Św. Katarzyna Aleksandryjska

Dzieje zabytku

Obraz św. Katarzyny Aleksandryjskiej został wykonany w 1778 roku z przeznaczeniem do zwieńczenia ołtarza przytęczowego. Powstał w związku z modernizacją świątyni, której inicjatorem i cześciowo fundatorem był proboszcz Andrzej Antałkiewicz. Według napisu umieszczonego w kościele „Odnowiony całkowicie i ozdobiony ołtarzami wraz z organami i chórem przez plebana w Roku pańskim 1778. Odmalowany zaś kosztem tegoż plebana w Roku Pańskim 1802. A[ndrzej] A[ntałkiewicz]”. Obraz mógł wykonać malarz krakowski, Kazimierz Mołodziński.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta o wklęsłych bokach, zamkniętego łukiem półkolistym z uskokiem, ujęty profilowaną, złoconą ramą, dekorowaną fragmentami rocaille'u.
W centrum św. Katarzyna ukazana do kolan, frontalnie, z uniesioną głową, skierowaną w prawo. W prawej, ugiętej i uniesionej ręce trzyma liść palmy; lewą, delikatnie opuszczaną przytrzymuje przy boku księgę i dłonią ujmuje rękojeść miecza zwróconego ostrzem w dół. Twarz ma owalną, o pełnych policzkach, o dużych oczach skierowanych w górę, prostym nosie i pełnych ustach. Włosy ma długie, częściowo upięte z tyłu głowy i opadające na plecy. Postać ubrana w białą suknię spodnią, której bufiaste rękawy widoczne są spod płaszcza, jasnozieloną suknię wierzchnią, z zakładką na piersi i brązową tkaniną wokół dekoltu. Na plecy i ramiona ma zarzucony jasnoczerwony, obficie fałdowany płaszcz. Na głowie ma koronę otwartą. Przy jej prawym boku znajduje się ułamane koło obite metalem. Święta ukazana na cieniowanym, brunatnym tle, z wiązką światła padającego z góry na jej głowę.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz św. Katarzyny w Rabce ma cechy formalne odpowiadające stylowi malarza krakowskiego Kazimierza Mołodzińskiego. Ukazana na obrazie święta posiada chrakterystyczne dla postaci wykonywanych przez tego twórcę rysy twarzy, takie jak prosty nos i krótkie brwi podkreślone za pomocą wyraźnego modelunku światłocieniowego, kształt oczu o egzaltowanym wyrazie, jak i pełne usta o wyraźnie podkreślonej dolnej wardze i podbródku. Ten znamienny typ twarzy malarz stosował zarówno w postaciach kobiecych, jak i męskich, pozbawionych brody. Nieco sztywny sposób kształtowania lekko giętych szat o niewprawnym modelunku, rozbielonych na załamaniach, jest znamienny dla jego twórczości. Obraz rabczański jest bardzo podobny do sygnowanego dzieła Mołodzińskiego z 1770 roku - wizerunku św. Katarzyny Aleksandryjskiej w kościele Karmelitów na Piasku w Krakowie. Obie święte mają w zbliżony sposób malowane twarze i suknie (z zakładką na piersi), zaś różni je układ rąk. Natomiast detal, m. in. sposób malowania korony, palmy, rękojeści miecza i koła, jest niemal identyczny na obu obrazach. Podsumowując, z dużą pewnością można stwierdzić, że omawiany obraz jest dziełem Kazimierza Mołodzińskiego.

Święta Katarzyna pochodziła z Aleksandrii, była chrześcijanką. Według podań była księżniczką, dlatego w ikonografii przedstawiana jest w bogatym stroju z diademem lub koroną na głowie. W czasie prześladowań chrześcijan, za czasów cesarza Maksencjusza, Katarzyna odmówiła złożenia ofiary bogom pogańskim, za co skazano ją na okrutne tortury. Była biczowana i łamana kołem, a zginęła ścięta mieczem, dlatego te narzędzia męki stanowią jej atrybuty. Święta na obrazie trzyma w dłoni również liść palmy będący symbolem męczeństwa.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Uszkodzenia krawędzi płótna, ubytki warstwy malarskiej, ściemniały werniks, zabrudzenia.

Streszczenie

Obraz św. Katarzyny Aleksandryjskiej został wykonany w 1778 roku z przeznaczeniem do zwieńczenia ołtarza, w związku z modernizacją świątyni zainicjowaną przez proboszcza Andrzeja Antałkiewicza. Obraz z dużą pewnością mógł wykonać malarz krakowski, Kazimierz Mołodziński.

Bibliografia