Nagrobek Baumów

Opis

Nagrobek ustawiony na trójstopniowej podstawie i na cokole, w których na froncie mieści się wejście do grobu w formie przełamanego pod kątem leżącego prostokąta zamkniętego trójkątnym przyczółkiem z niszą, u spodu z reliefem: „GRÓB BAUMÓW”. Górna część nagrobka w kształcie dwustrefowego obelisku: dolna partia w formie ściętego ostrosłupa na profilowanym cokole, w polu trzech spośród czterech fakturowanych ścianek tablice, powyżej czworoboczny wałek dekorowany płaskorzeźbionymi gałązkami laurowymi przeplatanymi z wstęgą, strefa zakończona gzymsem. Górna część zwężająca się ku górze w postaci wklęsło-wypukłego profilowanego cokołu dźwigającego kostkę dekorowaną z czterech stron kaboszonami oraz sześcian.
Płyta na południowej ściance bocznej: „ANTONI BARON BAUM / C(ESARSKO) K(RÓLEWSKI) RADCA DWORU / URODZONY 6 WRZEŚNIA 1763. / ZMARŁ 29 WRZEŚNIA 1829 R(OKU) / HELENA / BARONOWA BAUMOWA / ŻONA ANTONIEGO / *1797 + 1884.”. Płyta na ściance frontowej: „JÓZEF BARON BAUM / PREZES RADY POWIATOWEJ WADOWICKIEJ / POSEŁ NA SEJM KRAJOWY I DO RADY PAŃSTWA / WICE PREZES KOŁA POLSKIEGO W WIEDNIU / PREZES TOWARZYSTWA WZAJ(EMNYCH) UBEZP(IECZEŃ) W KRAKOWIE / I. T. D. / URODZONY 12. PAŹDŹ(IERNIKA) 1821 / ZMARŁ 11. MARCA 1883.” Płyta na północnej ściance bocznej: „WIKTOR JÓZEF B(A)R(ON) BAUM / URODZ(ONY) 23/10 1845 ZMARŁ 3/10 1846 / JÓZEFA B(A)R(ONOWA) BAUMÓWNA / URODZ(ONA) 4/4 1854 ZMARŁA 18/4 1854 R(OKU)”. Na cokole obelisku sygnatura: „E(DWARD) STEHLIK W KRAKOWIE”.

Zarys problematyki artystycznej

Monumentalny grobowiec rodziny Baumów został wykonany przez Edwarda Stehlika (1825-1888) w drugiej połowie XIX wieku. Ten krakowski kamieniarz był autorem szeregu dzieł, które spłonęły w pożarze kościołów Dominikanów i Franciszkanów w Krakowie w 1850 roku. W jego przedsiębiorstwie kamieniarskim powstało dziesiątki pomników nagrobnych, epitafiów, kaplic grobowych, ołtarzy i innych dzieł sztuki.
Grobowiec poświęcony jest rodzinie Baumów, która często zajmowała się reperacjami kościoła, co odnotowano w kronice parafialnej: „W roku 1857 zaczęły się reparacyje koło kościoła J. W. Pan Baron Baum wziął na siebie przedsiębiorstwo i tako od północnej strony zrestaurowano trupiarnię i kościół z tej strony pobity gontami – dano [?] koło kościoła, studnię głębokości przeszło 30 łokci wyłożono nowymi [?] czyli ocembrowano”.
W grobowcu pochowano: Antoniego Bauma (1763-1829) i jego żonę Helenę (1797-1884); jego syna Józefa Bauma (1821-1883); a także dzieci Józefa: Wiktora Józefa Bauma (23.10.1845-3.10.1846) i Józefę Baumównę (4.04.1854-18.04.1854). Antoni Baum zasłynął jako wyjątkowo gorliwy zwolennik germanizacji Galicji. Od 1780 roku pełnił funkcję akcesisty w urzędzie cyrkularnym w Wieliczce, następnie sprawował funkcję starosty cyrkułu myślenickiego, do którego przynależały wówczas Wadowice. Wraz z ustanowieniem w Krakowie odrębnego Gubernium dla Galicji Zachodniej objął funkcję radcy gubernialnego przy nowym urzędzie. Za gorliwą służbę został odznaczony przez cesarza Franciszka I godnością kawalera królewsko-węgierskiego Orderu św. Stefana w 1808 roku. W tym roku rozpoczął również starania o nadanie tytułu baronowskiemu. Monarcha przystał na tę prośbę w 1811 roku. Jego syn Józef Baum po zrezygnowaniu z kariery wojskowej osiadł w rodzinnym majątku w Kopytówce. Ożenił się z Walerią Dunin herbu Łabędź. Dwójka dzieci z tego małżeństwa: Wiktor Józef oraz Józefa zmarła w wieku niemowlęcym i została pochowana w omawianym grobowcu. Małżeństwo nie doczekało się więcej potomstwa. W 1861 roku Józef Baum został wybrany na posła sejmu pierwszej kadencji z okręgu Wadowice – Andrychów. Kolejno był posłem do Sejmu Krajowego Galicji I, III, IV kadencji i posłem do Rady Państwa. W 1863 roku został członkiem Komitetu Obywatelskiego Galicji Zachodniej w Krakowie. Był również organizatorem oddziałów niosących pomoc powstaniu styczniowemu. Od 1876 do 1883 roku pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry; nieliczne ubytki w strukturze materiału, zabrudzenia.

Streszczenie

Monumentalny grobowiec rodziny Baumów został wykonany przez Edwarda Stehlika (1825-1888) w drugiej połowie XIX wieku. W jego przedsiębiorstwie kamieniarskim powstało dziesiątki pomników nagrobnych, epitafiów, kaplic grobowych, ołtarzy i innych dzieł sztuki. Grobowiec poświęcony jest rodzinie Baumów. Pochowano w nim: Antoniego Bauma (1763-1829) i jego żonę Helenę (1797-1884); jego syna Józefa Bauma (1821-1883); a także dzieci Józefa: Wiktora Józefa Bauma (23.10.1845-3.10.1846) i Józefę Baumównę (4.04.1854-18.04.1854).

Bibliografia