Ołtarz główny

Dzieje zabytku

Ołtarz wykonał w czwartej ćwierci XIX wieku Paweł Turbas. W polu głównym umieszczono obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1698 roku, na zasuwie obraz św. Mikołaja z XX wieku, a w zwieńczeniu św. Jana Chrzciciela z ostatniej ćwierci XIX wieku. Pierwotnie na zasuwie ołtarza znajdował się obraz św. Michała Archanioła, który przeniesiono do ołtarza bocznego.

Opis

Mensa ołtarzowa kamienna, wsparta na dwóch konsolach, o profilowanym brzegu z inskrypcją „S[AN]CTI MARTYRES ADALBERTE EPISCOPE ET ANDREA SACERDOS ORATE PRO NOBIS”. Tabernakulum w formie drewnianej, prostopadłościennej skrzynki obitej fakturowaną blachą. Ścianka frontowa ujęta parą kolumienek, podtrzymujących niepełne belkowanie; drzwiczki dwuskrzydłowe z aplikowanymi aniołami otaczającymi hostię w glorii. Tron wystawienia drewniany, w formie baldachimu podtrzymywanego na tylnej ściance, z upiętymi po bokach kotarami z frędzlami i chwostami.

Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole, dolnym murowanym. Kondygnacja ujęta dwiema parami pilastrów o kanelowanych trzonach i stylizowanych kapitelach kompozytowych, na tle skrajnej pary dwie kolumny o kapitelach kompozytowych. Podpory wspierają pełne belkowanie wyłamane na ich osi oraz przerwany, półkolisty przyczółek na osi zewnętrznej pary. W polu środkowym płytka nisza w formie stojącego prostokąta zamknięta łukiem odcinkowym nadwieszonym, ujęta profilowaną ramą z wpisaną ornamentalną ramą, wewnątrz znacznie mniejszy obraz w formie stojącego prostokąta z przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Zwieńczenie ustawione na niewielkim cokole, w formie stojącego prostokąta flankowanego parą kanelowanych pilastrów i stojącą przed nimi parą kolumienek, wspierających imposty z wazonami, zamkniętego dwoma falistymi i przeciwstawnie zwróconymi fragmentami gzymsu przechodzącymi w woluty; całość zakończona ornamentalnym szczytem z medalionem. W polu profilowana rama w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym z przedstawieniem św. Jana Chrzciciela jako dziecka. Górna strefa cokołu oraz fryz dekorowane płycinami z ornamentem roślinnym. W przestrzeni pomiędzy pilastrami kondygnacji zwisy utworzone z pęków owoców i kwiatów, zawieszone na muszli. Struktura polichromowana w kolorze białym, kolumny, profile i ornamentyka złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz w stylu eklektycznym wykonał Paweł Turbas, urodzony w 1851 roku w Bieńczycach koło Krakowa. Rzeźbiarz w 1883 roku poślubił Helenę Pasternak z Białego Kościoła. Stąd też prawdopodobnie to jemu zlecono wykonanie wyposażenia świątyni. Niejasne są losy jego edukacji artystycznej. Pośrednio miał być wychowankiem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych za czasów Jana Matejki. Przez jakiś czas pracował też w zakładzie rzeźbiarskim Franciszka Wyspiańskiego (ojca Stanisława Wyspiańskiego). W trakcie działalności miał wielu współpracowników, między innymi syna Władysława oraz stolarzy i rzeźbiarzy z miejscowości, gdzie aktualnie realizował zamówienia. Często też przeprowadzał się z rodziną do miejsca, w którym wykonywał zlecenia. W jego twórczości widoczne są wpływy historyzmu i inspiracje Witem Stwoszem, ale również regionalnymi twórcami, swoimi współpracownikami. Wykonywał dzieła zarówno w stylu neogotyckim, jak i neobarokowym.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz wykonał w czwartej ćwierci XIX wieku Paweł Turbas w stylu eklektycznym. W polu głównym umieszczono obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1698 roku, na zasuwie obraz św. Mikołaja z XX wieku, a w zwieńczeniu św. Jana Chrzciciela z ostatniej ćwierci XIX wieku.

Bibliografia