Ołtarz przytęczowy lewy Matki Boskiej

Dzieje zabytku

W 1930 roku ołtarz został oczyszczony. W latach 1934-1936 oraz w 1964 roku przeprowadzono jego konserwację. W 2015 roku został zaimpregnowany.

Opis

Nastawa ołtarzowa jednokondygnacyjna, jednoosiowa, ze zwieńczeniem i uszakami ustawiona na wysokim, dwudzielnym cokole. Przed nim prostopadłościenna mensa ołtarzowa z malowanym antepedium w kształcie leżącego prostokąta z przedstawieniem Ucieczki do Egiptu wzorowanym na kompozycji Giotta di Bondone. Na mensie prostopadłościenne tabernakulum zwieńczone gzymsem z drzwiczkami w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem pełnym dekorowanymi kielichem z hostią. Kondygnacja nastawy flankowana jest przez ustawione skośnie do zewnątrz, zdwojone filary i stojące przed nimi, pozłacane kolumny o głowicach kompozytowych. W części centralnej znajduje się wnęka otoczona złotą, profilowaną ramą z rokokowym ornamentem, a w niej obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, wymiennie ze sceną Zwiastowania, adorowany przez dwie flankujące go rzeźby – świętej zakonnicy po lewej i świętego zakonnika z księgą po prawej stronie. Poniżej pola obrazowego rama w kształcie leżącego prostokąta, po dwóch stronach kondygnacji uszaki w formie gablot w kształcie zbliżonym do trapezu, o wklęsło-wypukłych bokach. Wszystkie trzy wypełniają wota dziękczynne należące do obrazu Matki Boskiej. Kolumny i filary dźwigają belkowanie z rocaille'owym ornamentem na fryzie, zakończone mocno wysuniętym gzymsem, na którym umieszczono fragmenty przerwanego przyczółka. Na nim posadowiono putta trzymające kartusze, z napisami: „AVE” po lewej stronie i „MARIA” po prawej. Nad polem kondygnacji, na wysokości belkowania i gzymsu, znajduje się rzeźba gołębicy Ducha Świętego otoczona złotymi promieniami i czterema obłokami. Zwieńczenie zamknięte łukiem nadwieszonym mieści obraz z przedstawieniem Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej w złotej profilowanej ramie, otoczony z trzech stron bujnym rocaille’owym ornamentem. Całość wieńczy kartusz utworzony z ornamentu rocaille’owego z monogramem maryjnym. Struktura polichromowana w imitacje marmoryzacji w kolorze zielonym, profile, detale i ornamenty złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Nastawa wykonana w drugiej połowie XVIII wieku jest przykładem dzieła łączącego wpływy sztuki barokowej i rokokowej. O przynależności do sztuki późnego baroku świadczy wieloplanowa struktura o osiach bocznych ustawionych skośnie, obecność glorii promienistej czy choćby putt trzymających kartusze. Te bujne kształty ozdobione zostały różnorodnymi formami ornamentu rocaille’owego – najbardziej powszechnie stosowanej dekoracji okresu rokoka, który wypełnia pola, otacza ramy i tworzy kartusze, ujawniając się w swej późnej – płomienistej wersji.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

W 1930 roku ołtarz został oczyszczony. W latach 1934-1936 oraz w 1964 roku przeprowadzono jego konserwację. W 2015 roku został zaimpregnowany.

Streszczenie

Nastawa została wykonana w drugiej połowie XVIII wieku. Jej struktura oraz użyte ornamenty wskazują na wpływ stylu późnego baroku oraz rokoka.

Bibliografia