Ambona

Dzieje zabytku

Ambona została zamówiona w drugiej połowie XIX wieku przez księdza Walentego Skiminę wraz z dwoma ołtarzami bocznymi, których mensy wciąż można oglądać we wnętrzu świątyni. Do 1923 roku, gdy kościół był mniejszy, umieszczona była pod arkadą tęczową, później przeniesiono ją do nawy głównej, aby głos duchownego był słyszalny również dla ludzi stojących pod chórem, a więc w najbardziej oddalonej od ołtarza części kościoła.

Opis

Ambona wisząca, przyścienna, z wejściem od prawej strony w postaci jednobiegowych schodów z balustradą, umieszczona na północnej ścianie nawy. Kosz na rzucie części ośmioboku, poprzedzony od dołu partią cokołową o mniejszej średnicy, dekorowaną płycinami z ornamentem roślinnym. Dolna krawędź tej podstawy zdobiona maswerkami. Podwieszona do niej szyszka w formie wielokąta o przekroju ośmiobocznym. Ściany kosza dekorowane ostrołukowymi blendami, z płaskorzeźbionymi postaciami czterech ewangelistów; od lewej: Łukasz, Mateusz, Jan i Marek. Postacie są mocno wydłużone, każdy trzyma w rękach księgę, u stóp mają odpowiadające im symbole zwierzęce; każdy jest podpisany. W podłuczach arkadek ornament roślinny, powyżej pas rozetek. W balustradzie schodów romboidalne płyciny wypełnione esowato wygiętą wicią roślinną.
Struktura w kolorze bejcowanego na ciemno drewna; ornamenty, niektóre profile, szaty i atrybuty ewangelistów złocone; nisze malowane na granatowo.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona, dawniej miejsce czytania tekstów liturgicznych i głoszenia kazań, choć jest we współczesnej liturgii już nieużywana, pozostaje częścią wystroju większości kościołów. Zgodnie z zaleceniami była lokowana pod arkadą tęczową lub w nawie głównej tak, by nie odciągała uwagi widzów od ołtarza głównego. Typ ambony zawieszonej na ścianie lub filarze, z wejściem po schodkach wykształcił się w XVI wieku. Ambona w kościele bolechowickim jest utrzymana w stylu neogotyckim i stanowiła komplet wyposażenia wraz z bocznymi ołtarzami, wykonanymi przez tego samego rzemieślnika. W XIX wieku nawiązania do gotyku uważano za najodpowiedniejsze dla małej architektury, zwłaszcza w sztuce religijnej. Jak głosił August Pugin, brytyjski architekt i pisarz, wyłącznie one mogą oddziaływać na wiernych nie tylko dekoracją, ale i ekspresją struktury. Strzeliste formy i powszechne złocenia miały najbardziej trafnie obrazować potęgę Boga oraz nadawać formom wzniosłości.
Bolechowicka ambona jest przykładem wyrobu przeciętnego, szablonowego, jakie powstawały w dużej liczbie w południowych Niemczech i w Austrii.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry, po konserwacji.

Streszczenie

Wykonana w drugiej połowie XIX wieku ambona kościoła bolechowickiego została zamówiona przez proboszcza Walentego Skiminę. Najpewniej wykonano ją, wraz z zachowanymi jedynie we fragmentach ołtarzami bocznymi, w Tyrolu, gdzie wytwarzano na masową skalę podobne elementy wyposażenia kościelnego.

Bibliografia