Dzwonnica

Dzieje zabytku

Przez wiele wieków obok tarnawskiego kościoła stała drewniana dzwonnica. Wiadomo, że była już w XVI wieku, wymieniona została w wizytacji z 1655 roku, a w 1730 roku opisano ją jako obitą gontem i wspomniano wiszące na niej trzy dzwony. Obecna wymurowana został najpewniej w XIX wieku.

Opis

Dzwonnica typu parawanowego, wolnostojąca, murowana, tynkowana, trójosiowa. Obiekt wzniesiony na cokole obłożonym kamienną okładziną. W dolnej partii trzy arkady sięgające powyżej jej poziomu, oddzielone kratami. W górnej partii arkady przelotowe, od góry zamknięte w osi środkowej łukiem półkolistym, z przechodzącym w partii muru gzymsem. W każdej arkadzie górnej wisi jeden dzwon; arkady obu kondygnacji lewej osi mniejsze. Dzwonnicę wieńczy gzyms podokapowy, powyżej którego trójkątny szczyt podkreślony dekoracją ramową i przekryty blachą.

Zarys problematyki artystycznej

Omawiany obiekt reprezentuje typ dzwonnicy parawanowej tj. najczęściej murowanej konstrukcji, w postaci ściany z kilkoma (zazwyczaj trzema) arkadami, z których każda mieści dzwon. Dzwonnice takie wznoszono pierwotnie w formie nadbudowy nad frontową ścianą kościoła, jako rozwiązanie tańsze w wykonaniu od wieży. Dotyczyło to zwłaszcza prowincjonalnych, mniej zasobnych parafii. Trójosiowość konstrukcji takiej dzwonnicy miała nawiązywać do Trójcy Świętej. Na terenie Polski najczęściej występują dzwonnice parawanowe wolnostojące, umiejscowione w obrębie wydzielonego ogrodzeniem terenu przykościelnego. Często były one wznoszone, przy starszych kościołach, które, jak w tym przypadku, nie posiadały wież albo konstrukcje tych wież były zbyt słabe, by unieść obciążenia kołyszących się dzwonów.
Dzwonnica podziałami przeprowadzonymi przy pomocy gzymsów oraz trójkątnym szczytem nawiązuje do form kościoła. Stylistycznie, po przeprowadzonych niewątpliwie niedawno remontach, scala ją dodatkowo kolorystyka, rodzaj zastosowanego przekrycia oraz kamiennej okładziny.
Trzy dzwony umieszczone w dzwonnicy pochodzą z XX wieku. Najstarszy z nich, z okresu międzywojennego, został w czasie drugiej wojny światowej zakopany i tym samym uratowany przez mieszkańców od rekwizycji.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, po remoncie.

Streszczenie

Dzwonnica stojąca naprzeciwko wejścia do kościoła w Tarnawie została wybudowana w XIX lub w XX wieku. Reprezentuje typ dzwonnicy parawanowej – murowanej konstrukcji, w postaci ściany z trzema arkadami, z których każda mieści dzwon. Najstarszy z nich pochodzi z okresu międzywojennego.

Bibliografia