Św. Kazimierz Królewicz

Dzieje zabytku

Rzeźby św. Kazimierza Królewicza oraz św. Jadwigi Śląskiej umieszczono po bokach ołtarza głównego w 1937 roku. Ołtarz ten powstał po pożarze kościoła w 1718 roku z fundacji rodziny Grabowskich i Luxarowiczów z Wieliczki. Konsekrował go 28 sierpnia 1721 Adam Tarło biskup kijowski. Pierwotnie w miejscu rzeźb znajdowały się malowane na desce obrazy ukazujące tych samych świętych. Natomiast na ich rewersach widniały motywy związane z Męką Pańską: Ecce Homo oraz wizerunek Chrystusa ubiczowanego przy słupie. Podczas konserwacji w 1969 roku rzeźby przemalowano, a w trakcie konserwacji ołtarza głównego w 1993 roku uzupełniono sztucznymi kamieniami zapinkę w habicie u św. Jadwigi.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna przedstawia św. Kazimierza Królewicza. Święty ukazany jest w pozycji stojącej na niskim cokole, frontalnie, z lewą nogą wysuniętą do przodu. W prawej dłoni trzyma złote berło, lewą ma złożoną na piersi. Twarz podłużna o młodzieńczych rysach, z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, wzrokiem skierowanym przed siebie, okolona długimi i jasnymi włosami, spływającymi równolegle po bokach i symetrycznie podwiniętymi na końcach. Ubrany jest w strój książęcy: długą i białą suknię, obszytą futrem sobolowym, dekorowaną złotymi gwiazdami oraz ciemnoczerwony płaszcz zdobiony wicią akantową z zieloną podszewką, przerzucony swobodnie przez lewe ramię. Na głowie mitra książęca, na stopach buty z wysokimi cholewami, u lewego boku zawieszony na pasie miecz. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, jasna; berło i detale złocone.

Zarys problematyki artystycznej

W obszernej literaturze dotyczącej zabytków sztuki w klasztorze oo. Franciszkanów w Wieliczce nazywano omawiane dzieło figurą św. Ludwika IX, a rzeźbę znajdującą się po drugiej stronie ołtarza — figurą św. Elżbiety Węgierskiej. Jedynie wzmiankowana ustna tradycja zakonna przypisuje te dzieła do postaci innych świętych: św. Kazimierza Królewicza oraz św. Jadwigi Śląskiej. I choć pierwsza interpretacja wydaje się być słuszna — oboje święci należeli do III zakonu franciszkańskiego (tercjańskiego), to jednak wykorzystane atrybuty ikonograficzne zdecydowanie przeczą temu przekonaniu. Domniemany św. Ludwik IX, król francuski, który zwykle przedstawiany jest w stroju królewskim zdobionym liliami andegaweńskimi i w koronie królewskiej lub cierniowej na głowie — w dziele w klasztorze w Wieliczce bardziej odpowiada jednak postaci św. Kazimierza Królewicza: młodzieńca w książęcej mitrze na głowie i delii karmazynowej aksamitnej z gronostajami, ubranego też w buty z wysokimi cholewami. Św. Kazimierz był drugim z kolei synem Kazimierza Jagiellończyka. Jest jednym z najbardziej popularnych świętych polskich. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora rzeźby.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, delikatne zabrudzenia powierzchni.

Streszczenie

Rzeźby św. Kazimierza Królewicza oraz św. Jadwigi Śląskiej umieszczono po bokach ołtarza głównego w 1937 roku. Ołtarz ten powstał po pożarze kościoła w 1718 roku z fundacji rodziny Grabowskich i Luxarowiczów z Wieliczki. W obszernej literaturze dotyczącej zabytków sztuki w klasztorze oo. Franciszkanów w Wieliczce nazywano omawiane dzieło figurą św. Ludwika IX, a rzeźbę znajdującą się po drugiej stronie ołtarza — figurą św. Elżbiety Węgierskiej, którzy byli świętymi III zakonu franciszkańskiego (tercjańskiego). W istocie jest to błędna interpretacja. Rzeźba przedstawia św. Kazimierza Królewicza, syna Kazimierza Jagiellończyka, jednego z najbardziej popularnych świętych polskich. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora dzieła.

Bibliografia