Krucyfiks

Dzieje zabytku

Rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego została wykonana na początku lat czterdziestych XX wieku przez krakowskiego rzeźbiarza Wojciecha Maciejowskiego. Za wykonanie krucyfiksu zapłacono artyście 2800 zł. Figura została poświęcona 3 maja 1942 i umieszczona w kruchcie kamieńskiej świątyni, w której znajdowała się do 1979 roku. Wówczas, podczas prac nad zmianą wystroju wnętrza świątyni prowadzonych z inicjatywy proboszcza Tadeusza Masłowskiego, rzeźbę umieszczono nad chrzcielnicą w południowo-wschodniej części korpusu nawowego. Maciejowski wraz ze swoim uczniem i współpracownikiem Antonim Baranem zrealizowali wiele elementów wyposażenia dla kościoła w Kamieniu. Artysta dla wspomnianej świątyni wykonał również figurę Chrystusa Zmartwychwstałego (przed 1939), rzeźbę św. Teresy z Lisieux oraz rzeźbioną Pietę, którą poświęcono w październiku 1942 roku. W latach 1941-1943 rzeźbiarz miał również nadzorować prace nad powstaniem konfesjonałów oraz stalli dla kamieńskiej świątyni, których wykonaniem zajął się warsztat działający przy klasztorze Kanoników Laterańskich.

Opis

Pełnoplastyczna, polichromowana figura ukrzyżowanego Chrystusa w typie Cristo morte na drewnianym krzyżu umieszczonym na tle złoconej glorii promienistej o alternowanych promieniach. Ciało Chrystusa wyprostowane, szczupłe z silnie zaznaczoną muskulaturą. Ramiona wyprostowane, uniesione nieznacznie do góry, stopy przebite jednym gwoździem. Głowa Chrystusa pochylona lekko do przodu i złożona na prawym ramieniu postaci. Twarz szczupła, podłużna, z wyraźnie zaznaczonymi kośćmi policzkowymi. Głęboko osadzone, duże oczy zamknięte; nos prosty, wydatny. Głowę Chrystusa w cierniowej koronie okalają długie, brązowe włosy układające się w spiralnie skręcone loki; zarost krótki, brązowy. Na prawym boku postaci oraz stopach i dłoniach widoczne krwawiące rany. Wokół bioder Chrystusa udrapowane białe perizonium przewiązane na prawym boku w wydatny węzeł i spływające obfitymi, ekspresyjnymi fałdami do dołu. U szczytu pionowej belki krzyża umieszczona biała banderola z napisem: INRI.

Zarys problematyki artystycznej

Autorem dzieła jest Wojciech Maciejowski, działający od 1923 roku w Krakowie rzeźbiarz, który do końca lat czterdziestych XX wieku wykonywał elementy wyposażenia dla wielu krakowskich kościołów oraz klasztorów. Prowadził on własny warsztat rzeźbiarski zlokalizowany przy ul. Mazowieckiej w Krakowie. Przez pewien czas posiadał również dodatkową pracownię przy krakowskim konwencie Kanoników Regularnych Najświętszego Zbawiciela Laterańskiego, dla których wykonywał liczne zlecenia w krakowskim kościele Bożego Ciała, m.in. antepedium ołtarza głównego w latach trzydziestych XX wieku i figury aniołów na ołtarzu Matki Boskiej Łaskawej (1942). Zapewne to dzięki pośrednictwu kanoników Maciejowski trafił do kościoła w Kamieniu, w którym od utworzenia parafii w 1909 roku duszpasterstwo sprawował właśnie krakowski konwent. W swojej twórczości rzeźbiarz chętnie nawiązywał do elementów stylowych zaczerpniętych z wcześniejszych epok, szczególnie baroku, wykorzystując jednocześnie doświadczenia Art déco i modernizmu. Niejednokrotnie wykonywał również prace konserwatorskie, co umożliwiło mu lepsze poznanie i zrozumienie dzieł pochodzących z wcześniejszych epok i wzbogacenie własnego warsztatu. W przypadku omawianego krucyfiksu artysta niewątpliwie skorzystał z dorobku gotyckiej rzeźby małopolskiej, co szczególnie uwidacznia się w ekspresyjnym sposobie przedstawienia perizonium. Charakterystyczne dla twórczości Maciejowskiego są również wysmukłe proporcje rzeźbionych przez artystę postaci oraz ostro cięte fałdy szat. Ukazywane przez Maciejowskiego figury zazwyczaj wyróżniają się regularnymi rysami twarzy o wydatnych nosach i brodach oraz ciężkich powiekach. Ich głowy okalają pukle wijących się, stylizowanych włosów, które zdaniem Katarzyny Brzeziny i Adama Organistego stały się znakiem rozpoznawczym artysty. Wszystkie wymienione wyżej cechy z łatwością można odnaleźć w omawianym dziele.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Rzeźba została wykonana na początku lat czterdziestych XX wieku przez krakowskiego rzeźbiarza Wojciecha Maciejowskiego. Prowadził on własny warsztat rzeźbiarski przy ul. Mazowieckiej w Krakowie. Przez pewien czas posiadał również dodatkową pracownię przy krakowskim konwencie Kanoników Regularnych Najświętszego Zbawiciela Laterańskiego, dla których wykonywał liczne zlecenia w kościele Bożego Ciała. Zapewne to dzięki pośrednictwu kanoników Maciejowski trafił do kościoła w Kamieniu, w którym duszpasterstwo sprawował właśnie krakowski konwent. W swojej twórczości Maciejowski chętnie nawiązywał do elementów stylowych zaczerpniętych z wcześniejszych epok, szczególnie baroku, wykorzystując jednocześnie doświadczenia Art déco i modernizmu. W przypadku omawianego krucyfiksu artysta niewątpliwie skorzystał z dorobku gotyckiej rzeźby małopolskiej, co szczególnie uwidacznia się w ekspresyjnym sposobie przedstawienia perizonium. Prócz omawianego dzieła Maciejowski dla kościoła w Kamieniu wykonał także figury Chrystusa Zmartwychwstałego (przed 1939) i św. Teresy z Lisieux oraz rzeźbioną Pietę poświęconą w październiku 1942 roku. W latach 1941-1943 rzeźbiarz miał również nadzorować prace nad powstaniem konfesjonałów oraz stalli dla kamieńskiej świątyni.

Bibliografia