Św. Jan Chrzciciel

Dzieje zabytku

Rzeźba powstała w trzeciej ćwierci XVIII wieku jako komplet dekoracji rzeźbiarskiej ołtarza głównego w kościele św. Walentego w Krempachach.

Opis

Rzeźba ustawiona na niskim postumencie. Święty ukazany w postawie stojącej w kontrapoście, z lewą nogą ugiętą w kolanie, z krzyżem w lewej dłoni oraz niezidentyfikowanym przedmiotem w prawej dłoni (muszla?), z głową zwróconą delikatnie w prawo. Twarz szczupła, okolona krótką, ciemnobrązową brodą, długi i wąski nos, wzrok skierowany w prawo i ku górze. Włosy długie, ciemnobrązowe, kręcone, spływające na plecy. Wokół głowy promienisty nimb. Święty jest ubrany w skórę wielbłądzią zawieszoną na pasku na prawym ramieniu, odsłaniającą nagi tors i lewą nogę. Krzyż prosty z pionową banderolą z napisem „ECCE AGNUS DEI”. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i detale złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba św. Jana Chrzciciela została ukazana w poruszonej pozie z ekspresyjnym wyrazem twarzy, charakterystycznym dla rzeźby rokokowej. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły autora rzeźb ołtarza głównego. Niewątpliwe zostały wykonane przez jednego ze spiskich artystów, którzy lubowali się w dominacji rzeźby figuralnej i ornamentalnej nad malarską w dziełach małej architektury. Figura przedstawia św. Jana Chrzciciela, pustelnika, proroka, syna Zachariasza i Elżbiety, która była krewną Marii, matki Jezusa. Święty głosił potrzebę nawrócenia oraz przygotowywał drogę na nadejście Mesjasza. W rzeźbie w kościele w Krempachach został ukazany z tradycyjnym atrybutem w postaci krzyża i skóry z wielbłąda, w którą jest odziany. Ten strój nawiązuje do czasu, jaki spędził na pustyni. Szata ta, nazywana melotem jest symbolem pokuty oraz nawrócenia i została opisana w Ewangelii: „Sam zaś Jan nosił odzienie z sierści wielbłądziej i pas skórzany około bioder” (Mt 3, 4). Jego atrybutem jest krzyż z napisem „ECCE AGNUS DEI” nawiązującym do sceny opisanej w Ewangelii św. Jana, w czasie której na widok Jezusa wypowiedział słowa „«Oto Baranek Boży, który gładzi grzech świata. To jest Ten, o którym powiedziałem: Po mnie przyjdzie Mąż, który mnie przewyższył godnością, gdyż był wcześniej ode mnie. Ja Go przedtem nie znałem, ale przyszedłem chrzcić wodą w tym celu, aby On się objawił Izraelowi»” (J 1, 29-31).

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Rzeźba św. Jana Chrzciciela powstała w trzeciej ćwierci XVIII wieku jako jeden z elementów kompletu dekoracji rzeźbiarskiej ołtarza głównego w kościele św. Walentego w Krempachach. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły jej autora. Niewątpliwe została wykonana przez jednego ze spiskich artystów, którzy lubowali się w dominacji rzeźby figuralnej i ornamentalnej nad malarską w dziełach małej architektury. Rzeźba przedstawia św. Jana Chrzciciela, pustelnika, proroka, syna Zachariasza i Elżbiety, która była krewną Marii, matki Jezusa. Święty głosił potrzebę nawrócenia oraz przygotowywał drogę na nadejście Mesjasza.

Bibliografia