Ambona

Dzieje zabytku

Ambona powstała w trzeciej ćwierci XVIII wieku.

Opis

Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem od strony prezbiterium w postaci jednobiegowych schodów z pełną balustradą dekorowaną dwoma płycinami w kształcie rombów oraz poręczą w formie gzymsu, zakończoną filarem z rokokowym wazonem. Kosz na planie kwadratu o ściętych narożach i wklęsłych bokach, na profilowanym cokole; u spodu podwieszony ostrosłup o wklęsłych bokach, z wolutami w narożach, zakończony szyszką w formie rocaille'u. Ścianki kosza flankowane pilastrami w formie spływów wolutowych z płyciną pośrodku w kształcie stojącego prostokąta o wklęsłych górnych i spodnich bokach; w polu ścianek kosza płyciny analogiczne jak na spływach wolutowych z dekoracją rocaille'ową w polu. Parapet w postaci profilowanego gzymsu. Zaplecek w kształcie stojącego prostokąta o wklęsłych bokach, ujętych spływami wolutowymi. W polu obraz Chrystusa Dobrego Pasterza umieszczony w płycinie w formie stojącego prostokąta o wklęsłych bokach, zamkniętego łukiem nadwieszonym z uskokami; u góry rocaille i rozety. Zaplecek flankowany uszami w postaci strzępionych liści. Baldachim na planie analogicznym jak kosz w postaci pełnego belkowania dekorowanego ornamentem rocaille'owym. Belkowanie stanowi podstawę dla czterech wolutowych kabłąków, dźwigających cokół z rokokowym wazonem. U spodu baldachimu rzeźbiona gołębica Ducha Świętego w promienistej glorii. Struktura polichromowana w kolorze seledynowym z ciemniejszymi profilami, ornamentyka złocona, gołębica srebrzona.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona rokokowa powstała w trzeciej ćwierci XVIII wieku w nieznanym warsztacie rzeźbiarskim, prawdopodobnie tym samym, który wykonał komplet ołtarzy w kościele. Ambonę charakteryzuje typowa dla tego okresu dekoracja rokokowa, na którą składają się ornamenty rocaille'owe, wazony płomieniste, postrzępione liście i kogucie grzebie, a także jej wysmukła struktura i fantazyjna płycina na zaplecku w kształcie stojącego prostokąta o wklęsłych bokach, zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami i wklęsło wyciętych dolnych narożach. Szczególnie interesujące jest zastosowanie dużego wazonu płomienistego w zwieńczeniu ambony, który zastąpił zwykle spotykane w tym miejscu krzyż lub figury: Chrystusa, Michała Archanioła, scenę Chrztu Chrystusa lub alegorię Kościoła. Zwieńczenie ambony w formie wazonu płomienistego odnajdujemy na ambonie w kościele św. Wojciecha w Mucharzu, jednak już nieco późniejsze. Pozostały wystrój ambony jest już typowy dla wielu tego typu zabytków z terenu Małopolski. Podniebienie baldachimu zdobi płaskorzeźbiona gołębica Ducha Świętego, która symbolizuje natchnienie Duchem Świętym tego, który przemawia. Z kolei na zaplecku ambony ukazano Chrystusa jako Dobrego Pasterza. Przedstawienie to w formie malarskiej na zaplecku ambony lub w formie rzeźbiarskiej w jej zwieńczeniu, jest jednym z najczęstszych tematów podejmowanych przez artystów w dekoracji ambon.

Streszczenie

Ambona rokokowa powstała w trzeciej ćwierci XVIII wieku w nieznanym warsztacie rzeźbiarskim, prawdopodobnie tym samym, który wykonał komplet ołtarzy w kościele. Ambonę charakteryzuje typowa dla tego okresu dekoracja rokokowa, a także jej wysmukła struktura i fantazyjna płycina na zaplecku w kształcie stojącego prostokąta o wklęsłych bokach, zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami i wklęsło wyciętych dolnych narożach. Szczególnie interesujące jest zastosowanie dużego wazonu płomienistego w zwieńczeniu ambony, który zastąpił zwykle spotykane w tym miejscu krzyż lub figury. Pozostały wystrój ambony jest już typowy dla wielu tego typu zabytków z terenu Małopolski. Podniebienie baldachimu zdobi płaskorzeźbiona gołębica Ducha Świętego, natomiast zaplecek przedstawienie Chrystusa, jako Dobrego Pasterza.

Bibliografia