Ołtarz główny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Mucharz
Miejscowość
Mucharz
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wadowice Południe
Parafia
Św. Wojciecha
Tagi
Najświętsze Serce Jezusa ołtarz główny styl neoromański
Miejsce przechowywania
prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/04418
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
XIX wiek lub pierwsza połowa XX wieku
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, polichromia, złocenie; kamień
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

W dokumentach powizytacyjnych z 1729 roku zaznaczono, że umieszczonym centralnie wizerunkiem ołtarza głównego był obraz z przedstawieniem Najświętszej Marii Panny.
W 1899 roku, według sporządzonego wtedy przez księdza Stanisława Heumanna opisu ołtarz główny był postawiony na trzech stopniach, pomalowany na biało i złocony. W ołtarzu umieszczono figurę św. Wojciecha oraz obraz Matki Boskiej Szkaplerznej umieszczony wprost w ścianie kościoła „tak, jak to często wyglądało na Morawach”.
Między 1980 a 2000 rokiem przeprowadzono prace konserwatorskie.

Opis

Nastawa ołtarzowa jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, trójosiowa, na cokole. Mensa prostopadłościenna, murowana, w drewnianej obudowie, z kamiennym blatem. Antepedium podzielone na trzy pola, wydzielone czterema kolumienkami. Zewnętrzne płyciny w formie leżącego prostokąta, z płaskorzeźbionymi przedstawieniami po lewej stronie ofiara Melchizedeka, po prawej ofiara Abrahama. W polu środkowym płycina w formie kwadratu, z stylizowanym maswerkowaniem i równoramiennym krzyżem pośrodku oraz rozetami w narożach. Na mensie tabernakulum na wysokiej, prostopadłościennej podstawie, w której znajdują się drzwiczki dekorowane hostią w glorii, flankowane pilastrami z dekoracją ornamentem arabeskowym. Na osi tron wystawienia w formie niszy ujęty parą smukłych kolumienek podtrzymujących szerokie belkowanie przechodzące nad niszą w łuk. Gzyms wieńczy ornament roślinny, na środku na cokole postać baranka w glorii na księdze z siedmioma pieczęciami. Predella podzielona na trzy pola z występującymi do przodu dwiema niszami z figurami klęczących aniołów. W polach zewnętrznych trzy arkadki z płaskorzeźbionymi przedstawieniami świętych. W polu środkowym tabernakulum flankowane przed dwie arkadki z przedstawieniami świętych. Pierwsza kondygnacja utworzona z trzech arkad wydzielonych kolumnami, oś środkowa wyższa od bocznych. W polu środkowym obraz z przedstawieniem Najświętszego Serca Jezusa, w profilowanej ramie; archiwolta ujęta kolumienkami. Całość zamknięta silnie wysuniętym gzymsem o fantazyjnej linii. W osiach bocznych aedicule z posągami św. Piotra i św. Pawła, zwieńczone daszkiem z latarniami. Kondygnacja flankowana wielobocznymi wspornikami z figurami aniołów. Zwieńczenie w formie aediculi ujętej kolumienkami we wnękach oraz otwartymi półarkadami. Całość zamknięta gzymsem o fantazyjnej linii oraz krzyżem. W niszy figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Cokoły zdobione płycinami z malowaną i złoconą dekoracja roślinną. Rama obrazu w polu środkowym dekorowana ornamentem roślinno-geometrycznym; archiwolta ornamentem roślinnym w formie liści. Powyżej płycina w kształcie łuku odcinkowego z rzeźbionym ornamentem roślinnym. Archiwolty arkad na osiach bocznych dekorowane ornamentem geometrycznym i stylizowanymi żabkami, w przyłuczach rozety; latarnie zdobione ornamentem roślinnym i stylizowanymi żabkami. Struktura polichromowana w kolorze kości słoniowej i szarym; płyciny i profilowania w kolorze czerwonym oraz zielonym, elementy dekoracyjne złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz jest przykładem dzieła eklektycznego – czerpiącego inspiracje formalne i ornamentalne ze sztuki różnych epok, łącząc je swobodnie w kompozycję, która nigdy wcześniej nie przybrałaby takiego kształtu. Najwięcej elementów zostało zaczerpniętych ze sztuki romańskiej. Widoczne w cokole nisze arkadowe wypełnione postaciami, smukłe kolumienki o dekorowanych trzonach, wypełnione ornamentem archiwolty, wielobarwność, zwieńczenia w formie latarni były cechami spotykanymi przykładach romańskiej małej architektury i wyrobach złotniczych. Do form średniowiecznych nawiązują również smukłe postaci aniołów o małych głowach, młodzieńczych rysach i łagodnym wyrazie twarzy. Układ scen płaskorzeźbionych, figur świętych, czy na przykład elementy dekoracyjne w formie ażurowej wici, oraz materiał, z którego wykonano ołtarz – drewno, stały się powszechne dopiero w późniejszych czasach

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz główny kościoła w Mucharzu jest przykładem dzieła eklektycznego, czerpiącego przeważającą część inspiracji ze sztuki romańskiej, z której zapożyczono np. nisze arkadowe wypełnione postaciami, smukłe kolumienki o dekorowanych trzonach, wypełnione ornamentem archiwolty, wielobarwność, czy zwieńczenia w formie latarni. Ołtarz cechuje dekoracyjność i rozbudowany program ikonograficzny.

Bibliografia

"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Woźniak Hieronim, "Koziniec 1540-2000. Gmina Mucharz: zarys dziejów Kozińca, Mucharza, Świnnej Poręby, Jaszczurowej, Skawiec i Zagórza", Koziniec 2000
Heumann Stanisław, "Wiadomość o parafii i kościele parafialnym w Mucharzu, w dekanacie Suskim, dyecezyi Krakowskiej, zebrana na podstawie akt, wizyt biskupich i innych źródeł ", Kraków 1899

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Ołtarz główny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-glowny-32

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności