąca wciąż z tradycji barokowej. Niski poziom wykonania wskazuje, iż rzeźba jest przykładem produkcji prowincjonalnej.

Bibliografia