Płyta nagrobna Joachima Lubomirskiego

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
bocheński
Gmina
Łapanów
Miejscowość
Tarnawa
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niegowić
Parafia
Parafia Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny
Tagi
nagrobek poza sansowinowska rzeźba nagrobna rzeźba XVI wieku
Miejsce przechowywania
północna ściana nawy
Identyfikator
DZIELO/08770
Kategoria
nagrobek
Ilość
1
Czas powstania
po 10 lutego 1571 roku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Kraków
Technika i materiał
kamień, techniki kamieniarskie, polichromia
Wymiary podstawowe
szerokość – 191 cm
wysokość – 133 cm
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Po wykonaniu nagrobek został wprawiony w ścianę kościoła. Przed 1898 rokiem płyta została celowo uszkodzona – skuto fragment hełmu i gzymsu ponad postacią. Między 1898 a 1930 rokiem górną partię odłączono, pozostawiając jedynie płytę z postacią leżącego zmarłego. W 2015 roku nagrobek został zrekonstruowany i odrestaurowany.

Opis

Nagrobek renesansowy, przyścienny w formie prostokątnej płyty zwieńczonej wydatnym gzymsem dekorowanym jajownikiem. Zmarły ukazany w pozycji półleżącej, na poduszce; z głową wspartą na prawej ręce, lewa ręka ułożona wzdłuż ciała wsparta na uniesionym do góry kolanie lewej nogi; trzyma buzdygan. Ma zwężającą się twarz o zatartych już nieco rysach. Postać ubrana jest w pełną zbroję płytową z folgami w dolnej partii; osobno położony hełm wzdłuż lewej nogi. Za postacią widoczna rękojeść miecza (pod prawym bokiem).

Zarys problematyki artystycznej

Między 1898 a 1930 rokiem nagrobek został rozdzielony, górną partię z dekoracją i inskrypcją, która informowała o kalwińskim pochodzeniu fundatora, przechowywano osobno. W 2015 roku nagrobek zrekonstruowano i odnowiono. Przywrócono mu dawną, typową dla nagrobków renesansowych strukturę, w której postać zmarłego leży w charakterystycznej pozie poniżej tablicy z inskrypcją odnoszącą się do jego osoby. Dwa główne elementy uzupełniono o otaczające tablicę dekoracje złożone z wolut oraz kartusz z herbem Drużyna. Zmarły został ukazany w pozycji leżącej, na boku, z prawą ręką podpierającą głowę i zgiętą lewą nogą. Sprawia wrażenie odpoczywającego, osoby pogrążonej w lekkim śnie. Ten sposób ukazywania zapoczątkował włoski artysta Andrea Sansovino, który w takim ujęciu przedstawił zmarłego kardynała Ascania Sforzę w nagrobku w rzymskiej bazylice Santa Maria del Popolo. Na taki sposób ukazywania wpływ miała filozofia neoplatońska, w której moment śmierci traktowany był jako chwilowy sen, po którym nastąpi życie wieczne. Ten typ przedstawienia stał się bardzo popularny w XVI wieku, w Polsce pojawił się po raz pierwszy w nagrobkach kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu.

Podobny schemat prezentuje nagrobek zmarłego kilkanaście lat wcześniej Sebastiana Lubomirskiego umieszczony w kościele parafialnym w Sanoku czy Elżbiety Firlejówny w kościele w Bejscach (Hieronimo Cavanesi, po 1580).
W czasach, kiedy w kościele wmurowana była jedynie płyta z podobizną zmarłego wielu badaczy uważało ją za nagrobek Stanisława Lubomirskiego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, po konserwacji.

Literatura

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, pow. Bocheński, s. 21.

Streszczenie

Renesansowy nagrobek Joachima Lubomirskiego został wykonany po jego śmierci w 1571 roku. Między 1898 a 1930 rokiem górną partię odłączono, pozostawiając jedynie płytę z postacią leżącego zmarłego, a w 2015 roku przywrócono mu pierwotny wygląd. Zmarły został przedstawiony w pozie sansowinowskiej – nazwa pochodzi od nazwiska rzeźbiarza, który pierwszy zastosował ją w rzeźbie nagrobnej.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Ellnain Zbigniew, "Nagrobek Lubomirskiego w Tarnawie", http://spzz.zegocina.pl/publikacje/ellnain/tablica.htm [dostęp z dn. 23.04.2018]
Paprota Janusz, "Reformacja w Bochni i okolicach, cz. 2", https://bochenskiedzieje.pl/artykuly/xvi-xviii-wiek/179-bochenski-epizod-reformacyjny?showall=&start=1 [dostęp z dn. 23.04.2018]
"„Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi sztuki w Polsce”",
"„Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi sztuki w Polsce”",
Wojtowicz Tadeusz, "Nagrobek Joachima Lubomirskiego w kościele tarnawskim" , „Orli Lot. Miesięcznik Krajoznawczy” , s. 26-28
Piątkowska Łucja, "Parafie Ziemi Bocheńskiej", Bochnia 2004
Krupiński Andrzej , "Zabytki urbanistyki i architektury województwa tarnowskiego", Warszawa-Kraków 1989

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Płyta nagrobna Joachima Lubomirskiego ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/plyta-nagrobna-joachima-lubomirskiego

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności